1397/5/13 ۰۸:۴۵
آیینه غیب،نظامی گنجوی، شاعر بلند آواز و حکیم و عارف داستان‌سرا و رمزگوی آذربایجان است که پنج گنج یا پنج مثنوی از وی به زبان فارسی به یادگار مانده است. بی‌گمان وی یکی از قله‌های شکوهمند شعر پارسی و اندیشه‌های گرانقدر ایرانی است که در قرن ششم هجری (۱۲ میلادی) در شهر گنجه می‌زیسته است.
مقدمه: آیینه غیب،نظامی گنجوی، شاعر بلند آواز و حکیم و عارف داستان‌سرا و رمزگوی آذربایجان است که پنج گنج یا پنج مثنوی از وی به زبان فارسی به یادگار مانده است. بی‌گمان وی یکی از قله‌های شکوهمند شعر پارسی و اندیشه‌های گرانقدر ایرانی است که در قرن ششم هجری (۱۲ میلادی) در شهر گنجه می‌زیسته است.
نام وی الیاس بوده و خود در شعر تخلص «نظامی» را برگزیده است و به راستی که او شاعر کنایه‌ها و استعاره‌هاست که از هشتصد و‌اندی سال پیش، شکوه خیره‌کننده‌اش، رنگارنگی پیشانی و کمر و دامنه قله شعر فارسی‌اش، دوستداران ادب را افسون ساخته است.
نگاهی همراه با دقت در سبک‌شناسی و تاریخ ادب قرن ششم، نشان می‌دهد که این قرن از دوره‌های مهم رشد و گسترش زبان فارسی است. زیرا ادب فارسی که از اواسط قرن سوم روبه رشد گذاشته بود، در این قرن به بلندترین جایگاه خود می‌رسد. به گونه‌ای که یکی از پنج استوانه جاودان شعر و ادب فارسی را در این دوره می‌توان یافت و به راستی که یکی از کامل‌ترین منظومه‌های مثنوی زبان و ادبیات فارسی در این دوره و به وسیله نظامی خلق گردید.
اولین مثنوی از پنج گنج مشهور نظامی،«مخزن‌الاسرار» است که مشتمل بر۲۲۶۰ بیت است.(صفا، جلد ۲، ۸۰۱،۱۳۶۷) این اثر ارزشمند نظامی در حدود سال‌های۵۷۰ هجری قمری سروده شده و نظامی این منظومه را در دوران جوانی خود نگاشته است.
در مخزن‌الاسرار، نکته‌های اخلاقی و تعلیمی با بیانی آکنده از تصویر‌های شاعرانه و تخیل‌آمیز همراه شده و در این راستا از تلمیحات و اشارات دینی و مذهبی و ملی مدد جسته شده است. هرچند نظامی در سرودن این مثنوی به «حدیقةالحدیقه» نظر داشته و هم در وزن و سبک و هم در شیوه‌های بیان تا حدی از سنایی پیروی نموده است، ولی مخزن الاسرار، مثنوی حکیمانه و عارفانه‌ای است که دارای زبانی استوار و هنرمندانه است. و حقیقتاً در این منظومه می‌توان به بسیاری از اسرار نهفته عرفانی دست یافت.
این کتاب در بیست مقاله سروده شده و نظامی در آغاز هر مقاله، سخنی به میان می‌آورد و نکات عرفانی و اخلاقی آن را مورد بررسی قرار می‌دهد و پس از آن که به راحتی در مخاطب و بر ذهن او نفوذ پیدا می‌کند، با بیان حکایت‌های شیرین، آن مطلب را به گونه‌ای زیبا به نظم در می‌آورد و در پایان معمولاً می‌کوشد که در چند بیت، سخنان خود را خلاصه کرده و به نتیجه‌ای که می خواسته، دست یابد.
با آن که در مجموع «مخزن‌الاسرار» تقلیدی از حدیقةالحدیقه، به نظر می‌رسد، اما در مرتبه خود شاهکاری در شیوه تحقیق و بنای استواری در زمینه شعر تعلیمی است.
آغاز آن غیر از تمجید و نعت که سرشار ازدقایق توحید و لطایف ایمان است، شامل تفصیل دقایق غالباً مبهم و پیچیده‌ای در باب عزلت‌گزینی او در حرم دل است و مخزن‌الاسرار به موجب فحوای اشارات، به تنهایی اسرار الهی دل نظامی را شامل می‌گردد؛ به گونه‌ای که در این کتاب به رازهای نهان در پرده این مثنوی رازناک می‌گوید:
شعبده‌ای تازه بر انگیختم
هیکلی از قالب نو ریختم
صبحدمی چند ادب آموختم
پرده سحر سحری دوختم
مایه درویشی و شاهی در او
مخزن‌الاسرار الهی در او
اما آنچه در این مقاله قابل بررسی است، این است که نام نظامی با پنج گنج یا خمسه گره خورده و پس از وی، بسیاری از شاعران بدون کوچک‌ترین احساسی ـ بلکه در نهایت نازش و مباهات ـ به دنباله روی و اقتفای حکیم گنجه رفته‌اند.
بعضی دو یا سه مثنوی و برخی همه وحتی بعضی فزون بر شماره پنج مثنوی‌های همنام یا با اندک دگرسانی درنام پرداخته‌اند. مثلاً امیر خسرودهلوی در «مطلع الانوار» و «خواجوی کرمانی» در روضةالانوار و «عبدالرحمن حاجی» در «تحفة‌الاحرار»،علاوه بر «بسمله الله سرایی» در بدایت، آثار خویش را در هر سه کتاب با بیست مقاله پس می‌گیرند و به سان «مخزن‌الاسرار» هر مقاله را با حکایتی خاتمه می‌دهند.
تاثیر مخزن‌الاسرار بر ادب فارسی
هرچندکه«مخزن‌الاسرار»را در زمره منظومه‌های عرفانی تقسیم می‌کنیم که جوهره و محتوای آن بیان نکات و مطالب و مسائل عرفانی است که می‌کوشد با تکیه بر عناصر اخلاقی و حکم و موعظه وگاهی توصیه‌های اخلاقی و در مواردمعدودی بیان احوال و مقالات عارفان و کشف و شهود و پی بردن به درون و باطن انسان، همراه با تأویلات و آیات و احادیث و بیان داستان‌های کوتاه و حکایت‌های بلند که جوهره اخلاقی دارند و در پایان از آن نتیجه تربیتی اخذ می‌شود و هرچند که می‌دانیم ریشه اشعار عرفانی مثنوی‌های منظومه در مواعظ کسایی و آفرین نامه ابوشکور، «شاهنامه فردوسی»، «قصاید نامه خسرو» و سپس «سنایی غزنوی»پدرشعر عرفانی ادبی ایران است و هرچند که سنایی غزنوی را پیشرو این شیوه دانسته‌اند، اما در قرن ششم هجری کسی که توانست علاوه بر موفقیت در تبعییت از سنایی، الگو و اسوه دیگران گردد، نظامی گنجه‌ای است.
بی شک، اکثر شاعرانی که مثنوی‌های عرفانی مبتنی بر وعظ و حکمت فراهم نموده‌اند، از نظامی بهره برده‌اند و به مخزن‌الاسرار توجهی ویژه‌ای داشته‌اند. این توجه هم در وزن است و هم در محتوا و حتی گاهی در ساختمان شعر ـ هرچند که هیچ کدام توفیق نیافتند که به پایه نظامی برسند ـ ولی ذکر این نکته لازم است که تلاش شاعران و عارفان هیچ‌گاه متوقف نشده و حتی در دوره صفویه که «خمسه‌سازی» به تقلید از «خمسه نظامی» رونق گرفته بوده، شاعران زیادی به تبعیت از «مخزن‌الاسرار» طبع آزمایی کردند، آن گونه که بیش از یکصد و پنجاه اثر به تقلید از «مخزن‌الاسرار» سرودند ولی هیچ کدام به پای «مخزن‌الاسرار» نظامی نرسیدند. در این مقاله به پاره‌ای از تقلید شاعران از مخزن‌الاسرار نظامی اشاره می‌گردد.
