فیلسوف تعلیم و تربیت

1395/10/22 ۰۸:۳۰

در میانه اتفاقات روزهای پایانی دهه دوم دی ماه 1395، چهره ماندگار تعلیم و تربیت ایران در روز 20 دی درگذشت. علی شریعتمداری، عضو شورای انقلاب فرهنگی که به عنوان یکی از مهم‌ترین چهره‌های فلسفه تعلیم و تربیت شناخته می‌شد، در حالی در سکوت خبری از دنیا رفت، که بخش مهمی از خدمات علمی این حوزه در ایران وابسته و مدیون به اوست. شریعتمداری در حالی در 93 سالگی از دنیا رفت که تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در شهر شیراز به پایان رسانده بود. او موفق به اخذ درجه لیسانس در دو رشته فلسفه و علوم تربیتی در سال ۱۳۳۲ و علوم قضایی در سال ۱۳۳۵ شد. وی کارشناسی‌ارشد رشته آموزش متوسطه را در سال ۱۳۳۶ از دانشگاه میشیگان و دکتری فلسفه، تعلیم و تربیت و برنامه‌ریزی درسی را در سال ۱۳۳۸ از دانشگاه تنسی دریافت کرد.

درباره علی شریعتمداری

 

 در میانه اتفاقات روزهای پایانی دهه دوم دی ماه 1395، چهره ماندگار تعلیم و تربیت ایران در روز 20 دی درگذشت. علی شریعتمداری، عضو شورای انقلاب فرهنگی که به عنوان یکی از مهم‌ترین چهره‌های فلسفه تعلیم و تربیت شناخته می‌شد، در حالی در سکوت خبری از دنیا رفت، که بخش مهمی از خدمات علمی این حوزه در ایران وابسته و مدیون به اوست. شریعتمداری در حالی در 93 سالگی از دنیا رفت که تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در شهر شیراز به پایان رسانده بود. او موفق به اخذ درجه لیسانس در دو رشته فلسفه و علوم تربیتی در سال ۱۳۳۲ و علوم قضایی در سال ۱۳۳۵ شد. وی کارشناسی‌ارشد رشته آموزش متوسطه را در سال ۱۳۳۶ از دانشگاه میشیگان و دکتری فلسفه، تعلیم و تربیت و برنامه‌ریزی درسی را در سال ۱۳۳۸ از دانشگاه تنسی دریافت کرد.
از شریعتمداری کتاب‌های گوناگونی در حوزه تعلیم و تربیت منتشر شده است. شاید مهم‌ترین پست اجرایی که این استاد فقید بر عهده داشت، سمت وزیر فرهنگ و آموزش عالی در دولت موقت مهدی بازرگان در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی بود؛ پستی که شریعتمداری چندان در آن دوام نیاورد و پیش از پایان دولت موقت، آن را به مرحوم حسن حبیبی واگذار کرد. درباره فعالیت‌های علمی او نوشته‌اند که مولف ۲۴ جلد کتاب، مترجم ۶ عنوان کتاب، مولف ۷۰ عنوان مقاله علمی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و مترجم ۱۸ مقاله و مجله علمی بوده است. نگاهی به برخی آثار شریعتمداری به خوبی نشان دهنده مسیری است که او در راه تعلیم و تربیت در ذهن می‌پروراند. شریعتمداری در کتاب «آموزش در حوزه و دانشگاه» ضمن تعریفی از آموزش یا یادگیری به مباحث آموزش مستلزم تعلیم، ارائه‌ مطالب علمی و آگاه کردن شاگردان از موضوعات علمی می‌پردازد و یادگیری را در سایه‌ فعال بودن شاگرد می‌داند. او در کتاب «تعلیم و تربیت اسلامی» اما بخش دیگری از نظرات خود را درباره تعلیم و تربیت بیان می‌کند و درباره تربیت اخلاقی با تکیه بر نظریه‌های مطرح در دین مبین اسلام به ویژه آرای حضرت علی(ع) مباحث را مطرح می‌کند. او در این کتاب به مسئولیت‌های والدین در تربیت کودک اشاره می‌کند و سپس تربیت را از منظر امام علی(ع) در چارچوب اصول و مباحثی چون تسهیل، تدبر، آسیب‌شناسی تربیت، اصلاح نفس و... مورد مطالعه قرار می‌دهد.
شریعتمداری در طول سال‌های اخیر آثار بی‌شماری را روانه بازار کتاب کرده که می‌توان در این‌ باره به کتاب‌های «اصول فلسفه تعلیم و تربیت»، «روشنفکر کیست؟»، «نقد و خلاقیت در تفکر» و «پرورش تفکر بنیادی» اشاره کرد؛ کتاب‌هایی که هر یک به شکلی به مباحث مربوط به تعلیم و تربیت می‌پردازند و «مفاهیم اصولی و پاره‌ای از نظریات اساسی درباره تعلیم و تربیت و نیز فلسفه و ماهیت تربیت از دیدگاه مکاتب مختلف فکری و اعتقادی» را تبیین می‌کنند. مرگ علی شریعتمداری بدون‌شک ضایعه‌ای مهم در حوزه تعلیم و تربیت در ایران بوده است؛ مبحثی که متاسفانه کمتر به آن پرداخته‌ و حتی در میانه موضوعات حوزه فلسفه نیز کمتر به آن توجه شده است؛ حوزه‌ای که همچون مرگ خود شریعتمداری غریب بوده و هست. پیکر شریعتمداری پنجشنبه ۲۳ دی از ساعت ۹:۳۰ از دانشگاه خوارزمی به سمت قطعه ۱۱۰ بهشت‌زهرا(س) تشییع و مراسم ختم وی نیز شنبه ۲۵ دی از ساعت ۱۵:۳۰ تا 17 در مسجد نور برگزار خواهد شد.

منبع: فرهیختگان