اولویتِ پژوهش‌های فرهنگی / نادره نفیسی

1403/8/6 ۰۹:۲۷

زبان نمایانگر همۀ ابعاد فرهنگی، اجتماعی، و تاریخی یک ملت است و با شیوۀ زندگی و تفکر آنها پیوند خورده است. مرگ یک زبان و گویش، مرگ یک فرهنگ، تاریخ و گنجینۀ اندیشه و تفکر آن است.

دربارۀ نخستین دانشنامۀ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی

زبان نمایانگر همۀ ابعاد فرهنگی، اجتماعی، و تاریخی یک ملت است و با شیوۀ زندگی و تفکر آنها پیوند خورده است. مرگ یک زبان و گویش، مرگ یک فرهنگ، تاریخ و گنجینۀ اندیشه و تفکر آن است. زبان‌ها و گویش‌ها، حفظ و ثبت و ضبط آن‌ها در سراسر دنیا و در کشور ما که دارای تنوع و قدمت کم‌مانندی است از اهمّیّت ویژه‌ای برخوردار است. با صنعتی شدن جوامع، گسترش ابزارهای ارتباطی و تغییرات آب‌وهوایی و به‌دنبال آن، مهاجرت روستاییان و ساکنان شهرهای کوچک به کلان‌شهرها، بسیاری از زبان‌ها و گویش‌ها در دست نابودی قرار گرفته‌اند. از بین رفتن یک زبان فاجعه‌ای اجتماعی، فرهنگی و علمی به شمار می‌آید؛ چون زبان ابزار انتقال دانش، تاریخ و فرهنگ جوامع است و با مرگ هر زبان بخشی از اندیشۀ بشری نیز نابود می‌شود. با این نگرش، برنامه‌ریزی برای گردآوری زبان‌ها و گويش‌ها و ثبت و ضبط آن‌ها باید در اولویت پژوهش‌های فرهنگی قرار گیرد. یکی از مهم‌ترین روش‌های دست یافتن به این هدف، تدوین دانشنامه‌ای در حوزۀ زبان و گویش است تا بتوان آگاهی‌های جامع و فشرده‌ای را در‌این‌باره در دسترس پژوهشگران قرار داد. دانشنامۀ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، نخستین دانشنامه‌ای است که با هدف شناسایی و توصیف زبان‌ها و گویش‌‌‌‌های ايرانی از سوی مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی تدوین شده و به‌صورت برخط در حال انتشار است. امید که این نخستین دانشنامۀ زبان‌ها و گویش‌ها ایرانی گامی بزرگ در جهت شناسایی، توصیف، حفظ و هم‌چنین تدوین اطلس زبان‌ها و گویش‌های ایرانی برداشته باشد.

مدیر بخش زبان‌شناسی و دانشنامۀ زبان‌ها و گویش‌های ایرانیِ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی

منبع: روزنامۀ اطلاعات