1395/2/21 ۰۹:۰۷
از خرید آنلاین گرفته تا سفارش غذا برای جشن‌ها یا تولد‌ها، از آموزش گام‌به‌گام آشپزی و انواع هنرهای دستی، یا زبان انگلیسی گرفته تا فالگیری و رمالی یا طب سنتی آنلاین، همه و همه در کمترین فاصله زمانی و موانع مکانی در تلگرام قابل وصول و دستیابی است. امروزه کمتر فردی دیده می‌شود که شناسه تلگرام نداشته باشد و با تلگرام بیگانه باشد.
نگاهی به موبایلیزه شدن روابط انسانی
اکثر امور روزمره ایرانیان به تلگرام گره خورده است و حتی ساده‌ترین افعالی که در گذشته نیازمند صرف زمان و طی مکان بوده، در تلگرام محقق می‌شود. به این معنا که فرد دیگر به خود زحمت نمی‌دهد تا برای خرید پوشاک یا محصولات فرهنگی به بازار عرضه کالاها مراجعه کند، یک سایت در اینستاگرام جست‌و‌جو می‌کند و پس از آن با پیوستن به شناسه تلگرام فروشنده کالا، به‌راحتی به انواع کالاها و قیمت‌ها دست می‌یابد و به سفارش آنلاین و پستی در عرض چند دقیقه اقدام می‌کند. اگر بر نظرات کارشناسان رسانه گذری کنیم یا نظرات کاربران تلگرام را جویا شویم، این گزینه را از مزایای متعالی شبکه‌های موبایلی و تلگرامی شدن زندگی روزمره قلمداد می‌کنند. تا اینجای مسأله حق با آنهاست. مرزهای ارتباطات شکسته شده است و همانطور که آنتونی گیدنز گسستگی زمان و مکان در ارتباطات انسانی عصر مدرن را مطرح می‌کند، می‌توان با قاطعیت تلگرام را گونه مدرن و پیشرفته شکستن مرزهای زمان و مکان نامید.
آرمانشهر فراواقعی در تلگرام
اما مدینه فاضله شبکه‌های موبایلی، بخصوص تلگرام که جاافتاده‌ترین شبکه مجازی حاضر در میان ایرانیان است، در زوایایی دیگر، چالش‌برانگیز و مسأله‌ساز می‌شود. شاید گذرتان به کانال‌های مختلف و متنوع موجود در تلگرام افتاده باشد که هر کدام دارای یک «ادمین» یا گرداننده اصلی است که مطالبی را درباره موضوع کانالش در میان هزاران کاربر ناشناس و گوناگون به اشتراک می‌گذارد و نرم‌افزار تلگرام برای کاربران این شرایط را فراهم می‌آورد که بدون ارائه کوچکترین اطلاعاتی از هویت‌شان، مطالب را منتشر و دریافت کنند. کانال‌های تلگرام آنقدر متنوع و بی‌شمار هستند که یک کاربر تنها می‌تواند در تعداد محدودی از آنها عضویت یابد. چرا که حافظه دستگاه تلفن او اجازه نگه داشت آن حجم عظیم اطلاعات را نمی‌دهد. در این کانال‌ها تعامل کاربران معنا ندارد. یک نفر به ارسال اطلاعات پرداخته و اعضا حتی امکان حذف اطلاعات را ندارند و لاجرم باید کانال را ترک کنند. به عبارتی ارتباطات تعاملی در این گونه از ارتباطات تلگرامی بی‌معناست و کاربر اصلی تنها با ارسال مطالب و آدرس شناسه شخصی خود می‌تواند به دور از فضای کانال و در صفحه‌ای خصوصی به اعضا اجازه ارتباط و تعامل دهد. آن هم منوط به این است که تعداد اعضا آنقدر زیاد نباشد که ادمین نتواند همه آنها را پوشش دهد.
کانال‌های تلگرام تا آنجا که به دانشنامه‌های عمومی و آزاد، اطلاعات تخصصی، سرگرمی‌هایی همچون دریافت موسیقی‌های روز یا اخبار روز مرتبط است، مشکل‌زا نیست. اما آنجا که مرزهای اصالت فرهنگ و عرف جامعه را می‌شکند، این آرمانشهر خیالی را بلای جان مقولات فرهنگی و اجتماعی می‌کند.
شاید در پیوستن به کانال‌های تلگرام، با برخی کانال‌های همسریابی آشنا شده باشید. این کانال‌ها که با علامت (@) به نام زنان و مردان مجرد نامگذاری شده‌اند، با ارسال تصاویر دختران و پسران در سنین مختلف و شرح مختصری از بیوگرافی آنان به کاربر تازه‌وارد، مورد ازدواج معرفی می‌کند. به عبارتی جوانان مجرد جامعه می‌توانند صرف‌نظر از معیارهای سنتی و پیشین انتخاب همسر تنها با پیوستن به کانال‌های همسریابی تلگرام، از میان انبوه تصاویر و مشخصات فردی، شخص مورد پسند خود را انتخاب کنند و در صورت تأیید فرد به ادمین کانال پیام خصوصی ارسال کرده و با فرد مورد نظرشان ارتباط بگیرند.
مدرنیته شدن انتخاب در ازدواج، در فضای کاملاً مجازی و مبتنی بر نرم‌افزار موبایل چه تبعاتی برای جامعه دارد؟ آیا راهگشای معضل کنونی ازدواج در جامعه است؟ آیا فرآیند ازدواج در جامعه را از چاله در می‌آورد و به چاه می‌اندازد؟ عقلانیت مدرن این شیوه گزینش همسر را چطور ارزیابی می‌کند؟ این پرسش‌ها و خیل عظیم سؤالات دیگر، قبل‌ترها هم درباره ازدواج‌های اینترنتی بارها و بارها مطرح شد و بارها و بارها بی‌پاسخ باقی ماند.
ازنظر کارشناسان ارتباطات: «این کانال‌ها بیشتر از آنکه به عقلانیت مدرن مرتبط باشند، سرگرم‌کننده و صرفاً برای شوخی و مزاح و سرکار گذاشتن مردم هستند. البته صنعت فرهنگ مورد نظر آدرنو که عقلانیت ابزاری را مطرح می‌کند، نیز می‌تواند آن را تفسیر کند. آنچه به وقوع پیوسته تلاش دستگاه‌های فرهنگی و حوزه عمومی در جهت تسهیل امر ازدواج است نه تحکیم و انتخاب صحیح و سالم آن». بر مبنای این نظر می‌توان گفت که فرهنگ و مقولات وابسته به آن به ابزاری برای تفریح و سرگرمی افراد جامعه مبدل شده که این امر در ادامه رشد زیرپوستی، می‌تواند فرآیند ازدواج در جامعه را با چالش عمیق بی‌هویتی، بی‌مسئولیتی و سطحی‌نگری و کج‌اندیشی منجر کند که صرفاً متناسب با کمیت به وقوع می‌پیوندد و کیفیت آن چندان اهمیتی ندارد. کانال‌های همسریابی تلگرام، ازدواج را تبدیل به ابزاری برای تفریح و سرگرم شدن تبدیل کرده است که افراد رفته‌رفته استحکام و بقای آن را از خاطر برده و تنها به دید گذران فراغت آنی و کوتاه‌مدت بر آن متمرکز می‌شوند.
چه باید کرد!
از زمانی که شبکه‌های اجتماعی در ایران مرسوم و پر کاربر شد، ویژگی‌ها و آسیب‌های آنها مورد توجه محققان رسانه قرار گرفت. در گذشته سایت‌های اینترنتی همسریابی، چت‌روم‌های یاهو و بعدها فیس‌بوک و یاهو 360 و امروز نرم‌افزارهای موبایلی همه و همه جایگاه مناسبی برای خلق این شبکه‌های آسیب‌زا شدند که مانند قارچ‌های سمی در محیط وب روییدند و فرهنگ جامعه را مسموم کردند. دسترسی به تلگرام به مراتب آسان‌تر از سایت‌های اینترنتی است. شخص تلفن همراهش را مدام در دست دارد و با خرید بسته‌های اینترنتی از اپراتور سیم‌کارتش براحتی می‌تواند با جهان مجازی ارتباط برقرار کند. براین اساس تلگرام دم دست‌تر است و به گونه‌ای جدانشدنی ارتباطات انسانی مبدل شده است، به‌طوری که نمی‌توان زنده بود و تلگرام نداشت! در نتیجه آسیب‌های آشکار و زیرپوستی آن نیز گریبان هنجارهای جامعه را می‌گیرد. حتی اگر تفسیر خوشبینانه داشته باشیم، باز هم نمی‌توان از بی‌هویتی و نبود هیچ محدودیتی در ارسال اطلاعات و عکس افراد در کانال‌های همسریابی به سادگی گذشت. تکنولوژی بسرعت وارد مرزهای هنجاری جامعه ما شد، اما فرهنگ صحیح مصرف پشت درها ماند و تا به امروز رخصت ورود پیدا نکرده است. شاید پالایش محیط تلگرام و به عبارتی فیلتر بخشی‌های آسیب‌زای این شبکه موبایلی مدت کوتاهی از رشد قارچ‌گونه آن جلوگیری کند، اما این مسکن دو ساعته نمی‌تواند ضامن سلامت مادام‌العمر فرهنگ ازدواج باشد، در این شرایط باید به آموزش آنلاین و آگاهی بخشیدن به افراد جامعه به صورت ایجاد کانال‌های رقیب متوسل شد.
منبع: روزنامه ایران
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید