مقاله

اسطوره های زردشتی مثل تمام اسطوره ها از دوره ای به دورۀ دیگر دستخوش تغییر و تحولاتیشده اند. این تغییرات به دلایل متعددیصورت گرفته است؛ ازجمله تغییر ساختار اجتماعی، شیوه های تولیدی و نوع ادارۀ حکومت. این عوامل در ارتباطی دوسویه با باورهای دینی قرار دارند؛ یعنی هم از آنها تأثیر گرفته اند و هم بر آنها تأثیرگذاشته اند. اسطورۀ نخستین انسان نیزکه بخشی از اسطورۀ آفرینش است، تغییر یافته است.

عدم مشروعیت شیوه حکمرانی آقامحمدخان و جانشینانش، دفاع ملی ایرانیان را در مقابل بیگانگان خدشه‌دار کرد. در تهاجم انگلیسیها در جریان جنگهای هرات و حملات روسها، عنصر تهاجمی ذاتی ایرانیها و قومیتهای مسلح، میان دفاع از حکمران غیر مسئول و قوای بیگانه دچار تضاد و تزلزل جدی می‌شد و همین امر کار بیگانگان را در ورود به خاک ایران با همه تدارکات اندکشان موفق می‌کرد...

در عالم اسلام از همان قرون اولیه دانشی تحت عنوان علم اصول فقه که می توان آن را فلسفه حقوق اسلامی نامید(چنانکه نامیده اند) در دامن ادبیات اسلامی شکل گرفت، و روز به روز رشد و تکامل یافت. هرچند که در طول 14 قرن همواره دانش مزبور با پیروان نظریه جدائی عقل و نقل که گونه دیگری از مکتب تفکیک حوزه تعقل و اندیشه از علم قانون و نوامیس است، در چالش و جدال بوده است.

کلیله و دمنه از جمله مهمترین و تأثیرگذارترین آثار ادبیات جهانی است که کتب بسیاری به تقلید و یا اقتباس از آن تألیف شده است و در پی آن در سال های اخیر نیز تحقیقات فراوانی در جوانب مختلف این اثر صورت گرفته است. نویسندگان نوشتار حاضر، به ارائه کتابشناسی کلیله و دمنه در سه قسمت کتب چاپی، مقالات و پایان نامه های دانشجویی اقدام کرده اند.

در چند دهۀ اخیر که مطالعه و تحقیق در باب نگرش‌ها و نگارش‌های کلامی معتزله با کشف دست‌نوشت‌های جدید در حوزۀ کلام معتزلی سرعت بیشتری یافته است، تصحیح و نشر متون کلامی این مکتب نیز مورد توجّه افزونتر معتزله پژوهان قرار گرفته و شاهد ویراست‌های متعدّد از مکتوبات کلامی معتزله بوده‌ و هستیم. روشن است که کشف و نشر آثار کلامی معتزله، به دلیل همسانی‌ها و قرابت‌های قابل توجّه فکر کلامی امامیّه با آنها در برخی زمینه‌ها، تا چه اندازه برای ما اهمیّت دارد.

مقایسه‌ی شعر مدرن و نقاشی مدرن در ایران، چگونگی «تاسیس» یا پایه‌گذاری آنها، و سرنوشتی كه هر كدام در پی این كنش تاسیس پیدا كردند، هم كاری برانگیزنده‌ است كه وعده‌ی روشنگری پاره‌ای‌ از مسائل مربوط به هنرهای جدید در ایران را به ما می‌دهد و هم در عین حال ممكن است به مجموعه‌ای از حرف‌های كلی یا باری‌به‌هرجهت تبدیل شود.

مرحوم محمدتقی مصطفوی به وجود لوح مزار کوچکی از جنس کاشی لعابدار فیروزه‌ای رنگ در بقعه امامزاده یحیی واقع در محله‌ای به همین نام در ضلع شمالی خیابان 15 خرداد، در میان بافت قدیمی شهر تهران اشاره کرده که شکل آن مستطیل و طول (ارتفاع) و عرض آن 44 × 29 سانتی‌متر بوده است. به گفته ایشان، اين لوح در اصل در پایین قسمت خارجی دیوار خشتی ساختمان بقعه امامزاده یحیی قرار داشته، اما در زمان بازسازی ساختمان بقعه، به مدت دو سال در موزه ملی ایران به امانت گذاشته شده است.

درباره خاستگاه تشيع در منابع تاريخی ميان منابع تاريخی، فرق شناسی و ادبيات فرق مختلف شيعی اختلاف نظر وجود دارد. محققان جديد هم در اين باره اختلاف نظر دارند. اما روشن است که ريشه اصلی تشيع به اختلافاتی باز می گردد که در هنگام تعيين جانشين (خليفه) پیامبر پس از مرگ او در سال ۱۱ق در سقيفه بنی ساعده ميان صحابه او و به طور خاص ميان مهاجرين و از آن ميان قبيله قريش از يک سو و انصار از ديگر سو درگرفت.

سعدی با وجود این که اصل آزادی و اختیار انسان را هرگز به طور کامل نفی نکرده، به شدت تحت تأثیر اندیشه های جبرگرایانه و تقدیرگرایی ناشی از آن بوده است. اغلب سعدی پژوهان در ریشه یابی جبرگرایی وی، اندیشه های اشعری را مهم ترین عامل دانسته اند؛ در حالی که این رویکرد ریشه ها و سرچشمه های کهن تری دارد و چنان که یافته های این پژوهش نشان می دهد، سعدی جدا از اقتضای اوضاع سیاسی و مذهبی و اجتماعی خاص روزگار خود، و در عین اثر پذیری از اندیشه های اشعری با اندیشه های زروانی نیز آشنا بوده است.

مجلس دهم یا نخستین مجلس ایران پس از برجام، در یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین مقاطع حیات کشور ما افتتاح شده است. این مجلس، آخرین مجلس تاریخ ایران در قرن چهاردهم است و فراهم‌کردن بخشی از مقدمات ورود ایران به قرن پانزدهم را برعهده دارد. صد سال، زمان بسیار زیادی است و کشور ما در این یک سده، مراحل زیادی را اعم از فرصت و تهدید پشت ‌سر گذاشته است.