1393/5/28 ۱۰:۰۹
مهم‌ترین اتفاق در طول سال‌های تلاش ملیون ایران برای ملی‌کردن صنعت نفت، قیام 30تیر سال 1331 است که نقش اجتماعی و سیاسی مردم در این دوره بسیار موثر و در ضمن موید حضور توام با شور در عرصه سیاسی و درک موقعیت و شرایط خاص منطقه است. در این رابطه، کماکان گروهی که منکر حمایت واقعی و مستمر مردم از رهبرشان در دهه30 هستند، می‌گویند در روز 28مرداد32 گروهی در یک مسیر از دکترمصدق حمایت می‌کردند و در مسیری دیگر علیه او شعار می‌دادند و این ضرب‌المثلی شده است که توده مردم حاضر در صحنه‌های سیاسی ایران ثبات رفتاری ندارند و این حالت برآمده از شر و شور و فاقد بینش حداقلی سیاسی- اجتماعی بوده که پیوسته می‌تواند به‌صورت ابزاری مورد سوءاستفاده فرصت‌طلبان قرار گیرد.
مهم‌ترین اتفاق در طول سال‌های تلاش ملیون ایران برای ملی‌کردن صنعت نفت، قیام 30تیر سال 1331 است که نقش اجتماعی و سیاسی مردم در این دوره بسیار موثر و در ضمن موید حضور توام با شور در عرصه سیاسی و درک موقعیت و شرایط خاص منطقه است. در این رابطه، کماکان گروهی که منکر حمایت واقعی و مستمر مردم از رهبرشان در دهه30 هستند، می‌گویند در روز 28مرداد32 گروهی در یک مسیر از دکترمصدق حمایت می‌کردند و در مسیری دیگر علیه او شعار می‌دادند و این ضرب‌المثلی شده است که توده مردم حاضر در صحنه‌های سیاسی ایران ثبات رفتاری ندارند و این حالت برآمده از شر و شور و فاقد بینش حداقلی سیاسی- اجتماعی بوده که پیوسته می‌تواند به‌صورت ابزاری مورد سوءاستفاده فرصت‌طلبان قرار گیرد. در حالی که حامیان برنامه‌های راستین و اهداف ملی قابل‌توجه دکترمصدق، با توجه به خواسته دولت در آن‌روزها که در هیچ‌گونه تظاهراتی نباید شرکت کرد، به‌طور ناگهانی با حرکات سازمان‌یافته مزدوران رژیم وقت مواجه شدند اما به‌دلیل عدم امکان هماهنگی و دسترسی به مسوولان مورد وثوق، اشغال رادیو، پخش اعلامیه‌های سرلشکرزاهدی و دربار و همراهی سران ارتش، سلطه مجدد استعمار را تا سال‌ها بعد از مرداد32 در ایران و منطقه تحمل کردند. و به‌خوبی ثابت شد که به‌دلیل نیات بلند ملی و ضدسلطه در اهداف و برنامه‌های دولت ملی، ایادی بیگانه و در راس آن دربار که مجری حضور و اجرای سیاست‌های استعمارگونه آمریکا و انگلیس در منطقه بودند، بالاتفاق نمی‌گذارند این حرکت و رهبری در ایران پایدار بماند و برای منطقه الگو شود.اما اینکه چرا جبهه ملی نخواست از هوادارانش بخواهد برای حمایت از رهبرشان در آن روز به خیابان بیایند، باید گفت: جبهه ملی اول از احزاب: ایران -ملت ایران- زحمتکشان و مجمع مجاهدین اسلام تشکیل شده بود.
این حزب تک‌بعدی نبود که حمایت و حرکت آنان را به‌سادگی بتوان هدایت و مدیریت کرد.حزب ملت ایران به رهبری شادروان داریوش فروهر، ناسیونالیست‌های تندرو را هدایت می‌کرد و از قدرت چندانی برای سازماندهی مردم برخوردار نبود و به همین دلیل نقش چندانی در جریان ملی‌شدن صنعت نفت و مبارزه با کودتا ایفا نکرد.حزب ایران، دیگر حزب این ائتلاف، به وسیله گروهی از روشنفکران و اساتید دانشگاه که اندیشه ناسیونالیستی داشتند، مانند: مهندس زیرک‌زاده، مهندس حسیبی، شاپور بختیار، کریم سنجابی و الهیار صالح بنیانگذاری شده و از پایگاه اجتماعی چندان مستحکمی برخوردار نبود و نمی‌توانست نقش موثری برای سازماندهی توده مردم داشته باشد.حزب زحمتکشان به نسبت، قدرت بسیج عمومی مردم را داشت ولی به مرور و با شدت‌گرفتن اختلاف خلیل ملکی و مظفر بقایی (دو نفر از رهبران این حزب) و اعلام انشعاب خلیل ملکی و تشکیل گروه خط سوم هرچند تا پایان وفادار به مصدق ماند، اما وقوع این انشعاب بیانگر ضعف شدید تشکیلاتی و وجود اختلاف در نیروی تشکیل‌دهنده جبهه ملی بود.مجمع مجاهدین اسلام به رهبری آیت‌الله‌کاشانی، قدرتمندترین عضو ائتلافی و دارای بیشترین نفوذ در بین توده مردم بود که در بزنگاه‌ها به‌خوبی از این نفوذ استفاده کرد و در کسوت روحانی و حضور در مجالس و منابر، به‌سادگی مردم را برای قیام تهییج می‌کرد. خروج این گروه در پی ائتلاف با جبهه ملی این حربه را از دست سیاسیون وقت خارج کرد. بنابراین شاید بتوان گفت با افول جبهه ملی در پی خروج گروه‌هایی که ذکرشان رفت، 28مرداد به وقوع پیوست. ناگفته نماند: احزاب ایران، ملت ایران و مجاهدین اسلام زمانی که اعلام موجودیت می‌کنند، در بیانیه رسمی آغاز کار خود، تلاش برای ملی‌شدن صنعت نفت را جزو اهداف خود قرار دادند. ضمنا اعضای فعال جبهه ملی، دکترمصدق را که از سال 1323 در مخالفت با بحث واگذاری نفت شمال به شوروی نقش فعالی داشت، به‌عنوان رهبر منصوب می‌کنند. مصدق این بزرگمرد تاریخ معاصر، در دفاعیات خود می‌گوید: «من یک گناه بیشتر نکرده‌ام و آن این است که تسلیم تمایلات خارجی نشده و دست آنان را از منابع ملی کشورم کوتاه کردم و در تمام مدت زمامداری از لحاظ سیاست خارجی و داخلی یک هدف داشتم و آن این بود که ملت بر مقدرات خود مسلط گردد و هیچ عاملی در سرنوشت مملکت جز اراد‌ه ملت دخالت نکند.امیدوارم تمامی طبقات و آحاد، افراد از پیر و جوان، در هرمسلک، مذهب و دین و در هرشغل و مقامی این معنا را به‌خوبی درک کنند».
روزنامه شرق
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید