حج از سقوط حكومت ایلخانان تا پایان حكومت تیموریان

1393/9/15 ۰۹:۵۴

كتاب «حج از سقوط حكومت ایلخانان تا پایان حكومت تیموریان» از سوی مؤسسه فرهنگی هنری مشعر وابسته به نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت منتشر شد. كتاب حج از سقوط حكومت ایلخانان تا پایان حكومت تیموریان نوشته مهناز موسوی‌مقدم تربتی از سوی مؤسسه فرهنگی هنری مشعر وابسته به نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت در بهار ۱۳۹۳ منتشر و روانه بازار شد.

كتاب «حج از سقوط حكومت ایلخانان تا پایان حكومت تیموریان» از سوی مؤسسه فرهنگی هنری مشعر وابسته به نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت منتشر شد.

كتاب حج از سقوط حكومت ایلخانان تا پایان حكومت تیموریان نوشته مهناز موسوی‌مقدم تربتی از سوی مؤسسه فرهنگی هنری مشعر وابسته به نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت در بهار ۱۳۹۳ منتشر و روانه بازار شد.

از زمان ورود اسلام به ایران، فریضه حج، به اقتضای نظام‌های حاكمیتی، همواره با فراز و فرودهای خاصی انجام می‌گرفت. ایلخانان از هان آغاز مسلمانی خود، اقدامات مهمی برای اعزام كاروان‌های زیارتی و بهره‌برداری سیاسی و اجتماعی از این امر، انجام دادند. اما با انقراض حكومت آنها و ایجاد دوره جدیدی از تجزیه سیاسی در ایران، شكل برگزاری فریضه حج تغییر كرد و از میزان توجه حكومت‌های اسلامی شرق به اعزام كاروان‌های حج كاسته شد.

با تشكیل حكومت تیموری، بار دیگر به بهره‌برداری سیاسی، اجتماعی و اقتصادی از حج، توجه شد و اجتماع حج، صحنه نبرد و برتری‌جویی فرمانروایان تیموری با سلاطین مملوك و سپس عثمانی گردید. این وضع بر مسائل مرتبط با حج نیز اثرگذار بود.

این كتاب دربردارنده شش بخش مختلف با عنوان‌های «نگاهی به گذشته»، «حج و سیاست در ایران از سقوط ایلخانان تا پایان تیموریان»، «اقدامات حاكمان در زمینه حج»، «حج و تحولات مذهبی قرون هشتم و نهم هجری»، «راه‌ها و كاروان‌های حج« و «تجلی حج در فرهنگ، هنر و ادبیات» است كه هر بخش به بررسی موضوعاتی پیرامون مسأله حج پرداخته است.

فصل اول این كتاب به بررسی موضوعات «پیشینه و اهمیت حج» و «حج در ایران بعد از اسلام تا سقوط ایلخانان» پرداخته و فصل دوم نیز دربردارنده موضوعاتی همچون «اوضاع سیاسی ایران از سقوط ایلخانان تا تیموریان»، «ابعاد و اهمیت حج برای حكومت‌ها» و «مناصب و القاب مرتبط با حج در ایران بعد از سقوط ایلخانان تا پایان تیموریان» است.

سومین فصل این كتاب نیز شامل موضوعاتی از قبیل «اصلاح راه‌ها و تأمین امنیت آنها و ارسال كاروان حج»، «فرستادن محمل»، «ارسال جامه به كعبه» و «ارسال اوقاف و نذورات به مكه» می‌شود و موضوعاتی چون «نگاهی به فضای مذهبی ایران در قرون هشتم و نهم هجری»، «رویكرد جریان‌های مختلف مذهبی به حج» و «حج و تصوف» به چشم می‌خورد.

«مهم‌ترین راه‌ها و منازل حج»، «كاروان‌های حج» و «مشكلات و موانع سفر حج» از موضوعات مطرح‌شده در بخش پنجم این كتاب است و فصل ششم كتاب نیز به بررسی مطالبی همچون «مراسم و آیین‌های مربوط به حج»، «كاركردهای علمی و آموزشی حج»، «جلوه‌های حج در هنر دوره تیموری» و «حج در متون ادبی» پرداخته است.

در مراسم حج، زائر خانه خدا جامه سفید احرام بر تن می‌كند و پیوسته جمله «لبیك اللهم لبیك» را تكرار می‌كند و چون به خانه كعبه رسید، هفت بار بر گرد آن طواف می‌كند. سپس زیر آفتاب سوزان دشت عرفات به دیدار مكان‌های مقدس رفته و به عبادت می‌پردازد. هنگام بازگشتن به مكه در مراسم و شعائری شركت می‌كند كه پیشینه آن به زمان‌‌های قدیم، حتی پیش از اسلام، برمی‌گردد.

هنگامی كه حاجی در پایان مراسم همراه دیگر حاجیان با حمد پروردگار از كعبه وداع می‌كند، آخرین مرحله مراسم باشكوه حج را به اجرا می‌گزارد. این نمایش زیبا كه اشاره‌ای به سرنوشت آدمی دارد، در جنبه‌های مختلف زندگی مسلمان جلوه كرده و با آداب و فرهنگ هر قوم، آمیخته و تقدیس شده است.

كتاب «حج از سقوط حكومت ایلخانان تا پایان حكومت تیموریان» نوشته مهناز موسوی‌مقدم تربتی در بهار ۱۳۹۳ از سوی مؤسسه فرهنگی هنری مشعر با شمارگان ۳۰۰۰ نسخه در ۲۴۰ صفحه و به قیمت ۶۷۰۰ تومان منتشر شده است.

خبرگزاری مهر