1395/3/23 ۰۸:۰۷
امروز صدو پنجاه و دومین برگ از دفتر شریف بزرگداشت‌نامه مفاخر که با دستان توانای استاد فرهیخته و بزرگوار جناب آقای دکتر مهدی محقق ـ که خود از مفاخر علمی کشور و چهره‌های ماندگار زبان و ادب فارسی محسوب می‌شوند ـ آغاز شده است، ورق می‌خورد. این برگ به نام مرحوم استاد دکتر سیدحسن سادات ناصری از بزرگان و فحول ادبیات معاصر است.
اشاره: در مراسم بزرگداشت استاد نامدار زبان و ادبیات فارسی، مرحوم دکتر سیدحسن سادات ناصری که چندی پیش در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد، جناب آقای شاکری، قائم‌مقام انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به ایراد سخنرانی پرداخت که متن آن از نظر خوانندگان گرامی می‌گذرد.
***
دولتِ جاوید یافت هر که نکونام زیست
کز عقبش ذکـر خیر زنـده کند نام را
داستان استاد سادات ناصری، قصه تلخ و شیرین و سرنوشت غم‌انگیز علوم انسانی در کشور ماست. از یک طرف علوم انسانی به‌ویژه ادبیات و شعر که بیشترین تأثیر را بر فرهنگ کشور و یکپارچگی فرهنگی و تمدنی در منطقه شبه قاره، آسیای میانه و خاورمیانه داشته است، به جرأت میتوان گفت بیش و پیش از هر چیز توسط شاعران، ادیبان و عارفان بزرگ این کهن مرز و بوم در این مناطق سبب حضور فرهنگ ایرانی و نیز ایرانی ـ اسلامی شده است.
از دیگر سوی در میان عناصر فرهنگ هیچ یک به اندازه ادبیات گویای وضعیت موجود زمان خود به لحاظ اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی عصر خود نیست. اما علی‌رغم این جایگاه و پایگاه، از آنجا که در نظام آموزشی و فرهنگی کشور در جایگاه واقعی خود قرار نگرفته است، مظلومیت و محرومیت اساتید و بزرگان این حوزه از علوم اصلی انسانی را در پی داشته و استاد مرحوم دکتر سادات ناصری از جمله این افراد است.
کارنامه زندگی این ادیب فرزانه که یکی از شخصیت‌های برجسته و ماندگار ادبیات معاصر ایران به شمار می‌‌رود، خود گواه ایران‌دوستی، عشق به فرهنگ ایران و گذشته افتخارآفرین آن است. استادی بلندهمت، خرد‌پرور که با تلمذ و بهره‌‌مندی از محضر اساتید برجسته‌ای همچون بدیع‌الزمان فروزانفر، دکتر محمد معین، احمد بهمنیار، علیاصغر حکمت و سید جلال‌الدین آشتیانی، روح پژوهش و تحقیق در تار و پود او شکل گرفت، شیوه این بزرگان را الگوی خود قرار داد و پیوسته در ارتقای معلومات خود کوشید تا در فنون ادب فارسی در زمره سرآمدان عصر گردید.
علاقه وافر به استاد علیاصغر حکمت سبب شد تا بعدها دیوان اشعار او را با عنوان «سخن حکمت» چاپ کند و به توصیه دکتر ذبیح‌الله صفا کتاب «سرآمدان فرهنگ و تاریخ ایران» را به رشته تحریر درآورد.
گرانمایه‌ترین سرمایه کشور
استاد دکتر سادات ناصری دفاع از حریم زبان فارسی را یک وظیفه ملی و مقدس می‌دانست و همیشه از آن دفاع می‌کرد و هیچ منفعتی را بر منفعت این مرز و بوم رجحان نمی‌داد. او معتقد بود ادبیات ما گرانمایه‌ترین سرمایه جاودانی کشور ماست و افتخار و بزرگی ملت ایران به ادبیات والای او خواهد بود. دنیا ما را به ادبیات‌مان می‌شناسد و این ادبیات در زمینه‌های مختلف شاهکارهای بسیار بزرگ و گرانقدری داشته است. به اعتقاد او شاهنامه فردوسی که تا به امروز در دنیا یگانه مانده است، شعری حقیقی است؛ چرا که در نهاد آن زندگی و سرافرازی نهفته است. از این رو همواره در طول حیات خویش به زبان و ادب فارسی و خصوصاً شاهنامه عشق می‌ورزید تا آنجا که اشعارش را بر وزن شاهنامه می‌سرود.
