1402/1/20 ۱۱:۳۹
این پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال بوده است که مدارس به شکل امروزی از چه دورۀ تاریخی در ایران شکل گرفتند؟ این مدارس در بستر چه شرایط اجتماعی و فرهنگی ظهور کردند و در پی پاسخ به چه نیازهایی بودند؟
چکیده: این پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال بوده است که مدارس به شکل امروزی از چه دورۀ تاریخی در ایران شکل گرفتند؟ این مدارس در بستر چه شرایط اجتماعی و فرهنگی ظهور کردند و در پی پاسخ به چه نیازهایی بودند؟ این پژوهش با مطالعه و تحلیل اسناد و منابع تاریخی انجام گرفته است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که تغییر از نظام آموزش مکتب‌خانه‌ای به نظام مدرسه محور در ایران، حکایت از تغییرات انقلابی در بینش‌ها، روش‌ها و جهان‌بینی‌های آموزشی در ایران داشت. نخستین بار، احساس نیاز به مدارس جدید بعد از جنگ‌های ایران و روس پیش آمد. برای اولین بار در این دوران بود که اندیشۀ عقب‌ماندگی ایرانیان به شدیدترین شکل ممکن یعنی امپریالیسم نظامی و از دست دادن سرزمین توسط قوای روس، خود را نشان داد. تا پیش از آن هدف مکتب‌خانه‌ها، آموزش الفبا در حد روخوانی قرآن و تعلیم شرعیات بود. آموزش مکتب‌خانه‌ای برای آبادکردن آخرت بود و نه دنیا. آنها به کار توسعۀ مادی زندگی نمی‌آمدند. بسیاری از کودکان بعد از سال‌ها تحصیل در مکتب‌خانه‌ها حتی نمی‌توانستند یک نامه بنویسند. مدارس جدید که ریشه‌های غربی داشتند مسیری برعکس رفتند. آنها برای توسعۀ زندگی مادی خلق شده بودند. دروس جدید که مهارت‌های زندگی مادی را تقویت می‌کرد همگی برای اولین بار با ظهور مدارس نوین وارد برنامۀ درسی شد. در نهایت، جامعۀ ایرانی که در اواخر دوران قاجار در مسیر توسعه قرار گرفته بود نظام آموزش مکتب‌خانه‌ای را که نهادی ضد توسعه بود فرونهاد و به‌تدریج نظام آموزش مدرسه محور را که مهارت‌های زندگی مادی را توسعه می‌داد به جای آن نشاند.
دریافت مقاله
منبع: تاریخ علم، دوره 20، شماره 2، دی 1401
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید