دولت – شهر پیامبر (ص) / داوود فیرحی

1399/8/26 ۱۳:۳۳

دولت – شهر پیامبر اسلام(ص)، اصطلاحی است که به جامعه سیاسی جدیدالتأسیس مسلمانان در شهر یثرب اطلاق می شود. این نوع از ساخت سیاسی / حقوقی متعاقب هجرت پیامبر اسلام(ص) در سال 622م. بدان شهر شکل گرفت و به همین لحاظ در تاریخ اسلام با عنوان شهر پیامبر؛ مدینه النبی(ص)، نامیده و شهرت یافت

چکیده: دولت – شهر پیامبر اسلام(ص)، اصطلاحی است که به جامعه سیاسی جدیدالتأسیس مسلمانان در شهر یثرب اطلاق می شود. این نوع از ساخت سیاسی / حقوقی متعاقب هجرت پیامبر اسلام(ص) در سال 622م. بدان شهر شکل گرفت و به همین لحاظ در تاریخ اسلام با عنوان شهر پیامبر؛ مدینه النبی(ص)، نامیده و شهرت یافت.این مقاله تفسیر گونه ای است بر سند سیاسی از پیامبر اسلام (ص) که در اوایل هجرت به یثرب تهیه و به تایید مهاجر و انصار و دیگر شهروندان این شهر رسیده و به عنوان «صحیفة النبی (ص)» یا قانون اساسی مدینه خوانده می شود. محتوای صحیفه به گونه ایست که ضمن ایجاد حقوق و تکالیف شهروندی، وحدت سیاسی – امنیتی برای شهروندان امضاء کننده آن در درون جغرافیای مدینه تدارک می کند. همچنین، نوعی استقلال فرهنگی – اجتماعی و خودمختاری داخلی برای قبایل شهر منظور می نماید. صحیفه نشان می دهد که در صدر اسلام برداشتی سیاسی از مفهوم "امت" رواج داشت؛ در دولت – شهر پیامبر، قطع نظر از فاکتورهای اعتقادی، همه آنان که مستقیم یا غیر مستقیم مشمول پیمان می شدند، اعم از مسلمانان و یهود و حتی مشرکان مشمول پیمان، زیر مجموعه "امت" تلقی می شدند. قبایل عضو امت، به اعتبار "ربعه" و "اطم"، یعنی از حیث فضای جغرافیایی و فرهنگی، واجد استقلال ویژه بودند. در این نوشته کوشش شده است با تکیه بر گزارشی از "البدایة و النهایة"، نوشتۀ ابن کثیر و دیگر منابع توضیحی، ساختار و تحولات عمومی دولت – شهر پیامبر به اجمال بررسی شود.

دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران پاییز 1385 شماره 73

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی