نازل‌‌ترین اعتبار از آن تاریخ شفاهی

1395/11/19 ۰۸:۱۴

صبح دیروز سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران میزبان افتتاحیه نمایشگاهی بود که در آن از اسناد مرتبط با شهید سیدمحمد حسینی‌بهشتی با نام «53 سال به روایت اسناد» رونمایی شد.

        
علیرضا بهشتی در نمایشگاه «53 سال به روایت اسناد» عنوان کرد

 

صبح دیروز سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران میزبان افتتاحیه نمایشگاهی بود که در آن از اسناد مرتبط با شهید سیدمحمد حسینی‌بهشتی با نام «53 سال به روایت اسناد» رونمایی شد. نمایشگاهی که در قالب آرشیو مختص به مقام‌های نظام جمهوری اسلامی ایران در آرشیو ملی ایران افتتاح شده است و بخش مهمی از اسناد مربوط به شهید بهشتی در آن نگهداری خواهد شد. در مخزن مربوط به شهید بهشتی در آرشیو ملی ایران احکام کارگزینی، نامه‌های شهید بهشتی به اشخاص و مقامات و بالعکس، سندهای مرتبط با فعالیت‌های احزاب مخصوصا حزب جمهوری اسلامی، خاطرات، طرح‌ها و ایده‌هایی که برای تاسیس و پایه‌گذاری نهادها و موسسات بعد از انقلاب داشته، مصوبات جلسات شورای انقلاب، اسناد انجمن و اتحادیه‌های دانشجویی خارج از کشور و هرگونه اطلاعیه و اعلامیه‌ای که به نحوی شهید بهشتی در نوشتن آن دخیل بوده و مصاحبه‌ها، جزوات و بولتن‌ها در مخزن مخصوص شهید بهشتی نگهداری می‌شود. همچنین شماری گزارش مرتبط با اسناد موتلفه یا سایر نهادهای سیاسی - اجتماعی نیز جزء این اسناد است. مراسم رونمایی و آغاز به کار این نمایشگاه صبح 18 بهمن با حضور محمدرضا نوراللهیان، مشاور ارشد رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، شهرام یوسفی‌فر، معاون اسناد ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی و علیرضا بهشتی فرزند شهید بهشتی برگزار شد. اما آنچه در این نشست بیش از دیگر موضوعات به چشم آمد، صحبت‌های فرزند شهید بهشتی در این نشست بود. بهشتی با تشکر از کتابخانه ملی ایران برای نگهداری از این اسناد به نکته‌ای اشاره کرد که در طول نزدیک به چهار دهه‌ای که از انقلاب اسلامی گذشته، کمتر به آن توجه شده است: «امیدوارم پروژه‌های تحقیقاتی و پژوهشی که می‌توانند پیرامون این اسناد شکل بگیرند و اتفاقا باید هم انجام شوند؛ مغفول نماند و به ثمر برسد.» این استاد دانشگاه تربیت‌مدرس در ادامه صحبت‌های خود از غفلت در تاریخ‌نگاری در کشور سخن گفت و افزود: «متاسفانه به‌رغم داشتن تاریخ بیش از 2000 ساله هنوز در تاریخ‌نویسی دچار ضعف‌های اساسی هستیم. به سهم خود یکی از دلایل این ضعف را تکیه بیش از حد مخصوصا در تاریخ حوزه انقلاب و نهضت اسلامی به بحث تاریخ شفاهی می‌دانم. تاریخ شفاهی می‌تواند منبع مفید و قابل استفاده‌ای برای تاریخ‌نگار باشد. اما باید در جای خود به آن نگاه کنیم و اعتباری در حد خودش برایش قائل شویم.» بهشتی در ادامه به بحث پیرامون چرایی بیان نکات تاریخی پرداخت و تاریخ شفاهی را ضعف مهم این عرصه دانست: «در دهه فجر مستندها و فیلم‌هایی که درباره انقلاب پخش می‌شود یا برای حل معما هستند یا برای به وجود آوردن معما. ولی متاسفانه بیشتر تکیه ما بر تاریخ شفاهی است، درحالی که در تاریخ‌نگاری تاریخ شفاهی از نازل‌ترین اعتبار برخوردار است. در واقع تاریخ شفاهی روایت شخصی و منحصربه‌فرد پیدا می‌کند که می‌تواند با تفسیر به رأی و نقد همراه شود.» راه‌حل او در این باره نیز قابل توجه است: «برای اعتباربخشی به تاریخ شفاهی باید از اسناد استفاده کنیم تا تصویر کامل‌تری از آنچه واقعا اتفاق افتاده به خواننده ارائه کنیم، پس وجود انواع سند برای تاریخ‌نگاری ضرورت دارد. یکی از دلایلی هم که برای انتقال این اسناد به آرشیو ملی همکاری داشتم همین مساله است که این سندها در اختیار محققان و پژوهشگران قرار گیرد تا اندیشه‌ها و تفکرات شهید بهشتی بدون تاثیرپذیری از تصاویری که له یا علیه او منتشر شده؛ محقق شود. داشتن یک سند می‌تواند گران‌قیمت باشد یا اعتباری به موسسه بدهد ولی اصلا افتخاری ندارد. نباید سندها را تنها در اختیار خود نگه داریم و در دسترس جامعه و محققان قرار ندهیم. بیش از خود اسناد پژوهش‌ها و تحلیل‌هایی است که از آنها استخراج می‌شود. به عبارت دیگر هر سند و اسنادی متعلق به همه مردم است و باید از پستو خارج شود.»

منبع: فرهیختگان