پل رومی

پل رومی \ pol-e rūmī\ ، نام پل و منطقه‌ای مسکونی در شمال غربی خیابان دکتر علی شریعتی (جادۀ قدیم شمیران)، واقع در محدودۀ منطقۀ 1 شهرداری تهران. پل رومی در مقابل تپۀ قیطریه در محلی که امروزه خیابان شریعتی به نزدیک‎ترین فاصلۀ خود با رود دربند می‌رسد، قرار دارد. این پل ارتباط بین اراضی شرق و غرب رود دربند (جعفرآباد) را برقرار می‎کند (امیرجمشیدی، 3/ 85). 
در 1300 ق، فخری افندی، سفیر وقت دولت عثمانی در تهران، در شمال الٰهیه در غرب رود دربند، باغ و عمارتی احداث کرد که امروزه به دولت ترکیه تعلق دارد؛ در واقع پل رومی همان پل آجری مقابل این باغ بوده است و از آنجا که در دورۀ قاجار، دولت عثمانی را که جانشین دولت روم شرقی شده بود، دولت روم، و سفیر عثمانی را غالباً سفیر روم می‌گفتند، این پـل را پـل رومی نامیده‎اند (طباطبایی، 44؛ بلاغی، 107- 108؛ ستوده، 1/ 193؛ معتمدی، 365؛ امیرجمشیدی، همانجا؛ لودو، 13)؛ اما نباید از نظر دور داشت که اصطلاح رومی به نوعی شیوۀ طاق در معماری گفته می‌شود و این احتمال نیز وجود دارد که نام این پل به شیوۀ معماری آن اشاره داشته باشد (امیرجمشیدی، 3/ 86).

 ساختار فعلی پل رومی، یک پل تک‌چشمه از آجر و سیمان است که قدمت آن به اوایل دورۀ پهلوی اول بازمی‌گردد و گمان می‌رود جایگزین پل قدیمی‎تری در این محل شده باشد (همو، 3/ 85). امروزه پل رومی نام خیابانی کوچک به درازای حدود 100 متر است که خیابان شریعتی را به خیابان شهید شریفی‌منش در روبه‎روی باغ سفارت ترکیه متصل می‌‎کند. در تهران 100، ویژه‌نامۀ صدسالگی شهرداری تهران، از محلۀ پلِ رومی یاد شده است. بنا بر تعریف نویسنده، محلۀ پل رومی از شمال به تجریش، از جنوب به بزرگراه صدر، از باختر به محلۀ الٰهیه و از خاور به محلۀ قیطریه محدود می‎شود (همانجا).

مآخذ

امیرجمشیدی، گلاویز، «رود درۀ دربند»، مجموعه‌مقالات سومین کنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران، به‌کوشش باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی، تهران، 1385 ش؛ بلاغی، عبدالحجت، تاریخ تهران، قسمت شمالی و مضافات، شمران قدیم، قم، 1350 ش؛ ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، 1371 ش؛ طباطبایی، محمدهادی و دیگران، تهران 100، ویژه‌نامۀ صدسالگی شهرداری تهران، تهران، 1387 ش؛ لودو، کریستف، شمیران یا باغهای گمشده، ترجمۀ رضا رادنژاد و دیگران، تهران، 1376 ش؛ معتمدی، محسن، جغرافیای تاریخی تهران، تهران، 1381 ش.

حسن موسوی‌زاده