الف: بسمله‌گویان
چنان که می‌دانیم اولین کسی که آیه شریفه «بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم» را در شعر تضمین نمود، نظامی گنجه‌ای بود که «مخزن‌الاسرار» خویش را با آن شروع نموده است و پس از نظامی، این تضمین مورد استقبال مقلدان بسیاری قرار گرفت و بسیاری از شاعران در تتبع از «مخزن‌الاسرار» منظومه‌ای را فراهم آوردند و این آیه شریفه را تضمین نمودند و حتی گاهی بعضی از شاعران به شیوه تجدید مطلع تا بیش از ده بار هم در اثر خود این آیه شریفه را به کار گرفته‌اند.
«احمد احمدعلی» مؤلف «تذکره هفت آسمان» تعدادی از شاعران و «استاد‌هاشمی کرمانی» در کتاب «مظهرالآثار» مجموعه‌ای از شاعرانی را که از این آیه و به استقبال از «مخزن‌الاسرار نظامی» تقلید نموده‌اند، برشمرده‌اند که از آن جمله می‌توان به امیرخسرو دهلوی، سیدعلی همدانی، کاتبی نیشابوری، عبدالرّحمن جامی، هاشمی کرمانی، غزامی مشهدی، عرفی شیرازی، صرفی کشمیری، فیض دکنی، حکیم شفایی اصفهانی، نورالدّین ظهیری، ابوالقاسم حسینی، زلالی خوانساری، محمدتقی سلیم تهرانی، ابراهیم ادهم، عبدالرزاق لاهیجی، فانی کشمیری، محمدباقر نائینی، جویای کشمیری، میرزاصادق نامی اصفهانی، ابجدی هندی، قاسمی گنابادی، سپهر کاشانی، ندیم مشهدی و… اشاره نمود که در کتاب ارزشمند منظومه‌های فارسی به یکصد و چهل و هشت شاعر به همراه اشعار آنان اشاره شده است (خزانه دار لوء ۱۳۷۵، ۱۷ـ۱)
ب: منظومه‌های تقلیدی از مخزن الاسرار
مهارت و استادی حکیم نظامی در بیان مسائل اخلاقی و نمایاندن نکته‌های ظریف عرفانی سبب شد که عده زیادی از شاعران نامور ادب فارسی در سال‌های بعد از «مخزن‌الاسرار» در سرودن پیروی کنند و آثاری بیافرینند که به راحتی می‌توان مشخصات و شیوه‌های نظامی را در آنها یافت که در این بخش به پاره‌ای از این تاثیرپذیری شاعران فارسی گوی از «مخزن‌الاسرار» در خلق آثار منظوم عرفانی و اخلاقی اشاره می‌گردد.
۱ـ ابجدی هندی:
میرمحمد اسماعیل ملک الشعرا (م ۱۱۹۲هـ) است که از او شش مثنوی به جای مانده که پنج تای آن را برابر خمسه نظامی سروده است که به ترتیب عبارت‌اند از: زبدة‌الافکار، انورنامه، راغب و مرغوب، هفت جوهر، مودّت نامه و معظم‌نامه که «زبده‌الافکار» اولین مثنوی از خمسه اوست که در برابر «مخزن‌الاسرار» سروده است.
او اولین مثنوی را در مدت چهل روز و در حدود۱۳۰۰ بیت سرود که موضوع آن همانند«مخزن‌الاسرار»،اخلاق و حکمت است و با این ابیات شروع می‌شود:
افسر فهرست کتاب قدیم
بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم
باغ سخن را که بهاراست سبز
از خط آن لاله عذرا است سبز
جمله جهان پرتو مصباح اوست
باب فلک بسته مفتاح اوست
طرفه کلیدی که خزائن در او
مخزن خلّاق ما کن در او
نظم حروفش که به خود باهم اند
راست کن مثنوی عالم اند
سپس در توحید و نعت معراج وارد می‌شود و در ادامه مثنوی سه خلوت و۲۰ مقاله و در هر مقاله یک حکایت و خاتمه نقل می‌کند. مقالات در آفرینش آدم، تنبیه غافلان، فضیلت دل، بیان عشق، نصایح ملوک شرف بامداد، و… است.
او در پایان کتاب، نام مثنوی و مدت سرودن را ذکر می‌کند و دعا می‌کند که این اثر از گزند به دور ماند. «زبدة‌الافکار» در کلّیات ابجدی به سال ۱۹۵۱ در «مدراس» به کوشش محمدحسین محوی به طبع رسیده است. (خزانه دارلو، ۱۳۷۵، ۱۲۶)
۲ـ ابن معین:
به «خسرو بن عابد ابرقویی» معروف است و «استاد سعید نفیسی» ۳ منظومه از وی نام برده است که یکی از آنها «هادی‌الاسرار» است که در موضوع و محتوا با مخزن الاسرار نظامی، شباهت بسیاری دارد. (نفیسی،۱۳۶۴، ۲۳۷)
۳ـ ارشد هروی:
متولد ۱۰۲۵ در هرات و متوفای ۱۱۱۴ است. یک مثنوی شیوا در تتبع از «مخزن‌الاسرار» نظامی دارد که به نام «ابر گهربار» مشهور است. این مثنوی با این بیت آغاز می شود:
رشحه اول ز سحاب قدیم
و با این عبارت نیز ختم می گردد:
پخته نگردد به سخن فکر خام
ختم شد. اینجا سخنم والسّلام
در این مثنوی، پس از حمد و نعت خدا به منقبت ائمه اثنی عشری پرداخته و به واسطه چنین امتیازی، خود را از نظامی و امیرخسرو دهلوی برتر می‌داند. (مایل هروی، ۱۳۷۲، ۱۰۲)
۴ـ بدری کشمیری:
«بدرالدین عبدالسلام بن ابراهیم حسینی کشمیری»، از شاعران نیمه دوم سده دهم هجری است. بنا به نقل خودش، سه مثنوی شمع دل افروز، بحرالاوزان و رسال نامه سروده است. کتاب بحرالاوزان، شامل منبع‌الاشعار، ماتم‌سرا، زهره و خورشید، شمع دل افروز، مطلع‌الفجر، لیلی و مجنون است که منبع‌الاشعار در بحر در برابر مخزن‌الاسرار نظامی سروده شده است. استاد سعید نفیسی در تاریخ نثر و نظم فارسی، از مثنوی‌های وی یاد کرده است. (نفیسی، ۱۳۶۴،۴۵۵)
۵ـ ملا اشرف دائری:
ایشان متولد ۱۱۶۹ هـ از شاعران کشمیری است که به تقلید از نظامی، خمسه‌ای سروده است که شامل رضانامه، ارزن و پیه مال، هشت اسرار، مهر و ماه و هشت تمهید است که «رضانامه» به تقلید از «مخزن‌الاسرار» نظامی سروده شده است. او می‌سراید:
اگرچه نظامی بسی رنج برد
ز گنجینه معنوی رنج برد
من از روح او یاریی خودستم
سخن را به معنا بیاراستم
دو چیز است اندر جهان پایدار
سخا و سخن نکته آبدار
۶ـ بینش کشمیری:
از شاعران کشمیری است(م ۱۰۸۵ هـ ـ ۱۱۰۰) که کلیات او در موزه بریتانیا موجود است. او به تقلید از خمسه نظامی، بینش ابصار،گنج روان، گلدسته، شورخیال، رشته گوهر را سرود که «بینش ابصار» در برابر مخزن‌الاسرار سروده شده است و بیت آغازین آن چنین است:
گلبن برجسته باغ نعیم
این مثنوی نیز مانند «مخزن‌الاسرار» معراج نامه‌ای دارد و در وصف جبرئیل، براق و عرش، ابیاتی.(راشدی، ۱۳۴۶، ج ۱، ۱۴۵)
۷ـ پادشاه خواجه:
منظومه«مقصد اطوار» را در برابر «مخزن‌الاسرار» سروده است. (نفیسی، ۱۳۶۴، ۶۴۱) مولوی احمد در کتاب تذکره «هفت آسمان»، او را از متتبعین «مخزن‌الاسرار» شمرده است.