دکتر سادات ناصری عقیده داشت اگرچه شاعران مدیحه‌سرایی همچون عنصری بحق یا ناحق ستایشگر سلطان محمود غزنوی بوده و با تملق و مبالغه در اشعار خویش در واقع به نوعی، ظلم و جور سلطان غزنوی را تقویت کرده‌اند و این امر را نمی‌توان انکار کرد، اما ما باید او را به دور از خلقیات نامحمود ممدوحان وی یا مبالغه‌های نابجای این شاعر یا دیگر مدح‌گستران در ستایش جورپیشگان در نظر آوریم و ورود و خروج شاعر را در امثال این مسائل پیش چشم آوریم و حِکمیاتی که در بیان او بوده و رونقی که به ترکیبات و لغات بخشیده و روشنگری که در زمینه واژه‌های نژاده زبان فارسی اعمال کرد، توجه داشته باشیم و به آنها بپردازیم.
استاد درباره برخی وقایع تاریخی همچون حمله مغول به ایران و تأثیرگذاری آن در زبان فارسی اعتقاد داشت که در این دوره نظم و نثر فارسی متلاشی نشد؛ زیرا در همان دوره بزرگترین شاهکارها و آثار ادبی ما به وجود آمد. یا عصر صفوی که آن را عصر انحطاط ادبی می دانند، آثار ارزشمند و گرانقدی به وجود آمد که در قبل و بعدش کمتر نظیری داشت.
او در کسوت معلمی و استادی همچون اساتید خود دلسوز، نکته‌سنج، نقاد و چیره‌دست بود و در کنار تدریس و تحقیق در دانشگاه، مدتی در «بنیاد فرهنگ ایران» و «لغتنامه دهخدا» به کار پرداخت. چندی نیز رئیس کتابخانه و امور فرهنگی دانشکده ادبیات بود.
تألیف کتاب‌های درسی
دکتر سادات ناصری با جدیت و پشتکار چند دوره در کار برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی زبان و ادبیات فارسی نقشی فعال داشت و کتاب‌های «بدیع و قافیه» را با همکاری شادروان دکتر محمد خزائلی، «قرائت و دستور فارسی» و «فارسی و دستور زبان» را برای سالهای اول تا سوم دبیرستان، «فنون و صنایع ادبی» را برای سال دوم رشته فرهنگ و ادب و «قافیه و صنایع معنوی» برای سال سوم همان رشته تألیف کرد.
استاد معتقد بود کتاب‌های درسی را باید با متون عالی فارسی دلپذیر کرد و موقعیت ادبیات فارسی را وابسته به کارگزاران ادب فارسی و صاحب اثران آن می‌دانست.
علاقه به علم و کتاب به‌ویژه متون خطی استاد را به کار متن‌پژوهی و تصحیح متون کهن زبان و ادب فارسی ترغیب کرد تا آنجا که آثار ارزنده‌ای چون «تذکره آتشکده آذر» تألیف لطفعلی‌بیگ آذر بیگدلی را تصحیح و به یادگار گذاشت. علیاصغر حکمت درباره تصحیح این اثر و ارزش کار استاد سادات ناصری می‌نویسد: «آنقدر وقت ثمین و عمر قیمتی این فاضل فرزانه در تحقیق کلمات و تدقیق ابیات و تتبع مآخذ و تصفح دواوین و مطالعه در دفاتر و مراجعه به محابر و امحاء اغلاط و اثبات حقایق و توضیح مشکلات و تشریح مبهمات به کار برده، بیش از آن است که به حساب آید و شکر آن گفته شود. هر جا کلمتی و بیانی در حق شاعری یا اشارتی و نشانی در باب صاحب‌سخنی به اجمال یافته‌اند، به فراخور مقام به تفصیل در حواشی کتاب از آن بابت ذکری مستوفی کرده‌اند، چنان که با نقل اصطلاح خود ایشان این طبعِ آتشکده آذر را میتوان کاملترین کاری دانست که در زمینه مأخذشناسی شعر و شاعری فارسی صورت گرفته است.»
از دیگر کارهای استاد در زمینه تصحیح متون ادب فارسی که همواره زینت‌بخش تاریخ و فرهنگ و ادب فارسی است و نشان از علاقه او به سبک هندی دارد، تصحیح «دیوان صائب» است.
دکتر سادات ناصری با خدمات گرانبها و ارزشمند فرهنگی، دانشگاهی و تعلیم و تربیت هزاران تن از ابنای وطن، عاقبت در حین انجام مأموریتی علمی و در راه علم و ادب جان به جان آفرین تسلیم کرد. رودکی شاعر نامدار ایرانی، فقدان این وجودهای ارزنده را چه زیبا به تصویر کشیده است:
از شمار دو چشم یک تن کم
وز شمــار خرد هــزاران بیش
منبع: روزنامه اطلاعات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید