تازه های نشر

حسن بن شهاب الدین حسین بن تاج الدین معروف به ابن شهاب یزدی (793 ـ پس از 858 ق) شاعر، مورخ و منجم قرن نهم هجری دارای آثاری مانند جامع التواریخ، رزمنامه و دیوان اشعار فردی گمنام است. با این که بخشی از کتاب دیگر او با نام جامع التواریخ منتشر شده، ولی زندگی او در گمنامی قرار دارد. در سال 1324 استاد برجسته، دکتر مهدی بیانی رساله دکتری خود را درباره شرح احوال و زندگانی ابن شهاب وی با عنوان «تحقیق در احوال و آثار ابن شهاب منجم یزدی» نوشته است. این کتاب را جناب نادر مطلی کاشانی از خانواده دکتر بیانی گرفته و با حمایت و پشتیبانی آقای حسین بشارت در ضمن مجموعه «گنجینه حسین بشارت برای پژوهش در تاریخ و فرهنگ یزد» گنجانده و منتشر شده است.

اگر مبنای زمانی آغاز توجه رسمی و علمی به ادب حماسی پس از شاهنامه (منظومه ها و متون پهلوی، دینی – مذهبی و تاریخی بعد از فردوسی) را چاپ کتاب حماسه سرایی در ایران (اثر شادروان ذبیح الله صفا) در سال 1324 ه.ش بدانیم، کارنامۀ پژوهشهای حماسی در معنای کتابها و مقالات مربوط به آثار پس از شاهنامۀ فردوسی در این هفتاد سال کم برگ و بار است زیرا هنوز همۀ متون منظوم و منثور پهلوانی، دینی – مذهبی و تاریخی پیرو شاهنامه به صورت علمی – انتقادی منتشر نشده و شماری از آثار چاپ شدۀ پیشین نیز به دلایلی نیازمند تصحیح و تحقیق دوباره است، تعداد محققان متخصص در حوزۀ ادب حماسی بسیار اندک بوده و در تحقیقات، ترجمه ها و پایان نامه ها و رساله های دانشجویی این نوع ادبی و جوانب گوناگون مرتبط با آن در سنجش با موضوعات و زمینه های دیگر فرهنگ و ادب ایران مغفول واقع شده است.

این که چرا تاکنون رساله های شعری فیلسوفان مسلمان به فارسی برگردانده نشده، قابل تأمل است. آیا فهم نظریۀ آن ها دشوار بوده یا اینکه منتقدان ادبی بیانات فیلسوفان کلاسیک را مفید نمی دانسته اند و فیلسوفان معاصر هم پرداختن به رساله های شعری آن ها را جزء اولویت های خودشان به شمار نیاورده اند؟ ممکن است پای علت های دیگری هم در میان باشد. علت هرچه باشد، این مقدار مسلم است که گفتگو با این سنت دیرپای و استوار حوزۀ اسلامی می تواند باب تازه ای را در نظریۀ شعر و گفتمان نقد ادبی معاصر بگشاید و بحث های مغفول مانده ای دربارۀ بوطیقای کلاسیک را وارد جامعۀ ادبی فارسی زبانان کند؛ بحث هایی که هم برای درک نظریۀ ادبی گذشتگان مفید است و هم برای نقد ادبی امروز، سودمند. مضافاً این که سلطۀ نظریۀ ادبی غرب بر گفتمان نقد ادبی کشور، سبب شده که ما از داشته های بومی غفلت کنیم.

شمارۀ 58 و 59 گزارش میراث (دوماهنامۀ تخصصی اطلاع رسانی در حوزۀ نقد و تصحیح متون نسخه شناسی و ایران شناسی) به صاحب امتیازی مرکز پژوهشی میراث مکتوب منتشر شد.

انتشارات سروش چاپ جدید مجموعه ۸ جلدی کتاب قانون بوعلی سینا ترجمه عبدالرحمان شرفکندی با مقدمه مفصل دکتر علی اکبر ولایتی را به مناسبت روز پزشک به علاقه مندان این حوزه عرضه کرد.

مجموعه نثرها و برخی از اشعار حسین بن منصور حلاج چهرۀ نامي عرفان سدۀ سوم هجری با ترجمه بیژن الهی منتشر شد. زنده‌یاد بیژن الهی، درگذشته به سال 1389، کتاب «حلاج الاسرار» ــ شامل ترجمه نثرهای عرفانی منصور حلاج و برخی اشعارش ــ را برای نخستین بار در سال 1362 منتشر کرد. سال‌های پیش از انقلاب اسلامی ایران، اشعار این کتاب از سوی انتشارات «انجمن فلسفه ایران» منتشر شده بود.

رساله جهادیه به عنوان نخستین کتاب چاپ سربی ایران، در شهر تبریز توسط میرزا زین‌العابدین تبریزی به سال 1233 قمری چاپ شده است.

برای مخاطبان متون ادبی فارسی، حتی مخاطبان خاص، همیشه، درک اشارات و اصطلاحات نجومی مندرج در این متون معضل‌آفرین بوده است؛ این مسئله، به ‌ویژه، در مورد شعر علمی که در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم متداول شد، عموماً، و اشعار سبکی که به «آذربایجانی» نامبردار است، خصوصاً، آشکارتر است، و ضرورت تدوین کتاب‌ هایی در این زمینه را آشکار می‌سازد.

مهم‌ترین راهكاری كه می‌توان به زوایای پنهان و ناگفته‌تاریخ انقلاب اسلامی پی‌برد، مرور خاطرات دست‌اندركاران انقلاب است. گرچه با تكیه به خاطرات نمی‌توان تاریخ انقلاب اسلامی را به نگارش درآورد و ناچار از بهره‌گیری از منابع دیگری چون اسناد مكتوب و اسناد دیداری، شنیداری و منابع كتابخانه‌ای وجود دارد اما خاطرات ویژگی‌هایی دارد كه در كنار توجه به كاستی‌ها و آسیب‌های آن می‌تواند در شفاف‌تر شدن وقایع و قضایا مؤثر باشد. اگر در اسناد مكتوب وقوع حادثه‌ای گزارش شده است، در خاطرات دست‌اندركاران انقلاب زمینه‌های آن حادثه، عوامل مؤثر در شكل‌گیری آن و افراد و جریان‌های دخیل در آن روشن می‌گردد.

دكتر مهدی گلشنی، بی‌گمان، یكی از چهره‌های علمی درخشان و از مفاخرِ مسلمِ ایرانِ معاصر است. وی نه تنها در علوم پایه و رشته تخصصی خود ـ‌ فیزیك ـ سرآمدِ اَقران و از شخصیت‌های مطرح در سطح بین‌المللی است كه باتوجه به سوابقِ ممتدش در تحصیلاتِ حوزوی، در فلسفه و معارفِ اسلامی و ادبیاتِ عربی و فارسی نیز از تبّحرِ كافی برخوردار است. در تایید این مدعا كافی است نظری برآثار منتشرشده وی ـ كه فقط بخشی از تألیفات و ترجمه‌ها و رساله‌های متعدد او را شامل می‌شود ـ بیفكنیم این آثار به وضوح، معرّفِ جامعیتِ كم‌نظیر نامبرده در حوزه‌های گوناگون معارف بشری است كه ذیلاً از اهمِ آنها یاد می‌شود