پساساخت گرایی در شاهنامۀ فردوسی (با تأکید بر مرگ بهرام) / رؤیا سیدالشهدایی

1396/11/14 ۱۱:۳۶

در این مقاله برآنیم که با بررسی زیباشناسانۀ مرگ یکی از شخصیت های حماسۀ فردوسی، گوشه ای از قابلیت پویایی و تأویل این اثر را تصویر کنیم. بنیاد اسطوره ای ـ تاریخی متون حماسی در ظاهر آنان را به سوی تفسیرناپذیری سوق میدهد، در حالی که بافت داستان های شاهنامه به گونه ای است که متن را به شدت تأویلی مینماید.

چکیده: در این مقاله برآنیم که با بررسی زیباشناسانۀ مرگ یکی از شخصیت های حماسۀ فردوسی، گوشه ای از قابلیت پویایی و تأویل این اثر را تصویر کنیم. بنیاد اسطوره ای ـ تاریخی متون حماسی در ظاهر آنان را به سوی تفسیرناپذیری سوق میدهد، در حالی که بافت داستان های شاهنامه به گونه ای است که متن را به شدت تأویلی مینماید. حماسۀ فردوسی بافتی پارادوکسی دارد: از سویی در آن نشانه هایی است که به نحوی اساسی اصیل و واقعی هم چون مشخصه هایی منسجم و متناسب و نظام مند موجودیت دارد و از سوی دیگر تأویل و تفسیر در آن متوقف نمیشود و بشدّت بافت زدا و معناساز و سرشار از ابهام است، پیوسته میکوشد فاقد بافت قطعی بماند، غیرتاریخی و غیرمکانی جلوه کند و برخود جاودانگی ببخشد. گزینش مرگ بهرام و جلوۀ زیباشناسانۀ مرگ این قهرمان حماسی مناسبتی است در بیان ویژگی شگرف حماسۀ فردوسی که با وجود گرایش به ساختار پیوسته، خصلتی پساساخت گرایانه دارد.

پژوهشنامه فرهنگ و ادب سال هشتم بهار و تابستان 1391 شماره 13

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی