مقاله

در یکی از روزهای ماه رمضان سال‌های گذشته، مرحوم مرتضی ممیز، بزرگ هنرمندان گرافیک، به دیدنم آمد و پرسید آیا لزوم دارد جلد قرآن از نوع سخت و به همان رنگ‌های سبز و یشمی و قهو‌ه‌ای سوخته و گل‌ومرغ باشد؟ برای نخستین‌بار بود که رنگ و طرح جلد قرآن این‌گونه توجه مرا جلب می‌کرد.

سهروردی در عبارتی که طنین شیعی دارد و شارحان وی نیز بدان تصریح کرده‌اند، می‌نویسد: «گاهی پیشوای متأله چیره، آشکار، پدیدار است و گاهی نهان است، و او هموست که «قطب»ش خوانده‌اند. ریاست از آن اوست، هرچند در نهایت گمنامی باشد.

استاد پرویز اذکایی از انگشت‌شمار پژوهندگان و محققان زمان ما بود که تحصیلاتش را هم نزد عالمان دین در مدارس حوزوی همدان و هم در دانشگاه‌های سرشناس نظیر دانشگاه تهران و دانشگاه منچستر انگلستان به انجام رسانده بود. در دانشگاه منچستر از محضر پروفسور ج. ا. بویل بهره برده بود.

کسانی که به فرهنگ، هنر و ادبیات این مرزوبوم عشق می‌ورزند، خوب می‌دانند که قله‌‌هایی همچون فردوسی، سنایی، عطار، مولانا، نظامی، سعدی و حافظ حافظه تاریخی و شناسنامه فرهنگی ما هستند که بدون آنان هیچ هویتی نخواهیم داشت...

اهمیت سهروردی برای کربن تا بدان‌جاست که همه یک مجلد (جلد دوم) از شاهکار خویش با عنوان «چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی» را به موضوع «سهروردی و افلاطونیان پارس» اختصاص داده است.

از روحانیان تأثیرگذار دورۀ نوجوانی ما مرحوم سید رضا صدر، امام‌جماعت مسجد امام حسین در میدانی بود که امروزه، به همین نام خوانده می‌شود. او جدای از مراتب بالای علمی، فقهی و حکمی، قلمی بسیار شیوا و شیرین داشت. کتاب «حسن یوسف» از آثار خواندنی او در آن سال‌ها به شمار می‌رفت که با عباراتی مؤثر و پرجاذبه خواننده را تا پایان با خود همراه می‌کرد؛ نثری به این زیبایی برای کسی با این تراز حوزوی بی‌نظیر بود.

منظور از محنه در اینجا عبارت از دستگاه تفتیش عقایدی است كه با همكاری معتزله به دستور مامون در اواخر حكومتش برای امتحان مخالفان عقیده حكومت به وجود آمد و تا زمان روی كار آمدن متوكل ادامه یافت.

این پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال بوده است که مدارس به شکل امروزی از چه دورۀ تاریخی در ایران شکل گرفتند؟ این مدارس در بستر چه شرایط اجتماعی و فرهنگی ظهور کردند و در پی پاسخ به چه نیازهایی بودند؟

نوشته های پروفسور محسن مهدی، استاد برجسته دانشگاه های شیکاگو و هاروارد و دانشمند برجسته عراقی متولد کربلا را از خیلی سال پیش می خواندم؛ به ویژه مقدمه هایی که بر آثار فارابی نوشته و و تصحیح های دقیق او از کتابهای معلم ثانی. از او نوشته هایی تاکنون به فارسی ترجمه شده است. این روزها به مناسبت پژوهشی در دست انجام به آثار فارابی می نگرم. مناسب دیدم اینجا یادی از استاد محسن مهدی کنم.

«کاظم موسوی بجنوردی»، رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در خجسته‌روزِ فرخنده‌فالِ طلیعۀ سال ١۴٠٢ یادداشتی نوشت.