1394/2/14 ۱۰:۰۴
بحث خلافت یا حكومت اسلامی از مهم‌ترین مباحث فقه اسلامی و حقوق سیاسی محسوب می‌شود. این بحث كه در طول تاریخ اسلام مورد توجه حاكمان بوده است، به همان اندازه یا بیشتر، اهتمام دانشمندان و فقها را در تمامی مذاهب به خود جلب كرده است. اساسا مساله حكومت، بر تمام جوانب زندگی مسلمانان صرف‌نظر از جایگاه اجتماعی و دیدگاه آنان موثر بوده و از روز نخست تاسیس «مدینه النبی» مورد توجه بوده است. سنت و عملكرد نبی اكرم(ص)، اهتمام و كوشش در شكل‌‌گیری جامعه اسلامی، تاكید بر اجرای احكام شریعت، تعلیم عبادات به مردم و نظارت بر اجرای آنها، تنظیم رفتارها، ترسیم چارچوب برای معاملات و شاكله و ساختار جامعه، نحوه مدیریت نظامی و تنظیم غزوات، نحوه تحصیل اموال و توزیع آن، بر مفهوم حكومت دلالت می‌كند. اختلاف آرای متاثر از شرایط اجتماعی و فردی در میان مسلمانان، استدلال‌های متنوعی در وجوب حكومت به وجود آورده است، این تنوع اصل و بنیان حكومت و حاكمیت و به‌عبارتی نظام ارتباطی میان افراد جامعه و مدیران و نحوه انتخاب یا انتصاب آنان را تثبیت كرده و زوایای جدیدی از مساله حكومت را در معرض دید و قضاوت جوامع قرار داده است.
كتاب «فقه حكومت اسلامی و تحول آن»، از معدود كتاب‌های مرجع در فقه سیاسی و حقوق اساسی از دیدگاه اسلام محسوب می‌شود. دكتر سنهوری كه پدر معنوی و فكری حقوقدانان عرب به شمار می‌آید در سال ١٩٢٦ میلادی این كتاب را تالیف كرده و یكی از آثار مهم منتشره بعد از سقوط دولت عثمانی و پایان خلافت تلقی می‌شود. مولف دیدگاه‌های جدید در جهان اسلام و غرب را به خوبی شناخته و پاسخ‌های مقتضی به نیازهای سیاسی و حكومتی داده است. سنهوری، مذاهب اسلامی را نیز مورد بررسی دقیق‌تر قرار داده و مشتركات آنها را بنا به استنباط خود به صورت علمی و منسجم عرضه كرده است. مبنا و اساس نظریه‌های فقهی ائمه اهل سنت را حلاجی كرده و با نقد علمی به جمع‌بندی بهترین آرا به همراه شواهدی از سایر مذاهب اسلامی پرداخته است.
اعتدال و انصاف سنهوری كه صفت ممتاز شخصیتی اوست در سراسر كتاب خودنمایی می‌كند و امروزه هم پس از گذشت حدود ٩٠ سال از انتشار رساله سنهوری، كشورهای اسلامی به ویژه مصر و سایر كشورهایی كه صحنه تحولات اجتماعی قرار گرفته‌اند به طور جدی نیازمند تدوین قانون اساسی خود با حفظ اصالت ریشه‌های اسلامی آن و نیز بهره‌مندی از تجربه‌های سیار كشورها هستند. از این رو انتشار ترجمه فارسی كه با همكاری علامه نذیر احمد سلامی، عضو مجلس خبرگان رهبری و از علمای بزرگ اهل سنت انجام گرفته می‌تواند بسیار به جا و به موقع باشد. سنهوری، در میان فقهای اهل حدیث و اشاعره كه به ظاهر نص و متون توجه دارند از یك طرف و اجتهادگران آزاد متن قرآن و حدیث از سویی دیگر، رویه حد وسط و اعتدال را برگزیده است و هر جا نتوانسته به متن سند شرعی در حل مساله دسترسی پیدا كند، به نوعی «فقه مقاصدی» و «مصالح امت» پناه برده و راه‌حل مناسبی ارایه كرده است. از سوی دیگر سنهوری در بیان صفات حاكم با دقت و وسواس زیادی توانسته است مشتركات مذاهب مختلف را جمع‌آوری كند. ترجمه عربی كتاب «فقه خلافت و تحولات آن» كه رساله دكترای عبدالرزاق سنهوری به زبان فرانسه بوده است، توسط نادیه سنهوری (فرزند مولف) انجام گرفته و در قاهره به چاپ رسیده است. آنچه اكنون به زبان فارسی منتشر شده، ترجمه این كتاب از روی نسخه چاپ دوم آن است كه در سال ١٩٩٣م در قاهره توسط انتشارات «الهیئه العامه للكتاب» عرضه شده است. در این ترجمه همچون متن اصلی كتاب، گاهی عنوان «حكومت» جایگزین عنوان «خلافت» شده است. این جایگزینی یا معادل و مرادف‌گزینی ناشی از آن است كه مولف در واقع نهاد جدیدی را با مختصات، شكل و روشی نوین بر مبنای اصول مشترك برگرفته از خلافت در نظر داشته است. اصول و اهداف حكومت، مبانی و سیر تحولات تاریخی و فقهی آنها، صلاحیت‌های حاكم و شرایط انتخاب آن، تفكیك قوا، مسوولیت و صلاحیت‌های جامعه و در نهایت نحوه تعامل با تعدد و استقلال حكومت‌ها از مهم‌ترین مباحث كتاب است. كتاب «فقه حكومت اسلامی و تحول آن» نوشته عبدالرزاق سنهوری با ترجمه صباح زنگنه با شمارگان ٥٠٠ نسخه در ٣٣٦ صفحه به بهای ٢٥ هزار تومان توسط نشر نی منتشر شده است.
روزنامه اعتماد
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید