چگونگی شکل‌گیری تشیع در آذربایجان از آغاز تا طلوع دولت صفوی

1395/11/13 ۱۱:۰۹

کتاب «تشیع در آذربایجان» از آغاز تا طلوع دولت صفوی تالیف مشترک دکتر سیدمسعود شاهمرادی و دکتر منتظرالقائم به بررسی تاریخ سیاسی، فرهنگی و اجتماعی این دیار می‌پردازد.

 
کتاب «تشیع در آذربایجان» از آغاز تا طلوع دولت صفوی به بیان تاریخ سیاسی، فرهنگی و اجتماعی این شهر اختصاص دارد.

 
 کتاب «تشیع در آذربایجان» از آغاز تا طلوع دولت صفوی تالیف مشترک دکتر سیدمسعود شاهمرادی و دکتر منتظرالقائم به بررسی تاریخ سیاسی، فرهنگی و اجتماعی این دیار می‌پردازد.
 
کتاب از «کلیات»، «قرن‌های اول و دوم هجری، ورود اسلام و تشیع به آذربایجان»، «تشیع آذربایجان در قرن‌های سوم و چهارم هجری»، «تشیع آذربایجان از قرن پنجم تا میانه قرن هفتم هجری»، «تشیع آذربایجان از میانه قرن هفتم تا اواخر قرن هشتم هجری» و«تشییع آذربایجان از اواخر قرن هشتم تا اوائل قرن دهم هجری» تشکیل شده است.
 
در قسمتی از مقدمه کتاب آمده است: «نگارش در زمینه تاریخ‌های تشیع در ایران امر تازه‌ای نیست؛ طی دهه‌های اخیر چندین عنوان تالیف در زمینه تاریخ تشیع مناطق گوناگون ایران منتشر شده است. به طور کلی طی چهار دهه پیش، تحقیقات تاریخ تشیع در ایران به گونه جدی آغاز شده و در سال‌های اخیر به همت برخی مراکز دانشگاهی و پژوهشی توسعه بیشتری یافته‌اند.» (ص 1)
 
در معرفی این اثر می‌خوانیم: «کتاب تلاشی است در راستای نشان دادن مسیر پیشرفت تشیع در منطقه آذربایجان. در این اثر، پس از ذکر کلیاتی درباره معنا و مفهوم تشیع و بیان اطلاعاتی کلی در رابطه با فرقه‌های مهم شیعی و نیز گفتاری درباره محدوده تاریخی آذربایجان، سعی شده تا چگونگی بسط تشیع این دیار به گونه سبک و ادواری یا گاه‌شمارانه بیان شود.» (ص2)
 
پشت جلد کتاب نوشته شده است: «تاریخ تشیع در آذربایجان به دو دوره متمایز تقسیم شده است: دوره اول از ورود مفاهیم شیعی به آذربایجان در قرن اول هجری تا حمله مغولان در اواسط قرن هفتم هجری را دربرمی‌گیرد و می‌توان آن را «دوران گسترش غیرمنسجم و ناپیوسته تشیع» در این سرزمین نامگذاری کرد؛ در این دوران با وجود فعالیت شیعیان در این ناحیه، مذهب تشیع در بین عامه مرم رواج چندانی نیافت. در دوران دوم که از حمله مغولان تا برپایی دولت صفویه در اوایل قرن دهم هجری را شامل می‌شود و می‌توان آن را دوران گسترش منسجم و پیوسته تشیع در آذربایجان نامگذاری کرد.»
 
در سطوری از سخن پایانی می‌خوانیم: «شیعیان آذربایجان در دوران پس از حمله مغولان خود را در شرایطی ویژه یافتند که باید گونه‌ای نو از حیات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را در آن تجربه کنند. در این دوران شیعیان برای استوار ساختن پایه‌های نفوذ اجتماعی، سیاسی و فرهنگی خویش از سه طریق اقدام کردند: فعالیت‌های علمی گسترده برای شناساندن مذهب تشیع، ایجاد و حفظ روابط دوستانه با حکومت‌های مستقر در آذربایجان و بهره‌مندی از حمایت آنها و برقراری روابط مسالمت‌آمیز با اهل‌سنت. در این دوران، شیعیان موفق شدند دگرگونی‌های فرهنگی موردنظر خویش، نظیر گسترش دوستداری اهل‌بیت، گسترش فرهنگ انتظار، تکریم و بزرگداشت نوادگان ائمه علیه‌السلام و علمای شیعه را در سطوح و ابعاد گوناگون آن، در جامعه آذربایجان نهادینه کردند.» (ص 174)

کتاب «تشیع در آذربایجان» از آغاز تا طلوع دولت صفوی در 214 صفحه‌شمارگان 500 نسخه و به بهای 10 هزار و پانصد تومان از سوی انتشارات حوزه و دانشگاه منتشر شده است.

منبع: ایبنا