مکتب نگارگری شیراز اول / مسعود زبانران

1395/6/15 ۱۱:۳۶

مکتب نگارگری شیراز اول / مسعود زبانران

مكتب نگارگري شيراز را مي‌توان ام المكاتب نگارگري ايران دانست ؛ چون مكتبي است كه در آن نخستين نشانه‌هاي تصوير‌گری ايرانی به ظهور رسيده و نخستين كتابخانۀ مفصل و جامع در روزگار عضدالدولۀ ديلمي در سدۀ چهارم هجری در این شهر تشکیل شد. اين كتابخانه مسلماً بخشي به نام كتابت خـانه و صورتخانه داشته كه در آن شماري از هنرمندان ازكاتب و مذهب گرفته تا مصـور و مـحرر و مجـلد و غيـره بـه كـار كتاب آرايـي مشغـول بـوده اند .

 

مكتب نگارگري شيراز را مي‌توان ام المكاتب نگارگري ايران دانست ؛ چون مكتبي است كه در آن نخستين نشانه‌هاي تصوير‌گری ايرانی به ظهور رسيده و نخستين كتابخانۀ مفصل و جامع در روزگار عضدالدولۀ ديلمي در سدۀ چهارم هجری در این شهر تشکیل شد. اين كتابخانه مسلماً بخشي به نام كتابت خـانه و صورتخانه داشته كه در آن شماري از هنرمندان ازكاتب و مذهب گرفته تا مصـور و مـحرر و مجـلد و غيـره بـه كـار كتاب آرايـي مشغـول بـوده اند .

چـنان كه نـسخه‌ي مصور صور الكواكب الثابته نوشتۀ عبدالرحمن صوفی ،‌ در سال ۴۰۰ هجري منسوب به شيراز است و اين نخستين نسخۀ مصور بازمانده از شيراز است كه به‌دست ما رسيده است.

از آنجا که همواره و تقریبا در بیشتر موارد ، حاکمان حامیانِ هنر بودند ، امّا هنر فارس به مرکزیتِ شیراز موردِ حمایتِ سرانِ تازه به تخت نشستۀ مغول قرار نگرفت ، چرا که سلیقه هنری مغولان با آنچه هنرمندان بومی شیراز کار می کردند متفاوت بود. بدین ترتیب هنر شیراز ، به هنری محلی تبدیل شد. این مسئله چند ره آورد هنری در پی داشت:

یک اینکه موجبِ عدم ورود سلیقه هنری مغولی که همان سلیقه هنر چینی بود ، گردید و دوم ، امتدادِ سلیقۀ هنری ایران قبل از اسلام را باعث شد ، که در آن هنرمندان نگارگر متاثر از حجاری ها و نقاشی ها و موزاییک کاری های دوران اشکانی و ساسانی بودند .

با ورود هنر کتابت در این دوره و در نتیجه بوجود آمدن صادرات کتب خطی ایرانی به کشورهایی چون هند و ترکیه ، به این ترتیب سبک نگارگرى شیراز به مناطق دیگر نیز راه یافت.

تصاویر شاهنامهء فردوسى (733 هـ.ق.) محفوظ در کتابخانه دولتى سن‌پترزبورگ ، نمونهء خوبى از نقاشى نسخ شیراز در آن عهد است. در تصویرسازى این شاهنامه بر صحنه‌هاى تاریخى و حماسى تأکید شده است. تصاویر آزادتر و متنوع هستند و رنگ‌ها به‌صورت محدود و تفکیک‌شده به‌کار رفته‌اند.

از نسخه‌هاى مصور شده در شیراز سده 8 می توان به کتب زیر اشاره کرد :

1- شاهنامه فردوسی (نسخه کتابخانۀ دولتى سن‌پترزبورگ ، روسیه ، 733هـ.ق)

2- شاهنامه حزین ( 770هـ.ق )

3- شاهنامه (نسخهء کتابخانۀ توپقاپو سرای ، استانبول ، 773 هـ.ق)

4- شاهنامه (نسخهء کتابخانۀ سلطنتى قاهره ، 796 هـ.ق)

5- شاهنامهء وزیر قوام‌الدین (742 هـ.ق )

6- مونس‌الاحرار نوشته محمد بدر جاجرمی(742 هـ.ق)

منبع: بساتین

 شرح تصاویر:

  1. رفتن کی کاوس بر آسمان ، شاهنامه فردوسی ، موزۀ توپقاپوی سرای - استانبول
  2. رستم و رخش در کشتن اژدها ، شاهنامه فردوسی ، موزه آرتور ، دانشگاه هاروارد ، اندازه اثر : 15.3*18.8 سانتیمتر

سایر تصاویر

نظر دهید
نظرات کاربران

کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.

گزارش

برچسب ها

اخبار مرتبط

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: