از مقبره مادر سلیمان تا آرامگاه کوروش / کوروش محمدخانی

1404/8/10 ۱۰:۵۵

پاسارگاد نخستین مرکز حکومتی هخامنشیان در دشت مرغاب در شمال استان فارس امروزی واقع شده است. بنا به نوشته مورخین یونانی از جمله هرودوت، کتزیاس، استرابون و پولیانوس، کوروش در آخرین نبردش با آستیاگ، آخرین شاه ماد، در دشت مرغاب و محل کنونی پاسارگاد پیروز می‌شود و پادشاهی ماد را از بین می‌برد.

پاسارگاد نخستین مرکز حکومتی هخامنشیان در دشت مرغاب در شمال استان فارس امروزی واقع شده است. بنا به نوشته مورخین یونانی از جمله هرودوت، کتزیاس، استرابون و پولیانوس، کوروش در آخرین نبردش با آستیاگ، آخرین شاه ماد، در دشت مرغاب و محل کنونی پاسارگاد پیروز می‌شود و پادشاهی ماد را از بین می‌برد. پاسارگادیان از میان شش عشیره پارسی، اصیل‌ترین و برجسته‌ترین بودند و خاندان هخامنشی از آن قبیله برخاستند. این مردمان در جنگ، یارای کوروش بودند و کوروش به پاسداشت خدمات آنها و بزرگداشت این قبیله، پایتخت خود را به‌نام آنها نام نهاده است. در محوطه پاسارگاد ۱۱ بنا و سازه قابل‌مشاهده وجود دارد؛ از جمله آرامگاه کوروش، بناهای اختصاصی، بارعام، کاخ دروازه انسان بالدار، تل تخت، برج سنگی زندان سلیمان، محوطه مقدس، پل، آبگیر، باغ سلطنتی و کانال‌های سنگی آن. در دوره اسلامی بعضی از این بناها به سلیمان نبی نسبت داده شده‌اند، مانند آرامگاه کوروش به مقبره مادر سلیمان، تل تخت به تخت سلیمان و برج سنگی به زندان سلیمان.

در مورد مکان پاسارگاد تا قرن نوزدهم شک و تردید وجود داشت. سیاحان و جهانگردان بسیاری از پاسارگاد بازدید کرده‌اند و با توجه به اینکه آرامگاه کوروش به مقبره مادر سلیمان نسبت داده می‌شد، از هویت واقعی آن اطلاعی نداشتند. در قرن نوزدهم «جیمز موریه» اولین کسی بود که توصیفی از بناهای مختلف پاسارگاد ارائه کرد و به شباهتی که آرامگاه کوروش از نظر شکل به توصیفات نویسندگان یونانی از مدفن کوروش داده‌اند، پرداخت. مورخینی که همراه اسکندر به پاسارگاد آمده بودند، می‌نویسند آرامگاه کوروش در یک باغ و پردیس بسیار زیبا قرار داشته و کوروش در یک تابوت طلا در داخل یک اتاقک شیروانی بر روی یک فونداسیون سنگی طبقاتی قرار داشته است. همچنین، تاریخ‌نویسان یونانی مثل استرابون، آریان، پلوتارک نوشته‌اند که لوحه‌ای از سنگ در سردر آرامگاه بوده که بر آن چنین نوشته بوده‌اند: «ای انسان هر که باشی و از هر جا که بیایی، زیرا می‌دانم که خواهی آمد. من کوروشم که برای پارسیان این شاهنشاهی گسترده را بنیان نهادم پس بر گور من رشک مبر.»

کشف رمز خط میخی فارسی باستان در سال ۱۸۴۹ توسط سر هنری راولینسون، باعث گشوده شدن پنجره‌ای جدید بر دنیای باستان و به‌ویژه دوره هخامنشی شد. در پاسارگاد چندین کتیبه سه‌زبانه (فارسی باستان، عیلامی و بابلی) وجود دارد که مضمون همه آنها چنین است: «من هستم کوروش شاه هخامنشی.» هرچند این کتیبه‌ها در دوره کوروش نقر نشده و احتمالاً در زمان داریوش بزرگ نوشته شده‌اند، اما به‌خوبی ما را در نسبت‌دادن این محوطه به کوروش بزرگ یاری می‌رساند.

باستان‌شناس

منبع: روزنامه پیام ما