۸ـ تاثیر تبریزی:
مجموعه مثنوی‌های تاثیرگذار او (۱۱۲۹ـ۱۲۰۴)به عدد هفت می‌رسد که شامل منهاج‌المعراج، جهان نما، دعوت‌العاشقین، گلزار سعادت، ثمرةالحجاب، حُسن اتفاق، میمنت‌نامه است که «جهان‌نما» مثنوی تأثیرگذاری است از «مخزن‌الاسرار» که در ۶۸۹ بیت سروده شده است و بخش عمده آن «مدح ائمه اثنی عشری» است و با این بیت شروع می شود:
تیّره خطی است به قصد غنیم
و با سربندهای توحید، خطاب، در نعت رسول، صفت معراج، منقبت امیرمؤمنان و… ادامه می‌یابد. نسخه دیوان او به شماره ۲۸۳ در کتابخانه مدرسه عالی شهید مطهری نگهداری می‌شود. (خزانه دارلو،۱۳۷۵،۱۸۸)
۹ـ عبدالرحمن جامی:
نورالدین عبدالرحمن جامی(۸۱۷ـ۸۹۸)،خاتم الشعرای شعر فارسی و یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان و شاعران ایران است که در آثار شعری او هفت مثنوی وجود دارد که به «هفت اورنگ» مشهور است. نکته قابل توجه و تذکر این که جامی در ابتدا برای پیروی از پنج گنج نظامی، طرح پنج گنج داشته است. چنان که خود نیز در مثنوی «خردنامه» به این مطلب اشاره نموده است:
من مفلس عور دور از هنر
نه در حلقه گوهر، نه در صره زر
در این کارگاه فسون و فسوس
ز مس ساختم پنج گنج فلوس
گشادم به مفتاح عزم درست
در گنج گفتار را وز نخست
ز لب تحفه آوردم احرار را
به کف سبحه بسپردم ابرار را
وز آن پس ز کلک تصرف زدم
رقم بر زلیخا و یوسف زدم
چو طفلان ز من چون فرس ساختم
به لیلی و مجنون فرس تاختم
چو زین چار شد طبع من کامیاب
کنون آورم دو به پنجم کتاب
به یک سلک خواهم چو گوهر کشید
خردنامه‌ها کز سکندر رسید
(جامی، ۱۳۴۷،۲۷۶)
مثنوی هفت اورنگ، به اهتمام مرتضی مدرس گیلانی و به سال ۱۳۷۷ در تهران چاپ شده است که اورنگ سوم به وزن سریع وبه شیوه مخزن الاسرار و مطلع الانوار سروده شده و شاعر خود را در برابر آنها خوار شمرده است که به سبک نظامی،اینگونه شروع می شود:
هست صلای سرخوان کریم
نکته دیگر این که این کتاب هم شامل مقدمه، چهار مناجات و پنج نعت است و پس از آن در فضیلت سخن و کلام موزون و تنبیه سخنور مطالبی سروده و سه بخش یا عنوان صحبت دارد تا این که متن اصلی کتاب در بیست مقاله تنظیم می‌شود. این بیست مقاله به سبک«مخزن‌الاسرار» نظامی است.(خزانه دارلو، ۱۳۷۵، ۲۴۳)
۱۰ـ حزین لاهیجی:
شیخ محمد علی بن ابی طالب جیلانی(م ۱۱۸۰) متولد اصفهان و «لاهیجی‌الاصل» از علما و شاعران ایران است که به دلیل متواری بودن از دست نادرشاه افشار، به هند رفت و تا آخر عمر درآنجا ماند.
در دیوان وی، شش مثنوی چاپ شده است که به ترتیب عبارتند از: صفیر دل، چمن و انجمن، خرابات، مطمح الانظار، فرهنگ‌نامه، تذکره‌العاشقین که «مطمح‌الانظار» آن به وزن «مخزن‌الاسرار» و در ۱۱۱ بیت است. چنان که محتوای آن توحید، نعت رسول و منقبت اهل بیت و پیدایش آفرینش است و گویا فرصت ادامه سرایش آن برای وی فراهم نشده است. (حزین لاهیجی، ۱۳۵۰، ۸۰)
۱۱ـ دوایی لاهیجی:
«محمد طاهر نصرآبادی» گوید: حکیم ابوالفتح دوایی لاهیجی، یک مثنوی در بحر مخزن الاسرار و مُسمی به «مطلع‌الاسرار» گفته است. (احمد علی، ۱۸۷۳، ۱۰۸)
۱۲ـ روح‌الامین شهرستانی:
میراحمد امین میرجمله شهرستانی اصفهانی، از رجال قرن یازدهم هجری با تخلص«روح‌الامین»،متولد ۹۸۱ و متوفای ۱۰۴۷ در دهلی است که خمسه‌ای به تقلید از نظامی سروده است که عبارتند از: مطمح‌الانظار، شیرین و خسرو، لیلی و مجنون، بهرام نامه و جواهرنامه،که «مطمح‌الانظار» به پیروی و تقلید از «مخزن‌الاسرار» و در بیست مقاله با محتوای حکمی و به سال ۱۰۱۹ سروده است. این کتاب با دیباچه‌ای آمیخته با نظم و نثر شروع می‌شود و بسان
«مخزن الاسرار» با عبارت:
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
مطلع آیات کلام حکیم
شروع می‌گردد. و نکته دیگر این که هر بیست مقاله، آمیخته با حکایتی مناسب است و تعداد ابیات آن نیز ۲۰۰ بیت است. (خزانه دارلو، ۱۳۷۵، ۲۸۳)
۱۳ـ رهایی خوافی:
«سعدالدین رهایی» طرح خمسه‌ای داشته و از آن میان مثنوی «منظورالانظار» را در تتبع «مخزن‌الاسرار» و به سال ۹۸۲ به پایان برد. (احمد علی، ۱۸۷۳، ۱۰۵)
۱۴ـ زلالی خوانساری:
«محمد حسن خوانساری»،متخلص به «زلالی و حکیم زلالی»(م ۱۰۲۵)هفت مثنوی دارد که به «سبعه سیاره» و «هفت گنج» شهرت دارد. یکی از این مثنوی‌ها با نام «حُسن گلو سوز» در برابر «مخزن‌الاسرار» نظامی است و یک جلوه و چهار تمثیل است و این گونه آغاز می شود:
تیر شهاب است به دیو رجیم
۱۵ـ شعوری کاشانی:
«مولا محمد شعوری» از شاعران زمان شاه عباس اول (۹۹۵ـ۱۰۳۷) است که از وی دو مثنوی باقی مانده است که تنها نسخه آن در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و به شماره ۳۲۸۰ نگهداری می‌شود.
این مثنوی به نام «مونس‌الاخبار» است که به تقلید از «مخزن‌الاسرار» در بیست مقاله و در موضوعات عرفانی و اخلاقی است. وی نام مثنوی را در این بیت بیان می‌کند:
مونس اخیار کن این گفت و گوی
مخزن الاسرار نظامی بجوی
آغاز مثنوی در نعت سید اولاد آدم و سپس طلب رؤیت جمال و تمجید جلال، مدح امیرالمؤمنین و… است و مقاله بیستم در منع تکبر و دیده خواهش از خوان احسان.
۱۶ـ شفایی اصفهانی:
«ملا شریف‌الدین حسن‌بن‌حکیم ملامحمدحسین اصفهانی، ۹۶۶ـ۱۰۳۷»؛از او چهار منظومه مثنوی به نام های: «نمکدان حقیقت، دیده بیدار، نسخه مهر، مجمع‌البحرین» باقی مانده است که «دیده بیدار» وی یک مثنوی عرفانی است در عشق صوفیانه و در برابر مخزن‌الاسرار نظامی که این چنین آغازی دارد:
تیغ الهی است به دست حکیم
(گلچین معانی، ۱۳۷۴، ذیل ۵۴)
۱۷ـ صرفی کشمیری:
ملا یعقوب شریف کشمیری، متخلص به «صرفی» (۹۲۸ـ۱۰۰۳)،پنج مثنوی دارد به نام پنج گنج که به پیروی از نظامی سروده و عبارتند از: مسلک‌الاخیار، مغازی‌النبی، وامق و عذرا، لیلی و مجنون، مقامات مرشد.
صرفی کشمیری، اولین شاعر پارسی گوی کشمیری است که خمسه در مقابل خمسه نظامی گفته است و از نظر شعر فارسی در کشمیر مقام «نظامی» در ایران را دارد. (راشدی، ۱۳۴۶، جلد۲، ۶۳۴) مسلک الاخیار، نخستین مثنوی از پنج گنج اوست که در سال ۹۹۳ در بیست مجلس به دستور مرشد خود و در بیان اسرار تصوف در ۲۶۰۴ بیت سروده است.
منبع: روزنامه اطلاعات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید