نقش انكارناپذیر دانشگاه در تحولات سیاسی كشور / الهه كولایی

1393/9/16 ۰۸:۰۲

دانشجویان در كشور ما از زمان تاسیس دانشگاه همواره در فراز و نشیب‌های سیاسی كشور پیشرو بودند و پس از انقلاب نیز در مناسبات سیاسی كشور نقشی تعیین‌كننده و اثرگذار داشته‌اند. جمعیت جوان كشور ما به ویژه در سال‌های اخیر از میان دانشجویان به خوبی توانسته‌اند این روند را تحت تاثیر قرار دهند. چه در شكل‌گیری جمهوری اسلامی و چه در دوام و ثبات آن و تعامل سازنده با گردانندگان آن این گروه بسیار موثر ظاهر شده‌اند. این اثرگذاری و فعالیت در دولت‌های مختلف تاكنون ادامه داشته و در واقع یكی از پایه‌های سیاست در كشور بوده است.

دانشجویان در كشور ما از زمان تاسیس دانشگاه همواره در فراز و نشیب‌های سیاسی كشور پیشرو بودند و پس از انقلاب نیز در مناسبات سیاسی كشور نقشی تعیین‌كننده و اثرگذار داشته‌اند. جمعیت جوان كشور ما به ویژه در سال‌های اخیر از میان دانشجویان به خوبی توانسته‌اند این روند را تحت تاثیر قرار دهند. چه در شكل‌گیری جمهوری اسلامی و چه در دوام و ثبات آن و تعامل سازنده با گردانندگان آن این گروه بسیار موثر ظاهر شده‌اند. این اثرگذاری و فعالیت در دولت‌های مختلف تاكنون ادامه داشته و در واقع یكی از پایه‌های سیاست در كشور بوده است. از آن گذشته جنبش دانشجویی در تحولات سال‌های اخیر در شكل دادن به جریان‌های سیاسی به ویژه در مقاطع حساس، بارها اثرگذاری خود را به نمایش گذاشته‌،بنابراین چه در دوران اصلاحات و چه پس از آن نقش دانشجویان و تاثیر جنبش دانشجویی همواره قابل توجه بوده است. در تمامی این دوران‌ها ویژگی دانشجویی بودن جنبش و فعالیت در چارچوب‌های دانشگاهی از خصلت‌های تقریبا ثابت این جنبش بوده اما شیوه‌ها و روش‌های فعالیت در برهه‌های مختلف به ناچار تغییر یافته است. با در نظر گرفتن تحولات گسترده‌یی كه همه جوامع از جمله جامعه ما در پرتو انقلاب تكنولوژی و تحولات ارتباطات تجربه می‌كنند جنبش دانشجویی ایران نیز متحول شده است. جنبش دانشجویی هم دستخوش این تحولات تكنولوژیك شده و در حال حاضر این تحولات فرصت‌ها و امكانات تازه‌یی را در اختیار فعالان این جنبش قرار داده است. از‌ این رو جنبش دانشجویی فعلی تفاوت‌هایی با دوران قبل از انقلاب و حتی سال‌های ابتدایی پس از آن پیدا كرده و چهره آن متحول شده است. از طرف دیگر روند جهانی شدن و افزایش ارتباطات فرامرزی هم تاثیرگذاری این جنبش و فعالان آن را شدت بخشیده است. بنابراین می‌توان گفت گسترش راه‌های ارتباطی و تسهیل ارتباطات میان دانشجویان و دیگر اقشار جامعه این فرصت را در اختیار جنبش دانشجویی قرار داده تا اثرگذاری بیشتری در جامعه داشته باشد و مطالبات و تحلیل‌های خود را به گونه‌یی موثرتر در اختیار جامعه قرار دهد. اما گذشته از وجه سیاسی-اجتماعی تاثیرگذاری این جنبش و فعالان آن، تعلق این گروه به قشر نخبه و سرنوشت ساز كشور ضرورت توجه به آن را آشكار می‌سازد. جنبش دانشجویی از قشری برساخته شده كه قرار است آینده كشور را به دست گیرد و از این نظر می‌توان گفت جهت‌گیری‌های فعالان جنبش دانشجویی تاثیری بسزا در آنچه كشور در آینده با آن مواجه خواهد شد، دارد. به همین خاطر توجه به خواسته‌های دانشجویان امری مهم و سرنوشت‌ساز برای كشور است. این موضوع در كشور ما كه در سال‌های اخیر با امواج گوناگون جابه‌جایی و در واقع فرار مغزها روبه‌رو بوده است بیش از پیش اهمیت می‌یابد. بخش وسیعی از این قشر نخبه و آینده‌ساز از كشور خارج شده و موج ادامه تحصیل در خارج از ایران و در نهایت مهاجرت در سال‌های اخیر شدتی نگران‌كننده یافته است. اما با این وجود جنبش دانشجویی كماكان به حیات خود ادامه می‌دهد و در حال بازسازی و گسترش است. به ویژه آنكه دانشجویان با اتصال به گروه‌های مختلف دانشجویی و انواع كانون‌ها و انجمن‌های علمی و پژوهشی می‌توانند تجربیات موفق و ناموفق خود را به آسانی منتقل كنند و از این جهت دانشجویان حلقه‌های ارتباطی متنوع و گسترده‌یی را در اختیار دارند. از طرف دیگر نقش سیاسی این گروه با تاثیرگذاری علمی و فنی درهم آمیختگی بیشتری پیدا كرده و این مساله یكی از ویژگی‌های منحصربه فرد جنبش دانشجویی است. از این رو توجه به خواست و مطالبات دانشجویان اهمیت بیشتری یافته و در واقع تعیین‌كننده میزان رشد و توسعه كشور است. فعالان این جنبش همان سازندگان آینده كشور هستند و نقش سازنده آنان به میزان زیادی وابسته به مهم شناخته شدن مطالبات آنهاست.

 همانطور كه اشاره شد جنبش دانشجویی در تمامی مقاطع سرنوشت‌ساز كشور از جمله شكل‌گیری انقلاب اسلامی نقشی غیرقابل انكار داشتـه است. در سال‌های پیـــش از انقلــاب، دانشـــگاه بستــــری مناسـب برای پایه‌ریزی مبارزات بود و بسیاری از افراد در محیط دانشگاه به مبارزه علیه رژیم پهلوی روی آوردند. در آن ایام دانشگاه‌ها قلب تپنده مبارزه با شاه و رژیم پادشاهی بودند و بسیاری از مبارزات در بسترهای دانشجویی شكل می‌گرفت. من هم در آن زمان حدود ٢٢ سال سن داشتم و در كنار فعالان دانشجویی به عنوان یكی از اجزای جنبش دانشجویی فعالیت می‌كردم. فعالیت گسترده دانشجویان در آن زمان در جریان تظاهرات دانشجویی، اعتصاب‌ها و تعطیلی كلاس‌ها بروز می‌كرد. حتی پس از پیروزی انقلاب نیز فعالان این جنبش برای ایفای نقش در شوراهای دانشجویی تلاش می‌كردند و من هم در گروه‌های دانشجویی نقشی فعال داشتم. در آن ایام با انجمن اسلامی دانشكده علوم اقتصادی و سیاسی ملی یا همان شهیدبهشتی كنونی رابطه‌یی بسیار نزدیك داشتم و همپا با دیگر فعالان این انجمن فعالیت می‌كردم. من در سال ٥٦ و در ایام نزدیك به پیروزی انقلاب به این جنبش پیوستم. طبیعتا در روندی قرار گرفتم كه به پیروزی انقلاب اسلامی منجر شد و پایانی خوش به همراه داشت. در آن برهه تهدیدها علیه فعالان دانشجویی كاهش پیدا كرده بود و در واقع فعالیت دانشجویی من زمانی آغاز شد كه رژیم تصمیم به كاهش فشار علیه مبارزان گرفته بود و تعدادی از فعالان سیاسی در حال آزاد شدن بودند. به‌طور طبیعی این جریان اجتماعی و سیاسی رژیم با هدف بهبود چهره‌اش در جامعه محافظتی برای دانشجویان فعال در پی داشت. با این حال به خاطر دارم در یكی از سالروز‌های ١٣ آبان در دانشگاه، تظاهرات و مبارزات دانشجویان كه همچنان ادامه داشت به درگیری كشیده شد و عده زیادی از دانشجویان جان باختند.