کرشمۀ عشق (شرح قطعه ای از حلاج) / نصرالله پورجوادی

1395/9/23 ۰۸:۴۲

کهن ترین کتابی که درباره عشق از دیدگاه های مختلف، از جمله عرفانی و فلسفی و پزشکی، به قلم نویسنده ای ایرانی نوشته شده «کتاب عطف الالف المالوف علی اللام المعطوف » است. این نویسنده ابوالحسن علی بن محمد بن محمد دیلمی است که خود یکی از شاگردان ابوعبدالله محمد بن خفیف شیرازی بوده و کتاب دیگری تالیف کرده در شرح حال استادش به نام سیرت ابن خفیف...

زدر آی و شبستان ِ ما منور کن

هوای مجلسِ روحانیان معطر کن

چو شاهدانِ چمن زیر دست ِ حسنِ تواند

کرشمه بر سمن و ناز و بر صنوبر کن

(حافظ)

عنوان کتاب دیلمی

کهن ترین کتابی که درباره عشق از دیدگاه های مختلف، از جمله عرفانی و فلسفی و پزشکی، به قلم نویسنده ای ایرانی نوشته شده «کتاب عطف الالف المالوف علی اللام المعطوف » است. این نویسنده ابوالحسن علی بن محمد بن محمد دیلمی است که خود یکی از شاگردان ابوعبدالله محمد بن خفیف شیرازی بوده و کتاب دیگری تالیف کرده در شرح حال استادش به نام سیرت ابن خفیف که، هر چند که اصل ِعربی آن از میان رفته، ترجمه پارسی کهن آن در دست است. عنوان عجیب «کتاب عطف » را دیلمی از یکی از ابیات قطعه ای گرفته است که حسین بن منصور حلاج سروده و دیلمی آن را در همین کتاب ، در ضمن بیان نظریه حلاج درباره عشق، نقل کرده است. با توجه به اینکه دیلمی شاگرد ابن خفیف بوده و ابن خفیف هم از مدافعان حلاج بوده و حتی او را در زندان بغداد ملاقات کرده، مطالبی که در کتاب عطف نقل شده است از سندیتی محکم برخوردار است و قطعه ای که دیلمی از حلاج نقل کرده به احتمال قریب به یقین باید اصیل باشد، هر چند که ماسینیون این قطعه را در چاپ خود از دیوان حلاج نیاورده است.

نامه فرهنگستان سال دوازدهم زمستان 1390 شماره 4 (پیاپی 48)

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی