کهنه یادداشت

سیره محمدی دومین رکن مکتب اسلام است. این سیره باید در سطح‌های گوناگون به قشرهای گوناگون مردم در هر کجا ارائه شود تا سرتاسر زندگی مسلمانان را فراگیرد و آن را یکپارچه حرکت و دهش کند.

مرحوم محمدعلی جمالزاده با خسرو افشار نامه نگاری های متعددی داشته است که در زیر برخی از این نامه ها اشاره شده است. برخی از نامه های مرحوم جمالزاده به خسرو افشار به شرح زیر آمده است:

گذشت ایامی چند از واقعه کربلا، باعث فراموش کردن بزرگی مصیبت و عبرت آموزی از پی آمدهای آن نمی شود. واقعیت این است که تأثیر مصیبت پس از وقوع آن، بیشتر از احساس مصیبت، پیش از وقوعش اسـت. افزون بر این معـمولاً پی آمدهای ستیز و فداکاری پس از پایان نبرد آشکار می شود.

از نقاط بسیار حساس در اخلاق اسلامی حس تعاون و تعاضد و خدمت به مردم به خصوص خدمت به مؤمنان و صالحان است. از مجموعه تعالیم اسلامی و سیره اولیا علیهم‌صلوات‌الله استفاده می‌شود که پس از ادای فرایض، بالاترین وسیله برای تقرب به خداوند متعال این خصلت نیکوست. اولیای خداوند همواره در خدمت مردم بودند و شخصاً در رفع حوایج آنان اقدام می‌کردند.

اشاره: یونس استادسرایی مشهور به میرزا کوچک‌ خان جنگلی (۱۲۵۷ – ۱۱ آذر ۱۳۰۰ هجری خورشیدی) مبارز انقلاب مشروطه و رهبر جنبش جنگل بود که در اعتراض به نقض تمامیت ارضی و استقلال ایران از سوی بیگانگان بعد از مشروطه قیام کرد. وی در رشت در خانواده‌ای متوسط و مذهبی چشم زاده شد و درهمانجا به تحصیلات دینی روی آورد و سپس به حوزه علمیه قزوین و بعد تهران رفت و در سلک روحانیان درآمد و در جنبش مشروطیت به انقلابیون شمال کشور پیوست؛ اما روسها تبعیدش کردند و در سال ۱۲۹۳ که از تبعید برگشت، سخت تحت تاثیر ستم روسها به مردم گیلان قرار گرفت و تصمیم گرفت دست به قیام بزند.

یکی از شخصیت‌های بزرگ ایران که از فتنه مغول به بعد نظیرش بدان کیفیت و استعداد از حیث صراحت لهجه و شجاعت ادبی و ویژگیهای فنی در علم سیاست و خطابه و امور اجتماعی دیده نشده، سید حسن مدرس اعلی‌الله مقامه است. ما رجال اصلاح‌طلب و شجاع و فداکار مانند امیرکبیر و سید‌جمال‌الدین اسد‌آبادی، امین‌الدوله، سید‌عبدالله بهبهانی، سید‌محمد طباطبائی، سید‌جمال‌ اصفهانی و ملک‌المتکلمین اعلی‌الله مقامهم و غیر ایشان بسیار داشته و داریم که هر یک از این بزرگان شخصیت‌های برگزیده و تاریخی می‌باشند؛ اما مدرس از هر حیث چیز دیگری بود. در مدرس جنبه‌ فنی و صنعتی و هنری بود که او را ممتاز کرده بود. علاوه بر اینکه از جنبه علمی و تقدیس و پاکدامنی و هوش و فکر نیز دست کمی از هیچ ‌کس نداشت و سرآمد تمام این خصال، سادگی و بساطت و شهامت آن مرحوم بود و مهمتر از همه، از خودگذشتگی و فداکاری او بود که در احدی دیده نشده است.

در آغاز اين سال [698] باران نباريد و آب جيحون و دجله و فرات و نيل نقصان يافت و خلق در سختي افتادند. مخصوصاً در فارس حاصلي نروييد و مردم بسيار از گرسنگي مردند؛ چنان‌كه مدت چهل روز هيچ كس رنگ نان نديد.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، مرحوم پرویز ناتل‌ خانلری ادیب و سیاستمدار، از سال ۱۳۲۲ تا ۱۳۵۷ مجله «سخن» را منتشر کرد. خاطرات او از سانسور رژیم شاهنشاهی و دام‌هایی که برای او چیده می‌شد، موضوع این بخش از خاطرات اوست که در مجله بخارا، سال پانزدهم، شماره ۹۴، مرداد و شهریور ۹۲ به چاپ رسیده است:

تقریباً دویست سال پیش در اروپاى عهد روشنگرى، منتسكیو ـ نویسنده و فیلسوف فرانسوى ـ با لحنى طنزآمیز و پركنایه كه در سراسر «نامه‌‏هاى ایرانى» او جلوه دارد، سؤالى تفكرانگیز در دهان از حیرت باز مانده پاریسی‌‏هاى كنجكاوى گذاشت كه درباره شكل غریب و قصه‌‏هاى حرمسراى دو مسافر ایرانى ـ ریكا و ازبك ـ از روى تعجب و فضولى پچ‌‏‌‏‌‏پچ می‌‏كردند و با هیجان تمام می‌‏پرسیدند: «چگونه می‌‏توان ایرانى بود؟!»

آنچه در پی می‌آید، بخشی از خاطرات خودنوشت مردی است كه امام خمینی(ره) او را «ابوذر زمان» خواند كه «زبانش همچون شمشیر مالک اشتر برّنده بود و تیز» و «از حبسی به حبس دیگر می‌رفت». آنچه مرحوم آیت‌الله طالقانی از جریان دستگیری و بازجوئی خویش در بهمن ماه 1341می‌آورد، نمونه‌ای از شیوه‌های ددمنشانه كسانی است كه امروزه با همكاری انواع و اقسام دستگاههای تبلیغی می‌خواهند با پاكسازی گذشته، انتقامشان را از امثال طالقانی‌ها بگیرند. مشروح این نوشتار را می‌توان در ماهنامه «شاهد یاران» (ش39) خواند.