فقه، علوم قرآنی و حدیث

نمایش تا از مورد
نتیجه جستجو برای :
  • ابن ذکوان، ابوعمرو | اِبْنِ ذَكْوان، ابوعمرو عبدالله بن احمد بن بشیر دمشقی (173-242 ق/ 789-856 م)، یكی از دو راوی قرائت ابن عامر از قاریان هفتگانه. ابن‌جزری ( غایة، 1/ 404) به تفصیل نسب قریشی او را ذكر كرده است. در برخی منابع كنیۀ او «ابومحمد» آمده است (نک‍ : ابن عساكر، 296). او ساكن دمشق بود و مدتی امامت مسجد جامع آنجا را بر عهد...
  • ابن رازی | اِبْنِ رازی، ابومحمد جعفر بن احمد بن علی قمی، محدث و فقیه امامی در سدۀ 4 ق/ 10 م. شیخ طوسی (ص 457) نام پدر وی را علی بن احمد آورده است. از جزئیات زندگی او آگاهی چندانی در دست نیست، همین مقدار می‌دانیم كه وی ساكن ری بوده است (ابن رازی، جامع الاحادیث، 3). ابن‌رازی در آثار خود اسامی جمعی از شیوخ خود را در سلسلۀ ...
  • ابن راهویه | اِبْنِ راهویه، ابویعقوب اسحاق بن ابراهیم بن مَخْلَد بن ابراهیم تمیمی حنظلی (ح 161- 238 ق/ 778-852 م)، فقیه، محدّث و مفسر مروزی خراسانی. راهْوَیْه (ابن خلكان، 1/ 200) یا راهویه (صفدی، 8/ 386) مركب از دو كلمۀ راه (همان راه فارسی) و اویه (پسوند فارسی، برای تصغیر و تحبیب) لقبی است كه مروزیها به مناسبت تولد ابراهی...
  • ابن رائقه | اِبْنِ‌رائِقه، ابوالحسن علی بن هبةالله بن عثمان بن احمد بن ابراهیم موصلی، محدث امامی در سدۀ 4 و 5 ق/ 10 و 11 م. از احوال او چیزی دانسته نیست، اما او را از حافظان بزرگ حدیث و موثق شمرده‌اند (منتجب‌الدین، 109). بررسی مشایخ و راویان وی نشان می‌دهد كه از معاصران سید مرتضی (د 436 ق/ 1044 م) و شیخ مفید (د 413 ق/ 10...
  • ابن ربوه | اِبْنِ رَبْوه، ناصرالدین محمد بن احمد بن عبدالعزیز قونوی دمشقی (679-764 ق/ 1280-1363 م)، اصولی و فقیه حنفی و ادیب.
  • ابن رجب | اِبْنِ رَجَب، ابوالفرج عبدالرحمن بن احمد بن عبدالرحمن سلامی، ملقب به زین‌الدین وجمال‌الدین (736-795 ق/ 1336-1393 م)، فقیه، محدث، مقری و واعظ حنبلی. وی به ابن‌نقیب نیز ملقب بوده است (حاجی خلیفه، 1/ 559). رجب نام دوم جد او عبدالرحمن است (ابن حجر، الدرر، 3/ 151). تاریخ ولادت او را ابن حجر در الدرر (3/ 108) در 70...
  • ابن رسام | اِبْنِ رَسّام، شهاب‌الدین ابوالعباس احمد بن ابی بكر بن احمد قادری حلبی (ح 773-844 ق/ 1371-1440 م)، محدث، فقیه و قاضی حنبلی. او در حماة سوریه چشم به جهان گشود و هم در آنجا به تحصیل علوم مختلف پرداخت، از این رو به حَمَوی نیز شهرت یافت. پس از آن به دمشق، حمص، طرابلس، بعلبك و قاهره سفر كرد. در حماة و شهرهای یاد ش...
  • ابن رستم، ابوجعفر | اِبْنِ رُستم، ابوجعفر احمد بن محمد بن یزد یار طبری، مقری و نحوی بغدادی در نیمۀ دوم قرن 3 ق/ 9 م. با توجه به اینكه نُصَیر بن یوسف استاد وی در حدود 240 ق وفات یافته (ابن جزری، غایة، 2/ 341)، تولد او را باید در اوایل سدۀ 3 ق دانست. ابن رستم قرائت كسائی را از نصیر و هاشم بن عبدالعزیز شاگردان كسائی فرا گرفت (ابن م...
  • ابن رستم طبری | اِبْنِ رُستم طَبَری، ابوجعفر محمد بن جریر بن رستم آملی، متكلم امامی سدۀ 3 ق/ 9 م. در مورد جزئیات زندگی او اطلاع چندانی در دست نیست. با در نظر گرفتن اینكه تنها راوی شناخته شدۀ او حسن ابن حمزۀ طبری در 358 ق/ 969 م وفات یافته است (نک‍ : نجاشی، 64)، حیات او را باید در نیمۀ دوم قرن 3 ق و شاید اوایل قرن 4 ق دانست. ...
  • ابن رشید | اِبْنِ‌رُشَید، ابوعبدالله محب‌الدین محمد بن عمر بن محمد بن عمر بن ادریس فهری سبتی (657-721 ق/ 1259-1321 م)، سیاح، محدث، راوی اخبار و فقیه مالكی مغربی، كه در شعر و خطابت نیز تبحر داشت. برخی از مورخان مذهب وی را ظاهری دانسته‌اند (مقری، ازهار، 2/ 350). ابن رشد را به سبب تولد و نشأت در سبته (ابن خطیب، اوصاف الناس...
  • ابن رفعه | اِبْنِ رِفعه، نجم‌الدین ابوالعباس احمد بن محمد بن علی بن مرتفع انصاری (645-710 ق/ 1247-1310 م)، ملقب به شیخ‌الاسلام، فقیه شافعی. كنیۀ ابویحیی كه در برخی از منابع متأخر (حسینی، 229) آمده ممكن است تحریف ابوالعباس باشد و مشكل بتوان آن را كنیۀ دوم وی شمرد. نسبت انصاری كه اسنوی (1/ 601) برای وی ذكر كرده، می‌تواند ...
  • ابن رمیح | اِبْنِ رُمَیح، ابوسعید احمد بن محمد (د 357 ق/ 968 م)، محدث، حافظ و فقیه نخعی نَسَوی. ابن حجر (1/ 261) او را ابن ربیح خوانده است، اما ابن نقطه (1/ 408) بر آن است كه ابن‌ربیح محدث دیگری بوده است. ابن رمیح اهل نسا (شهری در خراسان) بود، در شَرمَقان از نواحی نسا (یاقوت، 3/ 280، 281) زاده شد و در مرو پرورش یافت (خط...
  • ابن رومان | اِبْنِ‌رومان، ابوروح یزید بن رومان اسدی قرشی (د 130 ق/ 748 م)، از قاریان مدینه و راویان سیرۀ پیامبر(ص). وی از موالی آل زبیر بود (ابن هشام، قسم 2، 214؛ ابن سعد، 310-311؛ طبری، «المنتخب»، 648). اگرچه غالب متقدمین چون ابن سعد (همانجا)، خلیفه ( الطبقات، 2/ 650)، ابن حبان ( الثقات، 5/ 545)، طبری (همانجا)، ترمذی، د...
  • ابن زبر | اِبْنِ زَبْر، ابوسلیمان بن عبدالله بن احمد بن ربیعة بن زَبْر رَبَعی (298- 379 ق/ 911- 989 م)، محدث و مورخ دمشقی. پدرش ابومحمد عبدالله بن احمد (د 329 ق/ 941 م) قاضی دمشق بود و نسبش به نزار بن مَعد بن عدنان می‌رسد (سمعانی، 6/ 256-257). ابوسلیمان در رَقّه به دنیا آمد (ابن حجر، 543). از پدر خویش (سمعانی، 6/ 258) ...
  • ابن زاغونی | اِبْنِ زاغونی، ابوالحسن علی بن عبیدالله بن نصر بن سری (455- محرم 527 ق/ 1063- نوامبر 1132 م)، محدث، متكلم، واعظ، مورخ و فقیه حنبلی مذهب. علت شهرت وی به ابن زاغونی نسبت او به روستایی از توابع بغداد به نام زاغُونی است (ابن اثیر، 2/ 53؛ یاقوت، 2/ 907- 908). ابن تغری بردی سال وفات وی را 526 ق ثبت كرده است (5/ 250...
  • ابن زبیر | اِبْنِ زُبَیر، ابوالحسن علی بن محمد بن عُبید بن زبیر قرشی اسدی كوفی (254- ذیقعدۀ 348 ق/ 868- ژانویۀ 960 م)، همچنین معروف به ابن كوفی، ادیب، كاتب و راوی. او از تبار اسد بن عبدالعزّی بن قصّی بن كلاب و از قوم و قبیلۀ زبیر بن عوام برادرزادۀ حضرت خدیجه بنت خُوَیلد است (طوسی، الفهرست، 69؛ یاقوت، 14/ 153) و شاید به ...
  • ابن زرب | اِبْنِ زَرْب‌، ابوبكر محمد بن‌ يبقی‌ بن‌ زرب‌ اندلسی‌ (317- 381ق ‌/ 929-991 م‌)، فقيه‌، محدث‌ و خطيب‌ مالكی‌.
  • ابن زملکانی | اِبْنِ زَمْلَكانی، كمال‌الدين ابوالمعالی محمد بن علی بن عبدالواحد بن عبدالكريم انصاری سَمّاكی (667-16 رمضان 727 ق/ 1269-5 اوت 1327 م)، فقيه شافعی، محدث، قاضی، اديب و شاعر دمشقی. وی از آن روی كه اهل زملكان بوده به اين نام شهرت يافته است. زملكان قريه‌ای در غوطۀ دمشق بوده (ياقوت، 2/ 942-945) و فيروزآبادی (3/ 305...
  • ابن زهره |
  • ابن زیات | اِبْنِ زَيّات‌، ابوحجّاج‌ (يا ابويعقوب‌) يوسف‌ بن‌ يحيی‌ بن‌ عيسی‌ ابن‌عبدالرحمن‌ تادلی‌ (د 627 يا 628 ق‌/ 1230 يا 1331 م‌)، اديب‌، لغوی‌، فقيه‌ و قاضی‌ مالكی‌ مراكشی‌. ابن‌ زيات‌ اهل‌ تادلا يا تادله‌، شهری‌ در جبال‌ بربر، نزديك‌ تلمسان‌ و فاس‌ (ياقوت‌، 1/ 810) بود. فيروزآبادی‌ (ص‌ 294) و سيوطی‌ (ص‌ 425) او ر...
  • ابن زیاد | اِبْنِ‌زياد، ابوالحسن علی بن زياد تونسی (د 183 ق‌/ 799 م‌)، فقيه و محدث مالكی‌. برخی اصل او را عجمی شمرده‌اند (ابوالعرب‌، 222) و به گفتۀ برخی عرب و از قبيلۀ «عبس‌» بوده است (قاضی عياض‌، 1/ 326). ابوالحسن در طرابلس مغرب زاده شد و در تونس سكنی گزيد (ابوالعرب‌، همانجا؛ ابن عبدالبر، 60). نخست در افريقيه از خالد ب...
  • ابن ساعاتی | اِبْنِ ساعاتی‌، ابوالعباس‌ مظفرالدين‌ احمد بن‌ علی‌ بن‌ تغلب‌ (651-694 ق‌/ 1253-1295 م‌)، فقيه‌، اصولی‌ و اديب‌ حنفی‌. برخی‌ نام‌ نيای‌ او را «ثعلب‌» آورده‌اند (لكنوی‌، 26). او از خاندانی‌ اهل‌ علم‌ برخاست‌. پدرش‌ علی‌ عالم‌ نجوم‌ و هيأت‌ بود و احتمالاً ساعتی‌ كه‌ وی‌ بر سر در مدرسۀ مستنصريۀ بغداد ساخته‌ بود ...
  • ابن زیاد | اِبْنِ زياد، ابوالضياء عبدالرحمن‌ بن‌ عبدالكريم‌ غيثی‌ (900- 975 ق‌/ 1495- 1568 م‌)، فقيه‌، محدث‌ و عارف‌ شافعی‌ يمانی‌. در ترجمۀ ابن‌ زياد آگاهی‌ بيشتری‌ از آنچه‌ عيدروسی‌ آورده‌ در دست‌ نيست‌ و آنچه‌ در ديگر منابع‌ آمده‌ برگرفته‌ از همانست‌. وی‌ از نژاد مقاصره‌، تيره‌ای‌ از عك‌ بن‌ عدنان‌ بود، در زَبيد تولد...
  • ابن سحنون | اِبْنِ سَحْنون، ابوعبدالله محمد بن سحنون بن سعيد بن حبيب تنوخی (202-256 ق/ 817-870 م)، فقيه مالكی. وی مقدمات علوم را در قيروان فراگرفت و نزد پدر خويش فقه آموخت (مالكی، 1/ 345؛ قاضی عياض، 4/ 204) و از كسانی مانند عبدالله بن ابی حسّان يحصبی، موسی بن معاويۀ صُمادحی، عبدالعزيز بن يحيی مدنی هاشمی، عبدالمؤمن بن مست...
  • ابن سبیل | اِبْنِ سَبيل، واژه‌ای قرآنی به معنی مسافرِ در راه مانده، يكی از مستحقان هشتگانۀ زكات، يا ششگانۀ خمس و فیء. اين واژه در قرآن مجيد در سوره‌های بقره (2/ 177، 215)، نساء (4/ 36)، اسراء (17/ 26) و روم (30/ 38) برای يكی از مستحقان انفاق به طور عام؛ در سورۀ توبه (9/ 60) به عنوان يكی از مستحقان زكات (صدقات)؛ در سورۀ ...
  • ابن سراقه | اِبْنِ سُراقه، ابوالحسن محمد بن يحيی عامری بصری (د ح 410 ق/ 1019 م)، محدث، فقيه و رجالی شافعی. از زندگی وی اطلاعی در دست نيست. همين اندازه می‌دانيم كه در فقه شافعی و حديث بسيار توانا بوده و در اين ميان به حديث دلبستگی وافر داشته و به قصد فراگيری حديث به فارس، اصفهان، دينور و اهواز مسافرت كرده و مدتی نيز درآمِ...
  • ابن سرج | اِبْنِ سَرْج، ابوجعفر محمد بن سَنان بن سرج بن ابراهيم تَنوخی شَيزَری (212-293 ق/ 827-906 م)، مقری، محدّث و قاضی حنفی شام. اگرچه تاريخ تولد او در منابع تصريح نشده، ولی با توجه به اينكه ابن عساكر (15/ 405) وفات او را در 293 ق و در 81 سالگی ضبط كرده، می‌توان تاريخ ولادت او را به دست آورد. براساس پاره‌ای قراين می...
  • ابن سعد | اِبْنِ سَعْد، ابوعبدالله محمد بن سعد بن منيع، مشهور به كاتب واقدی (168-230 ق/ 784-845 م)، مورخ و سيره‌نويس مشهور بغداد. او از موالی حسين بن عبدالله نوادۀ عباس عموی رسول اكرم بود (ابن سعد، 7(2)/ 99)، ولی ابن‌خلكان (4/ 351) بنا به مستندی نامعلوم او را «زهری» شمرده است. همو (همانجا) از وی تعبير به «بصری» كرده، چ...
  • ابن سریج | اِبْنِ سُرَيْج، ابوالعباس احمد بن عمر (248-306 ق/ 862- 918 م)، فقيه و متفكر شافعی، ملقب به «باز اشهب». وی از نوادگان سريج بن يونس مروزی (د 235 ق/ 849 م)، زاهد و محدث نامی بود (يافعی، 2/ 248). ابن سريج عمدۀ عمر خود را در بغداد، كه ظاهراً در همانجا به دنيا آمده بود، سپری كرد و در همانجا نيز درگذشت و در حجره‌ای ...
  • ابن سعید |
  • ابن سکره |
  • ابن سکری | اِبْنِ سُكَّری، عمادالدين عبدالرحمن بن عبدالعلی بن علی (553 - شوال 624/ 1158- اكتبر 1227) فقيه و قاضی القضاة شافعی مصری.
  • ابن سفیان | اِبْنِ سُفْيان، ابوعبدالله محمد بن سفيان قيروانی (د اول صفر 415/ 14 آوريل 1024)، مقری و فقيه مالكی. از جزئيات زندگی او اطلاعی در دست نيست. همين مقدار می‌دانيم كه در قيروان زاده شد و پيش از 380 ق/ 990 م جهت فراگيری قرائت و فقه به مصر مسافرت كرد و بدون اينكه به حج رود به وطن بازگشت. او در 413 ق عازم مكه شد و حد...
  • ابن سکن | اِبْن سَكَنْ، ابوعلی سعيد بن عثمان بن سعيد بزّاز يا بزّار مصری (294-15 محرم 353/ 907-2 فوريۀ 964)، محدث و رجالی.
  • ابن سماعه | اِبْنِ سَماعه، ابوعبدالله محمد بن سماعة بن عُبيدالله بن هلال تميمی كوفی (130-233 ق/ 748- 848 م)، قاضی، محدث و فقيه حنفی. نام وی در برخی از منابع ابن سِماعه (ابن حجر، 2/ 167) و ابن سَمّاعه (رياضی‌زاده، 28) نيز آمده است. برخی نسبت وی را اشتباهاً تيمی (ابن تغری بردی، 2/ 271) يا تيهمی (ابن قطلوبغا، 54) ثبت كرده‌ا...
  • ابن سماک | اِبْنِ سَمّاك، ابوالعباس محمد بن صَبيح عجلی كوفی (د 183 ق/ 799 م)، فقيه، محدث و زاهد. علت شهرت وی به ابن سماك اين بود كه جدش ماهی فروش بوده (زبيدی، 7/ 145) و به احتمالی ديگر خود وی به ماهی فروشی اشتغال داشته است (ابن اثير، 1/ 559). از تاريخ تولد و زندگی ابن سماك اطلاعی در دست نيست. همين اندازه گفته شده است كه...
  • ابن سماک | اِبْنِ سَمّاك، ابوعمرو عثمان بن احمد بن عبدالله بن يزيد دَقّاق (د 26 ربيع‌الاول 344/ 20 ژوئيۀ 955)، محدِث بغداد. از جزئيات زندگی و حتی مذهب فقهی وی اطلاعی در دست نيست. همين مقدار می‌دانيم كه او در بغداد می‌زيسته است (سمعانی، 7/ 204؛ قس: حاكم، 1/ 188؛ خطيب، تاريخ، 11/ 302). ابن سماك از مشايخ بسياری بهره برده ك...
  • ابن سمره | اِبْنِ سَمُره، ابوالخطاب عمر بن علی بن سَمُرة بن حسين بن سَمُرۀ جعدی (547- پس از 586 ق/ 1152- پس از 1190 م)، فقيه و مورخ يمنی. نسبت جعدی از جعدة بن كعب بن ربيعة گرفته شد كه نسبش به مَعَد بن عدنان می‌رسد (ابن سمره، 1-2). كنيۀ او را ابوالحفص نيز نوشته‌اند (ابن ربيع، 3). ابن سمره در قريۀ اَنامِر به دنيا آمد و هم...
  • ابن سمیفع | اِبْنِ سَمَيفَع، ابوعبدالله محمد بن عبدالرحمن، قاری يمن در سدۀ 2 ق/ 8 م. در مورد سميفع، جد وی چيزی دانسته نيست، ولی اين نام كه ضبط ديگر آن «سُمَيفِع» است (نک‍ : فيروزآبادی، 3/ 41)، يكی از نامهای متداول در يمن قديم بوده است، مثلاً سميفع اشوع از ملوك يمن پيش از اسلام و سميفع بن ناكور از صحابۀ پيامبر (ص) (همو، 3...
  • ابن سنی | اِبْنِ سُنّی، ابوبكر احمد بن محمد بن اسحاق دينوری (ح 280-364 ق/ 893-975 م)، محدث شافعی. خاندان او از موالی عبدالله بن جعفر بن ابی طالب بوده و سمعانی (7/ 279) نسب او را ضبط كرده است. احتمالاً اصل او از دينور بوده است. ابن‌سنی برای كسب حديث مسافرتهايی به نقاط مختلف از جمله بغداد، كوفه، بصره، حرّان، دمشق، عمان، ...
  • ابن سوار | اِبْنِ سِوار، ابوطاهر احمد بن علی بن عبيدالله بغدادی (412-4 شعبان 496 ق/ 1021-13 مۀ 1103 م)، مقری، نحوی و محدث حنفی. سوار نام جد اعلايش بوده است. او حدود 40 سال به فراگيری و آموختن حديث و قرائت پرداخت و ظاهراً در اواخر عمر نابينا شد و در بغداد درگذشت و در كنار قبر معروف كرخی مدفون گرديد (ابن‌ماكولا، 4/ 388؛ ي...
  • ابن سمعون | اِبْنِ‌سَمْعون، ابوالحسين محمد بن احمد بن اسماعيل (300-14 ذيقعدۀ 387/ 913- 18 نوامبر 997)، واعظ و خطيب حنبلی بغدادی (در برخی منابع «ابن‌شمعون» ضبط شده است، نک‍ : يافعی، 2/ 432). سمعون لقب نيای او اسماعيل بوده است (ذهبی، 16/ 505). ابن سمعون در بغداد زاده شد و همانجا به تحصيل علم پرداخت و به درك بعضی از مشايخ ص...
  • ابن سوده | اِبْنِ سوده، عنوان افراد خاندانی از عالمان و قاضيان مالكی در مراكش، از اوايل سدۀ 11 هجری تا زمان كنونی. جدّ اين خاندان محمد بن محمد بن علی بن سوده در 754 ق از غرناطۀ اندلس به فاس هجرت كرده است (مراكشی، 2/ 269). از اولين افراد مشهور اين خاندان می‌توان از ابوالقاسم بن قاسم (د 1004 ق/ 1596 م) نام برد (نک‍ : حجوی...
  • ابن سید الناس | اِبْنِ سَيَّدِ النّاس، ابوبكر محمد بن احمد بن عبدالله بن محمد يحيی يعمری اشبيلی (محرم 597- جمادی‌الثانی 659/ اكتبر 1200- مۀ 1261)، فقيه، محدث، مورخ و اديب اندلسی.
  • ابن سید الناس | اِبْنِ سَيَّدِ النّاس، ابوالفتح فتح‌الدين محمد بن محمد يعمری ربعی (671-734 ق/ 1273-1334 م)، محدث، مورخ، فقيه شافعی، اديب و خطاط مصری اندلسی الاصل.
  • ابن سیرین | اِبْنِ سيرين، ابوبكر محمد بن سيرين (31 يا 33- شوال 110 ق/ 651 يا 653- ژانويۀ 729 م)، محدث و فقيه تابعی بصری كه چند سده پس از مرگش به عنوان خوابگزاری چيره‌دست نامور گرديد. پدرش، سيرين در 12 ق/ 633 م هنگام فتح عين التمر (شهركی در عراق در نزديكی انبار) به دست خالد بن وليد، به اسارت درآمد (خليفه، 1/ 100-102)، اما...
  • ابن صباغ، نورالدین | نورالدین علی بن محمد بن احمد بن عبدالله (784-855 ق / 1383-1451 م)، محدث و فقیه مالکی.
  • ابن صباغ، ابونصر | ابونصر عبدالسید بن محمد بغدادی (400-477 ق / 1010-1084م)، فقیه شافعی.
  • ابن صفار، ابوالولید | ابوالولید یونس بن عبدالله‌بن محمدبن مُغیث قرطبی اندلسی (2 ذیقعدۀ 338- 28 رجب 429ق / 23 آوریل 950-6 مۀ 1038م)، محدث، فقیه، ادیب و قاضی مالکی.
  • ابن صصری | نام افراد خاندانی دمشقی از محدثان، فقیهان، قاضیان و مدرسان شافعی در سده‌های 5- 8 ق / 11-14 م.

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: