ارلئان

اُرْلِئان [orleʾān]، شهر و مرکز استان لواره و «منطقۀ مرکزی»، واقع در شمال قسمت مرکزی فرانسه که در جنوب غربی پاریس قرار دارد. این شهر در کنار رودخانۀ لوار، در دره‌ای حاصل‌خیز، در حاشیۀ دشت بوس واقع است. ارلئـان که نام آن برگـرفته از آورِلیانوم رومـی است، در سال 52 ق‌م به دست یولیوس سزار تسخیر شد. این شهر در زمان امپراتوری شارلمانْی (800- 814 م) به مرکز اندیشه‌ورزی تبدیل شد و در سده‌های 10 و 11م، پس از پاریس، مهم‌ترین شهر فرانسه به شمار می‌رفت. 
 ارلئان در 1429م و در طول جنگ صد ساله (1337- 1453م)، پس از آنکه به مدت 7 ماه در محاصرۀ انگلیسیها بود، به دست قهرمان ملی فرانسه، قدیس ژاندارک که دوشیزۀ ارلئان خوانده می‌شود، از محاصره رهایی یافت. این پیروزی هر ساله جشن گرفته می‌شود. 
ارلئان طی «جنگهای مذهبی» سدۀ 16م از کانونهای هوگْنوها (پرُتستانها) به شمار می‌رفت، اما در 1572م، پس از «کشتار روز سَن بارتولومی» که طی آن حدود هزار تن پرتستان کشته شدند، به دست کاتولیکها افتاد. این شهر در 1870م به دنبال محاصره‌ای طولانی به اشغال نیروهای پروس درآمد. ارلئان طی جنگ جهانی دوم نیز به شدت بمباران شد و بسیاری از بناهایی که اهمیت تاریخی یا هنری داشتند، از جمله موزۀ ژاندارک و کلیسای سَن پُل، ویران شدند.
رودخانۀ لوار شهر ارلئان را به دو قسمت نامساوی تقسیم می‌کند. در قسمت جنوبی، محلۀ کوچک سَن مارسو که یک مرکز باغداری تجاری است، قرار دارد. قسمت اصلی شهر در کنارۀ شمالی رودخانۀ لوار واقع شده است. محلۀ قدیم که با بولوارهای عریض و زیبا و باراندازهایی در طول رودخانه احاطه شده است، در جنگ جهانی دوم به شدت آسیب دید. این شهر با حفظ سبک کهن سدۀ هجدهم آن، و البته با رعایت الزامات ترافیک امروزی بازسازی شده است. در دهۀ 1970م، محله‌های جدیدی آن‌سوتر از بولوارهای قدیم و در طول راههای خروجی شهر ساخته شد.
ارلئان مرکز یک شبکۀ نوین راهها ست. دانشگاه شهر که در 1305م تأسیس شده بود، طی انقلاب فرانسه تعطیل شد، اما در 1962م دانشگاه جدیدی در لا سورْس (سرچشمۀ رودخانۀ لوار) ایجـاد شد. این شهر ــ کـه گل سرخ آن شهرتی جهـانی دارد ــ به‌عنوان مرکز سنتی باغداری و بوستانداری تجاری، از برنامۀ تمرکززدایی از پاریس که پس از جنگ دوم جهانی به اجرا درآمد، بهره‌مند شد و صنایع جدیدی در آن برپا گردید.
کلیسای جامع سَنت کروا متعلق به سدۀ 13م، در 1568م توسط پرتستانها به سختی تخریب شد. آنری (هانری) چهارم، پادشاه فرانسه (1589- 1610م) هزینه‌های بازسازی آن را تأمین کرد و این کلیسا به سبک گوتیک بازسازی شد. در جنگ جهانی دوم، برجهای متعلق به سدۀ 18م این کلیسا آسیب دید، اما سپس بازسازی شد. این کلیسا کم‌و‌بیش هم‌اندازۀ کلیسای نُتردام پاریس است.
ساختمان تالار شهر (1549- 1555م) که از سنگ و آجر ساخته شده، و به دورۀ رنسانس متعلق است، در سدۀ‌ 19م بازسازی، و گسترش داده شد. 
جمع‍ ‌(برآورد 2006م): 581،125 تن.    (105)