واژه شناسی تاریخی استان در ایران / حسن باستانی راد

1395/10/13 ۰۹:۰۸

واژۀ استان و استان بندی در ایران پیشینه ای کهن دارد و همین پیشینه باعث شده است که واژه ها و مفاهیم در ارتباط با آن، در تاریخ و فرهنگ ایران، گوناگون و گسترده باشد

چکیده: واژۀ استان و استان بندی در ایران پیشینه ای کهن دارد و همین پیشینه باعث شده است که واژه ها و مفاهیم در ارتباط با آن، در تاریخ و فرهنگ ایران، گوناگون و گسترده باشد: ساتراپ (خشثرپاون)، کوست، استان، ایالت، ولایت، مملکت، بلد و دیگر واژگان در این معنای مکانی. پژوهش در انواع، معنا، و گستردگی این واژگان برای شناخت بنیادی و سیر تحولات استان در ایران ضروری است. ازاین رو مسألة اصلی این پژوهش آن است که چه واژگانی با چه پیشینه ای به معنی استان در ایران به کار رفته اند؟ تعدد این واژگان و کاربرد برخی از آن ها نشان می دهد که از طریق واژه شناسی تاریخی استان می توان اهمیت استان بندی در تاریخ اداری ایران و عوامل تأثیرگذار بر کاربرد اصطلاحات اداری را در سطح کلان بررسی کرد. این پژوهش با بهره گرفتن از روش توصیفی در تحقیق تاریخی و واژه شناسی تاریخی، انجام گرفته است.

مقدمه:

روستا، شهر، استان و کشور در دسته بندی نظام اداری ایران در دوره های مختلف، مرزهای سیاسی-اداری، اقتصادی،اجتماعی، فرهنگی و جغرافیایی تقریبا مشخصی داشتند. واژه شناسی تاریخی جای نام ها در تاریخ و جغرافیای اداری نشان می دهد که بسترهای حیات اجتماعی و اداری با واژگان و اصطلاحات متفاوتی چون «آبادی »«دسکره» «دیه/ده» «روستا» «قصبه» «کوره» «شهر» «مدینه» «تسوک» «استان» «ولایت» و... بازشناخته می شدند؛  اما همواره محدوده جغرافیایی و انسانی و اداری هر کدام مشخص بود و جایگاهی در نظم اداری کشور داشت.

تاریخ ایران پاییز 1389 شماره 8 (پیاپی 66/5)

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی