مقاله

جست وجوی جاودانگی یکی از مهمترین درون مایه های متن های اسطوره ای است. قهرمان اسطوره به دنبال دستیابی به جاودانگی است و برای رسیدن به این هدف، هستی خود را قربانی می کندوازخواسته های نفسانی خودمی گذردو این درست مانندکاری است که کیخسرودرشاهنامه انجام می دهد. این مقاله برآن است که با روش توصیفی–تحلیلی بر پایه نظریه تقلیل پدیدارشناسانه ادموند هوسِرل، به بازخوانی مسأله بازگشت به اصل در داستان کیخسرو بپردازد.

وب‌سایت شخصی رضا داوری‌اردکانی صورت ویراستاری‌شده و نوشتاری سخنرانی رئیس فرهنگستان علوم در همایش حکمت صدرا را دیروز منتشر کرد. این همایش اول خرداد و به مناسبت بزرگداشت ملاصدرا توسط بنیاد حکمت اسلامی صدرا در مجتمع آدینه برگزار شد. رضا داوری‌اردکانی در این همایش که با عنوان «فلسفه و جهان عاری از فلسفه» برگزار شد، صحبت‌های مهمی درباره «ایران و فلسفه» بیان کرد که خبرگزاری‌های مختلف کشور آن را منتشر کردند.

یکی از راه های ژرفا بخشیدن به داستان و تقویت تأثیر آن بر مخاطب، پردازش درست و قوّتمند شخصیت است. فردوسی سخن سرایی داستان شناس است که در عصر برون گرایی و کلّی نگری شاعران خراسان، خود و خواننده را با جزئیّات روحی قهرمانانش همراه و درگیر می سازد این پژوهش به تحلیل روانشناسانة شخصیت کاووس در شاهنامه می پردازد.

حافظ می‌فرماید: تا چه بازی رخ نماید بیدقی خواهیم راند/ عرصه شطرنج رندان را مجال شاه نیست. به گمان من این یكی از شاه‌ بیت‌های حافظ برای كسانی است كه می‌خواهند در عرصه تاریخ مردم (people’s history) كار كنند. شگفتی‌هایی در این یك بیت هست كه برای تفسیر آن نیازمند بازخوانی فرهنگی هستیم كه حافظ در آن پرورش یافته است.

از ورای قرن ها تمدّن بشری، آنچه امروز از مراسم شگفت داوری ایزدی برای ما به جا مانده است، تنها عبارت «سوگند خوردن» است، درحالی که این رسم در میان اقوام و ادیان در گذشته امری معمول و آخرین محک برای تعین گناهکاری یا بی گناهی متهمان بوده است. با وجود اینکه نمونه های بسیاری از اجرای این مراسم در آثاری چون ویس و رامین، مثنوی، سلامان و ابسال، مخزن الاسرار و... به چشم می خورد، آشناترین نمونه از این نوع داوری در حافظة جمعی ما ایرانیان «گذر سیاووش از آتش» است.

طنز عکس العملی ناشی از ناخرسندی یا عدم تعادل و تناسب است که می تواند بستری هنری و به تبع آن تأثیرگذار برای اعتراض و اصلاح فراهم کند. ادبیّات طنز در پس ظاهر سرگرم کننده اش با زبانی کم خطر، از کاستی های عمیق اجتماعی انتقاد می کند. ورود ادبیّات طنز به حیطۀ انواع ادبی بهترین شاهد این مدعا است.

هنر اسلامی، هنر تمدن بر مبنای مذهب اسلامی است. علاوه بر این، نه تنها مربوط به منطقه یا گروه خاصی نیست، بلکه ترکیبی از تمدن ها و شرایط تاریخی مختلفی است که تحت عنوان دیدگاه اسلامی توصیف شده اند. احتمالاً تمدن عرب مهم تر است. اگرچه عرب ها هنر اندکی دارند حتی آن زمان هم هنر اسلامی با خصوصیات روحانی را گسترش دادند.

موضوع اهل عرفان و تصوف بودن خاقانی، زیست او در خانقاه و نسبت و مراوداتش با عارفان و صوفیان، مقدمه‌ بسیار مهمی است برای بحث درباره‌ عشق و مفهوم‌شناسی عشق در آراء خاقانی. آیا حقیقتاً میان این شاعر سخت‌گو و درشتگوی، با آن جهان سراسر ملاحت و زیبایی صوفیان و شاعران عاشق نسبتی است؟ در نگاه اول کمتر کسی قادر است از تصوف خاقانی و زیست او در خانقاه و از اینکه او در قلمرو عشق و مبانی عاشقی و عارفی گام زده باشد، صحبت کند.

«خرقه پوشی» از جمله آیین ها و رسوم رایج تصوف است که گاه آدابی دیگر همچون «خرقه انداختن» یا «تخریق خرقه»، «خرقه از سر به درآوردن» و «خرقه از سر برکشیدن» را به همراه داشته است؛ «تخریق خرقه» بیشتر به هنگام وجد به ویژه در مراسم سماع صوفیانه رخ می داده است؛ «خرقه از سر به درآوردن» گاه از سر وجد بوده است و گاه برای زدودن کدورت میان دو صوفی، و «خرقه از سر برکشیدن» برای تنبیه صوفی خاطی در خانقاه ها رایج بوده است.

معجزات هم برای اثبات حقانیت ادیان و هم برای اثبات صدق انبیاء در طول تاریخ مورد استفاده قرار می گرفته و حتی امروز نیز كماكان این قابلیت را حفظ كرده اند. یعنی می توان از معجزه برای جذب منكران و لاادریان به دین بهره برد و علاوه بر این در موضوع گفتگوی ادیان نیز مفید می تواند بود. ولی سئوال های بسیاری درباره معجزات مطرح است. مهمتر از همه این است كه آیا معجزات می توانند مورد قبول انسان های خردگرای مدرن قرار بگیرند؟ نوشتار زیر این موضوع را به روش فلسفی بررسی می كند.