آموزش علم وظیفه‌شناسی

1395/7/14 ۰۸:۳۶

نگاهی به کتاب «بهیموت» 15سال پس از اولین چاپ ترجمه حسین بشیریه، استاد شهیر علوم سیاسی، بر «لویاتان» توماس هابز، اکنون نشر نی کتاب مهم دیگری از توماس هابز را با ترجمه بشیریه منتشر کرده است. «بهیموت» یا پارلمان طولانی اثری است که بی‌شک در ادامه پروژه فکری بشیریه در ترجمه آثار مهم و کلاسیک علوم سیاسی، می‌تواند اثری فوق‌العاده باشد

        
نگاهی به کتاب «بهیموت»

 

15سال پس از اولین چاپ ترجمه حسین بشیریه، استاد شهیر علوم سیاسی، بر «لویاتان» توماس هابز، اکنون نشر نی کتاب مهم دیگری از توماس هابز را با ترجمه بشیریه منتشر کرده است. «بهیموت» یا پارلمان طولانی اثری است که بی‌شک در ادامه پروژه فکری بشیریه در ترجمه آثار مهم و کلاسیک علوم سیاسی، می‌تواند اثری فوق‌العاده باشد. شاید اولین نگاهی که بتوان به کتاب داشت همان نکاتی است که بشریه درباره چرایی ترجمه این کتاب به خواننده خود عطا می‌کند: «انگیزه‌ انتخاب بهیموت برای ترجمه، نه‌تنها اهمیت آن به‌دلیل تحلیل علل و عوامل و شرح تاریخ انقلاب انگلستان، به‌عنوان نخستین انقلاب در عصر مدرن، بلکه و به‌ویژه ربط و پیوند نظری آن به کتاب لویاتان است. لویاتان توصیف و تحلیل‌ گذار از وضع طبیعی به جامعه‌ مدنی و دولت و استقرار قدرت و حاکمیت و تبعیت و فرمانبرداری است، درحالی که بهیموت توصیف روند قهقرایی یعنی فروپاشی حاکمیت و دولت و گسترش نافرمانبرداری و بازگشت به وضع طبیعی و عودت ددمنشی و جنگ همه بر ضد همه است.» «بهیموت» در سال 1668 توسط هابز نگارش یافت ولی در سال 1681 منتشر شد، درحقیقت استدلال عمومی و نظریه کلی کتاب «لویاتان» را درخصوص سرشت و نهاد آدمی، دلایل و ضرورت تشکیل دولت و حاکمیت، وضع طبیعی پیش از پیدایش حکومت و حقوق و تکالیف و اتباع، در مورد یک نمونه معین تاریخی، یعنی جنگ‌های داخلی یا انقلاب انگلستان از سال 1640 تا 1660 به کار می‌برد و می‌کوشد درستی آن نظریه عمومی را در این مورد خاص تاریخی نشان دهد. بشیریه به این نکته اذعان دارد که اگرچه براساس نظر برخی هابز لویاتان را با الهام از جنگ داخلی و انقلاب انگلستان نوشت، و مفاهیم کلی و نظریه عمومی خود را در قالب معانی انتزاعی و مجرد، از آن تجربه تاریخی استنتاج کرد، حال در یکی از آخرین کتاب‌های خود یعنی بهیموت صریحا و آشکارا به سراغ خود آن تجربه تاریخی می‌رود. بشیریه معتقد است بهیموت تنها کاربرد نظریه‌ عمومی لویاتان در یک نمونه‌ خاص تاریخی نیست، بلکه زمینه‌ پیدایش حوزه‌ فکری دیگری در اندیشه‌ هابز را فراهم می‌کند و به تولید «دانش سیاسی» جدید می‌انجامد که می‌توان از آن به‌عنوان آموزش یا تربیت سیاسی نام برد.» بشیریه می‌گوید که هابز در این کتاب اصول تربیت سیاسی را نه از طریق طرح مفاهیم کلی، بلکه از راه بررسی و تحلیل تاریخ سیاسی و آوردن مثال‌های تاریخی توضیح می‌دهد. هابز آموزش سیاسی را به‌عنوان علم وظیفه‌شناسی یاد می‌کند و معتقد است این علم را باید از طریق تاریخ به مردم آموخت نه از طریق فلسفه. شاید به همین دلیل ساده است که در زمانه کنونی بشیریه دست به ترجمه بهیموت می‌زد. او معتقد است نظریه هابز در این کتاب دیدگاه محافظه‌کارانه و نظر شخصی اندیشمندی قدیمی نیست، بلکه توصیف عملکرد واقعی دولت‌ها در همه اعصار و تحلیل لوازم ثبات و آرامش سیاسی است. بهیموت گفت‌وگویی میان دو تن است: یکی در متن کتاب «الف» خوانده می‌شود و بشیریه در ترجمه خود او را «استاد» نامیده، زیرا نکات اصلی و حوادث انقلاب را بیان و تحلیل می‌کند؛ و دیگری در متن کتاب «ب» خوانده می‌شود و بشیریه در ترجمه خود او را شاگرد نامیده زیرا بیشتر پرسش مطرح می‌کند. کتاب شرح چهار گفت‌وگو میان این دو است. بهیموت کتابی است که خوانش آن تحلیل‌های گوناگونی از فرآیند بسیج سیاسی و نقش و تاثیر عوامل اصلی انقلاب یعنی عقاید و فرقه‌ها و برداشت‌های جدید در بسیج عمومی را در کانون تحلیل‌های خود قرار داده است. این کتاب در 330 صفحه و با قیمت 28000 تومان از سوی نشر نی منتشر شده است.

منبع: فرهیختگان