تازه های نشر

امیرکبیر به سال 1266 قصد کرد تا برای بومی کردن دانش و فن در سرزمین ایران، مکانی را بنا نهد که مرکز دستاوردهای علمی روزگار خود باشد. پس طرح بنای دارالفنون ریخته شد و تهیه نقشه ساختمان آن به عهده میرزا رضا مهندس باشی واگذار گردید. وی گویا در شمار شاگردانی بود که به دستور عباس میرزا برای تحصیل به اروپا گسیل گشته بودند. براوردن ساختمان نیز توسط محمدتقی خان معمار باشی انجام گردید و پس از گذشت یک سال و اندی، سرانجام به سال 1268 یعنی درست سیزده روز قبل از قتل فجیع امیر، در بیستم دی ماه همان سال گشایش یافت. زنده یاد علامه دهخدا،‌به درستی سال تاسیس دارالفنون را سال تحول جدید در سیستم تعلیم و تربیت ایران می‌داند.

بدون شناسایی دقیق عقاید و باورهایی که ساختار تفکرات دینی تمدن ها را شکل می دهند نمی توان درباره فرهنگ و هنر آن جوامع ابراز عقیده کرد. چرا که تاریخ، نمایانگر این است که انسان ها همواره بنابر باورهای اعتقادی خود به خلق آثار هنری دست زده اند. ارتباط بین دین و هنر از آنجا ناشی می شود که هنوز با تصویرسازی آرزوها و آمال دست نیافتنی، تجربه ها و برداشت های ذهنی، جنبه معنوی و روحانی وجود آدمی را به نقوشی قابل مشاهده تبدیل می کند. در دنیای باستان رابطه انسان با هر پدیده ای به گونه ای نشان دهنده پیوند بین اسطوره و عقاید دینی بوده و هنر بهترین وسیله برای ابراز تفکرات مذهبی و اسطوره ای و نمایش آن بوده است. دین راهی است برای دست یافتن به هدف متعالی و اتصال به معبودی مافوق نیروی بشر و پاسخی است به نیاز روحی و درونی انسان ها برای پرستش و عبادت خالق و هنر صورتی است که در قالب آن عناصر معنوی و دینی ارائه می شوند.

چاپ دوم كتاب دانش نامه نقد ادبی از افلاتون تا به امروز تالیف دكتر بهرام مقدادی به تازگی از سوی نشر چشمه منتشر شده است. تالیف دانشنامه نیازمند کاری گروهی است اما مقدادی در این کتاب بر اساس موانعی که برای نوشتن و چاپ آن وجود داشته، با عجله آن را به ناشر تحویل داده است و به همین دلیل این اثر در مقایسه با دانشنامه‌های دیگر اثری کم‌حجم به شمار می‌رود و جای بسیاری از مدخل‌ ها در آن خالی است. مقدادی در پیشگفتاری که بر چاپ دوم کتاب نوشته، توضیحاتی درباره تفاوت فرهنگ نقد ادبی و فرهنگ واژگان زبان داده است که در بخشی از آن می‌خوانیم: «در یک فرهنگ نقد ادبی، لزومی ندارد که همه منتقدان و آرایشان ذکر شوند.

كتاب «لیلی و مجنون در ادبیات عربی و فارسی» درباره نگاهی صوفیانه به عشق است. نویسنده این كتاب بر تاریخچه عشق در ادبیات كلاسیك عرب نظر داشته است. مولف در این کتاب عشق صوفیانه را با تعریف درست و دقیق واژگانی كه به شناساندن این جنس عشق كمك می‌كند، توصیف کرده است. در بخشی از پیش‌گفتار این کتاب آمده است: «جمال حقیقی، صفت ازلی خداوند است كه صوفی آن را در ذات خویش به وضوح دریافته است. داستان لیلی و مجنون در ادبیات شرق و غرب دارای تفاوت‌های بسیاری است كه پرداختن به آن در بحث كنونی نمی‌گنجد. هدف ما تنها نوعی مقایسه و ارایه مثال‌های مشابه است. اقبال فراوانی كه داستان لیلی و مجنون در ادبیات بعضی از ملت‌های مشرق زمین یاقته است، این مقایسه‌ها و مثال‌ها را توجیه می‌كند.»

تیر سالروز ثبت مجموعه تاریخی تخت سلیمان در فهرست آثار فرهنگی میراث جهانی یونسكو (1382 ش) است. به همین مناسبت «ایبنا» گزارشی کوتاه از کتابشناسی این آثار تاریخی ارایه کرده است. مجموعه تاریخی تخت سلیمان چه به لحاظ وجود آثار باستان‌شناختی و چه به لحاظ ارتباط با مدارك مكتوب تاریخی و اسطوره‌ای در شمال و غرب ایران كاملا منحصر به فرد است. در این مجموعه آثاری از اوایل دوره ساسانی تا دوره ایلخانان مغول شناسایی شده است اما از آن‌جایی كه تاریخ نظری این مجموعه به دوره هخامنشی و اشكانی می‌رسد، بی تردید در صورت ادامه حفاری، آثار مهمی از دوره‌های پیش از ساسانی در این محل كشف خواهد شد. این مجموعه در سال 1382 به شماره 1077 در فهرست آثار فرهنگی میراث جهانی یونسكو ثبت شده است

مباحث مربوط به زن که بیش از یک قرن است در کشورهای اسلامی و نزدیک به سه قرن است در جهان مورد توجه محققان، فعالان اجتماعی و سیاستمداران قرار گرفته هنوز در صدر مسئله های جهانی قرار دارد. چالش‌هایی که مسأله زن برای فرهنگ‌ها و سنت‌ها از جمله ادیان آسمانی و دین اسلام به وجود آورده هنوز پایان نیافته است. بخش وسیعی از مطالعات حوزه دین در این سال ها به موضوع زن اختصاص یافته است. تاسیس رشته مطالعات زنان در غرب در این نیم قرن گذشته و را اندازی این رشته در کشورهای اسلامی از جمله ایران، پایگاه گفتگوهای حوزه زنان را از حالت احساسی و شعاری به سمت و سوی علمی و آکادمیک سوق داده است.

علاقه به حیات و حفظ بقا به طور غریزی در هر انسانی وجود دارد.لذا در طول تاریخ بش برای دستیابی به ملزومات حیاتی خود، به توسعه‌ی مراتع، معادن و زمین های کشاورزی پرداخته و یا برای دفع دشمنان خود جنگ های بسیاری را پشت سرنهاده است. به همین دلیل تجارب گسترده ای از برخوردهای نظامی و جنگ ها و پیکارها کسب کرده و خسارات جانی و مالی بسیاری راه به چشم دیده است.

ادب نامه را نزاری به قصد رفع سوء ظن علی‌شاه از خود و جلب عنایت او سروده است. در این منظومه شاعر به توضیح آداب و رفتار درباری در جامعه فئودالی آن زمان می‌پردازد ولی باز هم از بیان عقاید پیشرو خویش که در تضاد با آن آداب و قواعد است غافل نمی‌ماند.

سیده معصومه کلانکی: ضمیمۀ 33 آینۀ میراث (دوفصلنامۀ ویژۀ پژوهشهای متن شناسی – دورۀ جدید، سال دوازدهم، ضمیمۀ شمارۀ 33، سال 1393) با عنوان «علامه قزوینی و شیوۀ غربی تحقیق» به کوشش دکتر محمود امیدسالار منتشر شد.

جستارهای ایران‌شناسی شامل تخت جمشید، جشن در ایران باستان و چند مقاله دیگر از مجموعه کتابخانه دانشنامه جهان اسلام منتشر شده است. بنیاد دایره المعارف اسلامی مقالاتی را که زنده یاد شهبازی به سفارش بنیاد تحریر کرده یک‌جا در این مجموعه منتشر شده است.