چند قطره خون برای آزادی

1393/3/7 ۰۷:۳۰

سید اسدالله حسین زاده (مشهور به رسا) در یکی از ماههای سال 1280 شمسی در تهران متولد شد. تحصیلات عالیه خود را در فقه و حقوق اسلامی به پایان رساند. شدت مبارزه وی با روح بیگانه پرستی، از کابینه وثوق الدوله معروف به «کابینه قرارداد» در کنار آیت الله مدرس آغاز شد. او در کنار چهره‌های مشهور این دوران یعنی:میرزاده عشقی، ضیاءالواعظین، فرخی یزدی، کمره‌ای، ملک‌الشعرای‌بهار و ... به خاطر مبارزه با استعمار و استبداد به زندان می افتد. پس از کودتای رضاخان و سیدضیاء الدین طباطبایی معروف به کودتای سیاه به فکر انتشار روزنامه می افتد و در سال 1300 امتیاز روزنامه ای به نام «قانون» را می گیرد.

خاطرات سيداسدالله رسا روزنامه‌نگار مبارز دوران ديکتاتوری پهلوی

دکتر مظفر نامدار

نشر موسسه  مطالعات تاریخ  معاصر ایران

نوبت اول: چاپ اول 1391

        دبا/ محمود فاضلی: سید اسدالله حسین زاده (مشهور به رسا) در یکی از ماههای سال 1280 شمسی در تهران متولد شد. تحصیلات عالیه خود را در فقه و حقوق اسلامی به پایان رساند. شدت مبارزه وی با روح بیگانه پرستی، از کابینه وثوق الدوله معروف به «کابینه  قرارداد» در کنار آیت الله مدرس آغاز شد. او در کنار چهره‌های مشهور این دوران یعنی:میرزاده عشقی، ضیاءالواعظین، فرخی یزدی، کمره‌ای، ملک‌الشعرای‌بهار و ... به خاطر مبارزه با استعمار و استبداد به زندان می افتد. پس از کودتای رضاخان و سیدضیاء الدین طباطبایی معروف به کودتای سیاه به فکر انتشار روزنامه می افتد و در سال 1300 امتیاز روزنامه ای به نام «قانون» را می گیرد. روزنامه قانون از زمان انتشار همیشه پناهگاه آزادیخواهان و مبشر افکار مبارزان راه آزادی با دیکتاتوری در این دوران بود و به خاطر همین دیدگاه از زمان انتشار بارها توقیف و تعطیل شد.

        روزنامه قانون از سال 1300 الی 1302 چندین بار توقیف و از انتشار آن جلوگیری می شود. رسا تا سال 1305 هرچند با وقفه هایی، روزنامه قانون را منتشر می کند، اما پس از تحصن او در مجلس به خاطر آزادی بیان، رضا شاه از انتشار این روزنامه تا سال 1309 جلوگیری می کند و رسا را به زندان و تبعید می فرستد. پس از تبعید و زندان مرحوم رسا، روزنامه قانون در سال 1309 به صورت طنز و کاریکاتور با مندرجات اجتماعی و اخلاقی مجددا منتشر می شود. اما در همین سال وی مجددا دستگیر و به شهرهای مختلف ایران تبعید می شود و روزنامه قانون نیز تا سال 1329 منتشر نمی شود. پس از سقوط دیکتاتوری رضاشاه، آزادیخواهان ایران بارها از رسا خواستند که روزنامه قانون را مجددا منتشر کند ولی وی در سال های تبعید در اصفهان وارد شیوه‌های دیگری از مبارزه شده بود که این شیوه‌ها تا حدودی او را از کار فرهنگی باز می داشت. از جمله عضویت در شورای شهر اصفهان و پذیرش تعهداتی برای خدمت به مردم آن منطقه مانع بزرگی برای فعالیت مجدد رسا در حوزه روزنامه نگاری بود.

با آغاز زمزمه‌های ملی شدن صنعت نفت در ایران وی با انتشار مجدد روزنامه قانون بار دیگر وارد مبارزه شد. مقالات آتشین روزنامه قانون در دفاع از ملی شدن صنعت نفت، تهاجم به استعمار انگلیس و حمایت از رهبری‌های آیت الله‌کاشانی و دکتر مصدق در این دوران تاثیر بسزایی در بیداری و وحدت مبارزان جنبش ملی شدن صنعت‌نفت داشت، اما کودتای 28 مرداد و شکست جنبش ملی شدن صنعت نفت و در نتیجه سالها رنج زندان، مبارزه و تبعید بیمار گردید و تحرک فعالیت‌های فرهنگی و سیاسی او به میزان زیادی از او سلب گردید. رسا در سال های آخر عمر خود می‌کوشد که خاطرات خود را در دوران مبارزه به رشته تحریر درآورد. در این کار تا حدودی نیز پیش می رود اما رنج بیکاری به او امان نمی دهد تا به اتمام خاطرات بپردازد. گفته می شود رسا در نتیجه بیماری که ناشی از زندان‌های نمور رژیم دیکتاتوری پهلوی بود به بهانه معالجه به اسرائیل اعزام شد اما به جای درمان، جنازه او به تهران بازگردانده شد. خواهر رسا معتقد است « فرستادن رسا به خارج از ایران برای معالجه، بهانه‌ای برای از بین بردن او بود». آنهایی که با آثار او آشنا بودند می دانند که از مبارز روشن ضمیر و سازش ناپذیری چون رسا بعید بود که برای معالجه خود به کشوری بود که بارها در روزنامه و نوشته‌های خود بر ضد چنین رژیمی مطلب نوشته بود. تاریخ دقیق فوت رسا نامشخص است اما از قرینه های به جا مانده می توان گفت او در اواخر سال 1350 یا اوایل سال 1351 در گذشته است.

        رسا دارای افکار بلند و آرمانی بس انسانی بود. برای دفاع از آرمان‌ها و افکار بلند انسانی خود سالها رنج زندان، شکنجه، قطع نسل، تبعید و بیماری های ناشی از زندان و در نهایت مرگ مظلومانه در غربت را به جان خرید. طبع لطیف، قلم شیوا، دل دردمند، روح آزاد، همت بلند و ایمان قوی تنها دارایی سید اسدالله رسا در کنار چند قطره خونی بود که در سراسر دوران زندگی پر رنج و غمبار خود را برای استقلال، آزادی، آزادگی، سعادت و دیانت این مرز و بوم  خرج کرد.

        مطالب کتاب در پنج بخش تنظیم شده است. بخش اول خاطرات پنجاه ساله است. عنوان این بخش را رسا انتخاب کرده است و بخش هایی از آن را خود نوشته است. بخش دوم کتاب به طور کلی مربوط به یادداشت ها، مقالات و سرمقالات رسا در جریده قانون و مرد امروز است. این بخش به عنوان بخش مکمل خاطرات  50 ساله، عمدتا به مطالب مربوط به تاریخ تحولات ایران از سقوط دیکتاتوری رضاخان تا کودتای 28 مرداد سال 1332می پردازد. بخش سوم به مقالاتی اختصاص دارد که رسا در دوره اول انتشار روزنامه قانون منتشر کرده است. بخش چهارم مجموعه ای از یادداشت‌های پراکنده، درددلهای شاعران، مطالب متفرقه اجتماعی و اخلاقی در باره پاره ای از شخصیت ها، نامه‌های سیاسی و غیره می باشد که عموما در جایی به چاپ نرسیده است. بخش پنجم مجموعه اشعار فرهنگی، مذهبی و سیاسی مرحوم رسا است.