مقاله

در فاصله چند سال پایانی عمر پر برکت استاد محمد تقی دانش پژوه، نويسنده اين سطور مدت زمانی را توفيق داشت تا محضر آن استاد گرانمايه را درک کند. در يکی از همين جلسات سخنی از نسخه خطی کتاب اعلام الطرائق ابن شهرآشوب مازندرانی با آن استاد به ميان آمد. استاد که پیش از آن از وجود نسخه این کتاب ارزشمند از طريق مرحوم محقق طباطبايي اطلاع یافته بودند، اظهار علاقه کردند تا نسخه را مطالعه کنند.

بعدازظهر دوشنبه 20 اردیبهشت سالن دکتر شکوهی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس میزبان نشست نقد و بررسی کتاب «آستانه تجدد؛ در شرح تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله» اثر تازه داود فیرحی، استاد دانشگاه تهران بود. کتابی که به تازگی از سوی نشر نی منتشر شده و فیرحی در آن تلاش کرده است که شرحی برای یکی از مهم‌ترین کتاب‌های تاریخ اندیشه سیاسی و تحولات اجتماعی و سیاسی ایران بنویسد.

از آنجایی که هر سیستم آموزشی در عین حال که مزایایی دارد ممکن است با آسیب‌هایی هم دست به گریبان باشد به این اعتبار، شناسایی این مزایا و معایب از سوی نخبگان و جامعه علمی می‌تواند علاوه بر بهینه‌سازی آن نظام آموزشی به کارآمدی بیشتر آن نیز کمک کند. با چنین باوری اگر بخواهیم به ارزیابی نظام آموزشی حوزه‌های علمیه و چالش‌های آن بپردازیم باید مزایای آن را چنین متذکر شویم

برای اینجانب مایۀ خوشبختی است که با لطف دوست نکته سنجم، آقای علی دهباشی، چند کلمه دربارۀ دوست دیرینم آقای کارلو چرتی به استحضار این مجلس ارجمند برسانم. آشنایی بنده با پروفسور چرتی به سال ۱۹۹۱ میلادی برمی گردد. یعنی هنگامی که برای تحصیل در زبانهای باستانی ایران عازم مدرسه مطالعات زبانهای آسیایی و افریقایی لندن مشهور به مدرسه السنه شرقیه یا (SOAS) بودم.

مطالعات مربوط به قوم گرایی، ناسیونالیسم، هویت‌های ملی و قومی در سال‌های پایانی قرن بیستم شاهد نقطه ی عطفی در طول تاریخ خود در رشته های مختلف علوم اجتماعی بوده است، این مهم زمانی آشکار می‌شود که حجم مطالعات مربوط به پدیده ی ناسیونالیسم و مفاهیم هم پیوند با آن را در نظر آوریم. آنتونی اسمیت یکی از مهم‌ترین نظریه‌پردازان این حوزه معتقد است:«به روز بودن و در جریان آخرین انتشارات این زمینه قرار داشتن کاملا غیر ممکن شده است»

شناسایی نشانگرها یا حروف الفبا، خط ها، و سامانه های الفبایی و آشنایی با تاریخچه پیدایش و تکامل آنها (لغت شناسی یا فیلولوژی) از شاخه های مهم دانش اپیگرافی، و از نقطه های برجسته تلاقی آن با پدیده شناسی فرهنگ و تاریخ فرهنگی، به شمار می رود. مطلب حاضر در همین راستا ترجمه شده، که فصل دیگری است از کتاب نوشته های یونانی: یک معرفی مصور، کار گروهی از پژوهشگران «انجمن گسترش پژوهش های هلنی» و به سرویراستاری پت ایسترلینگ و کرول هندلی. نویسنده این فصل، جویس رینُلدز، استاد بازنشسته تاریخ اپیگرافی روم در دانشگاه کمبریج است.

این نمایش قدمت بسیار دارد و ما را به یاد «قهرمانان کچل» یونانی و رقص مخصوص او به نام «کورداکس» (Kordax) می‌اندازد. این نمایش را می‌توان ‌نیای کمدی امروزین دانست. آریستوفان (Aristophane) در جایی می‌گوید: «من کچل‌ها را مسخره نمی‌کنم، اما کورداکس هم نمی‌رقصم». در قیاس کارگانِ کچلک بازی و موضوع «قهرمانان کچل»، بدون تردید مشابهات بسیاری خواهیم یافت. گمان می‌رود همین نمایش بوده که به شکل‌گیری روایت پهلوان انجامیده است.

جلد بیست و دوم دائرة المعارف بزرگ اسلامی چاپ شد. اگر اشتباه نکنم سال ۶۹ شمسی بود که جلد اول چاپ شد. آقای بجنوردی مرکز را سال ۶۲ تأسیس کرد. چند سالی طول کشید تا جلد اول منتشر شود. بعد از آن کم و بیش سالی یک جلد منتشر شده. بهترین محققان ایرانی در آن مقاله دارند. اینجا باید توجه دهم به سهم مهم دکتر مهدی رفیع، دانشمند برجسته و ویراستار ارشد دائرة المعارف بزرگ اسلامی. من از او بسیار آموختم. چند سالی در بخش ویرایش نهایی با او همکار بودم.

رضا داوری اردکانی از چهره‌های مهم اندیشه در ایران در روزگار ماست. وجهی از این اهمیت را مخالفان هم نمی‌توانند تایید نکنند. او یکی از طرف‌های بسیاری از مناقشات و مباحثات فکری و قلمی، به ویژه پس از انقلاب، بوده است و اندیشه‌هایش حتی برای تندروترین مخالفان آن اندازه اهمیت داشته که در نقد و نفی آنها بکوشند. این وجه عینی اهمیت اوست و این وجه ربطی به ذهنیات این و آن ندارد تا با رأی و نظر و تصور این و آن از آن کاسته یا بر آن افزوده شود.

من در صددم اکو را در یک فضای مدیوم شات یا لانگ ‌شات توصیف کنم تا ببینیم کجا قرار می‌گیرد. وقتی ما در حوزه‌ی نشانه‌شناسی صحبت می‌کنیم معمولاً به چند مکتب قائل هستیم؛ اولین و مهم‌ترین مکتب نشانه‌شناسی مکتب پاریس است، کسانی چون گریماس، تودورف که درعین‌حال با روایت‌شناسی هم رابطه‌ی بسیار نزدیکی دارند معمولاً با این مکتب (مکتب فرانسه) پیوند می‌خورند.