هزلیات سعدی / ضیاء موحد

1395/9/3 ۰۸:۴۶

هزلیات که نوعی از ادب فارسی را تشکیل می دهد، در آثار شاعران بسیاری یافته می شود. اگرچه در نسخه لرد گرینوی که اساس کار فروغی در تصحیح کلیات اوست و در سال 721 (حدود 27 سال پس از درگذشت سعدی) بخش هزلیات وجود ندارد، اما اگر سعدی بدان پرداخته باشد، مانند بسیاری دیگر برای تفریح خاطر و از سر تفنن در اوایل کار شاعری یا دوران جوانی بدان پرداخته است. در این مقاله کوشیده شده تا ضمن تبیین این امر، به ویژگی هزل و انواع آن در آثار هنرمندان پرداخته شود و در ادامه با نوع هزلیات سعدی و ویژگی های آن مقایسه شود

چکیده: هزلیات که نوعی از ادب فارسی را تشکیل می دهد، در آثار شاعران بسیاری یافته می شود. اگرچه در نسخه لرد گرینوی که اساس کار فروغی در تصحیح کلیات اوست و در سال 721 (حدود 27 سال پس از درگذشت سعدی) بخش هزلیات وجود ندارد، اما اگر سعدی بدان پرداخته باشد، مانند بسیاری دیگر برای تفریح خاطر و از سر تفنن در اوایل کار شاعری یا دوران جوانی بدان پرداخته است. در این مقاله کوشیده شده تا ضمن تبیین این امر، به ویژگی هزل و انواع آن در آثار هنرمندان پرداخته شود و در ادامه با نوع هزلیات سعدی و ویژگی های آن مقایسه شود.

در مجموعه آثار سعدی چند رساله به نام های خبیثات، مضحکات و مجالس دیده می شود که به اصطلاح هزل نامیده می شوند. در نسخه لرد گرینوی که حدود 30 سال پس از درگذشت سعدی، یعنی در 720 هجری قمری نوشته شده و نسخه اساس محمد علی فروغی و نیز غلامحسین یوسفی بوده است، خبیثات و مضحکات دیده نمی شوند. در این نسخه از 450 صفحه در 11 صفحه آخر مجالس آورده شده که یک چهل و پنجم دیوان است. اما بنا بر تحقیق آقای دکتر محمود فتوحی در همایش بزرگ سعدی در شیراز در نسخه های قدیمی تر از لرد گرینوی دو رساله دیگر، خبیثات و مضحکات هم ضبط شده است.

سعدی شناسی اردیبهشت 1391 دفتر پانزدهم ویژه قصیده

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی