مقاله

شاید عنوان این مقاله را تا اندازه‌‏اى طولانى پندارند؛ ولى با ارائه نمونه‌‏هاى دقیق، کوشش خواهم کرد تا ارزش جاودان فرهنگى و بین‌‏المللى همکارى متفکران ایرانى را در قرون وسطى، در راه پیشرفت تمدن اسلامى ثابت کنم.

روز سه شنبه ۱۳ دی ماه، آقای علی بهرامیان به جمع حاصر در اتاق پذیرایی مرکز دائرة المعارف اسلامی، اعلام کرد که دکتر ابوالفضل خطیبی (۲۵ اردیبهشت ۱۳۳۹-۲۱ دی ۱۴۰۱) حال خوشی ندارد و قرار است عن قریب کبد آلوده به مرض مهلک سرطان او را پیوند بزنند. سپس پیشنهاد کرد که مجلس نکوداشتی برای او در مرکز برگزار شود بلکه تسکین خاطر او باشد. آقای بجنوردی، رئیس مرکز بی درنگ از این پیشنهاد استقبال کرد و تآکید فرمود که هر چه زود تر این کار بشود.

دریغ و درد كه ابوالفضل خطیبی، دوست عزیز و استاد گرانقدر ما، در مغاك مرگ و خاموشی افتاد. ابوالفضل خطیبی دانشمند و پژوهشگری خودساخته بود و چون به كار تحقیق و پژوهش می‌پرداخت، همه وقت و نیرو و احساس خود را بر سر آن می‌نهاد.

آلنور دنانی در مقاله «تاریخ علم و دین در اسلام» دانشنامه علم و دین به بررسی نگرش این دین به علم و نیز سازوكار فعالیت علمی در تمدن اسلامی پرداخته است.

شناخت صحیح و دقیق معانی اصطلاحات به‌کار رفته در دانش کلام اسلامی یکی از پیش‌نیازها و مقدّمات ضروری هرگونه مطالعه و تحقیق در متون کلامی است.

من تصور می کنم عمده آنچه از رسائل عربی از کارگزاران حکومتی در این دوره ها از وزیران و کاتبان معروف امروز دستیاب است؛ آنها که زبان اصلی شان فارسی بود و در دستگاه های اداری حکومت های ایرانی و یا دستگاه های اداری ایرانی کار می کردند همه اصلشان به فارسی نوشته شده و بعدا تحریرهای عربی آنها صرفا برای مفاخره اهل ادب تحریر و تنظیم شده و برای ما به ودیعت گذاشته شده.

با کنار رفتن کابینه سید ضیاءالدین طباطبایی و سقوط دولت کودتا در سال 1300 ه.ش و ایجاد فضای نسبتا باز مطبوعاتی، برخی از نشریات از توقیف خارج شده و انتشار خود را از سر گرفتند. همچنین به همت روشنفکران این دوره، در کنار مطبوعات قدیمی، نشریات جدیدی در تهران و شهرهای مختلف انتشار یافت.

موسیقی دوره ساسانی یکی از وجوه فرهنگی بارز این دور‌ه است که به سبب نام‌هایی چون باربد و نکیسا آوازه‌ای فرای مرزهای ایران داشته است. همانقدر که اطلاعات اندکی از موسیقی این دوره به جا مانده‌‌است، از سرنوشت این موسیقی پس از حمله اعراب نیز اطلاعی در دست نیست.

تمدن ایرانی ـ اسلامی که یکی از مهمترین عوامل بالندگی و به‌بار نشستن اندیشه اسلامی در طول تاریخ تمدن اسلامی است، در نگاه به ریاضیات و هندسه، از یک سو وامدار ایران پیش از اسلام است و از دیگر سو نگرۀ فلسفی یونانیان و مهمتر، نظرگاه خاص قرآن و روایات نسبت به این علوم است.

در این گفتار معصومی همدانی نكاتی درباره اصل ایده پیشرفت و تحول آن از ایده به ایدئولوژی پیشرفت بیان می‌كند كه بسیار راهگشا و قابل توجه است. این گفتار در مدرسه «اندیشه پیشرفت: مباحثی در فلسفه، علم و تاریخ» ارایه شد كه موسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ایران آن را برگزار كرد