اسمیث، ویلیام

 اسمیث \(esmīs(t\، ویلیام (1769- 1839م / 1183-1255ق)، مهندس و زمین‌شناس انگلیسی. او به‌مناسبت پژوهشهایش در زمینۀ شناسایی سنگهای رسوبی دوران مِزوزوئیک (میان‌زیوی) در بخش جنوب شرقی انگلستان شهرت دارد. در نتیجۀ این پژوهشها، زمین‌شناسی تاریخی و چینه‌شناسی به‌عنوان شاخه‌های مستقل دانش زمین‌شناسی بنیاد نهاده شدند. 
اسمیث در آکسفِردشِر در انگلستان زاده شد و در هفت‌سالگی، پدرش را از دست داد و نزد عموی کشاورزش پرورش یافت. او در روستای زادگاهش به مدرسه رفت و پس از آنکه به نقشه‌برداری و مسّاحی علاقه‌مند شد، با خواندن کتابهایی در این زمینه، اصول این فن را فراگرفت. او همچنین مجموعۀ بزرگی از سنگواره را که در زادگاهش فراوان بود، گرد آورد. 
اسمیث در 1787 م دستیار یک مساح شد و در 1791 م، به‌عنوان مهندس و نقشه‌بردار، به منطقۀ زغال‌سنگ‌خیز سامِرسِت‌شِر رفت. در آن زمان هنوز لکوموتیو بخار اختراع نشده بود و ساخت کانال برای نقل و انتقال زغال‌سنگ بسیار رایج بود. اسمیث در 1793 م، به‌هنگام بررسیهای مقدماتی برای ساخت کانال زغال‌سنگ سامرست‌شر، به این موضوع پی برد که رُخنمونِ چینه‌ها در بخش شمالی این ناحیه به‌طور منظم، مانند تعداد فراوانی برش نان، به سمت شرق شیب یافته است. او بر این گمان بود که چینه‌های سامرست را تا نواحی دوردست شمال می‌توان دنبال کرد و این فرضیه را با سفر به این نواحی به اثبات رساند. ساخت کانال جدید در 1795 م آغاز شد و اسمیث با بررسی برشهای تازه، دریافت که هر چینه سنگواره‌های ویژۀ خود را در بر دارد. این یافته زمینه را برای پیدایش مفاهیم تکاملی در دیرین‌شناسی فراهم آورد. 
اسمیث ثابت کرد که لایه‌های سنگهای رسوبیِ نمایان در مناطق گوناگون را کـه رابطۀ مستقیمی با یکدیگر ندارند، می‌توان با‌ واسطۀ بقایای سازواره‌ها (اُرگانیسمها)یِ سنگواره‌ایِ موجود در آنها به یکدیگر ربط داد. سنگواره‌هایی که برای این منظور به کار می‌آیند، به سنگواره‌های شاخص معروف‌اند. او میان سالهای 1813 و 1815 م نخستین نقشۀ زمین‌شناختی انگلستان و وِیلز را فراهم کرد. در این نقشه، سنگها بر پایۀ سنّشان تقسیم‌بندی شده بودند. 

مآخذ

Britannica, 2008; Encarta, 2008; GSE.

بخش علوم پایه و مهندسی