دائرة المعارف بزرگ اسلامی

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

ابن ابی الاشعث | سعیدالله قره بگلو اِبْن اَبِی الْاَشعَث، ابوجعفر، احمدبن محمد (د ح 360ق / 971م)، داروشناس، طبیب و حكیم ایرانی اهل فارس (ابن‌ابی‌اصیبعه، 2 / 246-247). قدیم‌ترین و جامع‌ترین مأخذ دربارۀ ابن ابی اشعث عیون الانباء اثر ابن ابی اصیبعه است كه مآخذ دیگر غالباً مطالب آن را تكرار كرده‌اند. مؤلفان، در مورد نسب نامۀ وی اختلاف كرده، برخی ا...
ابن ابی ازهر | آذرتاش آذرنوش ابْنِ اَبی اَزْهَر، ابوبكر محمّد بن مَزْید (یا محمد بن احمد بن مزید) بُوشنجی خُزاعی (ربیع‌الآخر 233-325ق / 847-937م)، ادیب، شاعر، نحوی و محدّث. تاریخ ولادت او را صولی (د 336ق / 947م) كه معاصر او بوده به حدس، 233ق نقل كرده است (ص 88) و دیگران (ابن ندیم، 147؛ ذهبی، سیر، 15 / 41؛ صفدی، 5 / 18) عمدتاً به «عمر درا...
ابن ابی اصیبعه (موفق الدین) | محمدعلی مولوی اِبْنِ اَبی اُصَیبِعه، موفق‌الدین ابوالعباس احمد بن قاسم سعدی خزرجی (ح 595- 668ق / 1199-1270م). وی مشهورترین پزشك خاندان ابی اصیبعه است. جد او، خلیفة بن یونس، از نزدیكان صلاح‌الدین ایوبی به شمار می‌رفت (ابن ابی اصیبعه، 3 / 402). دو پسر خلیفة بن یونس، قاسم و علی، از پزشكان معروف بیمارستان ناصری و نیز سالیان در...
ابن ابی اصبع، زکی الدین | محمدعلی لسانی فشارکی اِبْنِ اَبی اِصْبَع، زكیّ‌الدین ابومحمد عبدالعظیم بن عبدالواحد ابن ظافر (585ق / 1189م یا 589ق-23 شوال 654ق / 13 نوامبر 1256م)، ادیب و شاعر مصری (كتبی، 2 / 364؛ مقریزی، 1 / 401؛ ابن تغری بردی، 7 / 37). ابن صابونی می‌نویسد كه ابن ابی اصبع به خط خود برای وی نوشته است كه تولدش در اول محرم 595ق ]3 نوامبر 1198م[ بو...
ابن ابی اصیبعه (رشیدالدین) | بخش علوم اِبْنِ اَبی اُصَیبِعه، رشیدالدین ابوالحسن علی بن خلیفة بن یونس خزرجی انصاری (579-616ق / 1183- 1219م)، پزشك، موسیقی‌دان و ادیب، در حلب زاده شد. در كودكی، همراه پدر و برادرش قاسم ــ پدر احمد بن قاسم بن ابی اصیبعه مؤلف عیون الانباء ــ به مصر رفت. در قاهره، نزد صالح بن احمد بن ابراهیم عرشی مقدسی، قرآن و حساب آموخ...
ابن ابی البیان | غلامرضا جمشیدنژاد اِبْنِ اَبی الْبَیان، داوود بن سلیمان بن ابی الفرج، مكنّی به ابوالفضل و ملقّب به سَدیدالدّین، پزشك و داروساز یهودی تبارِ مصری (556-640ق / 1161-1242م). كهن‌ترین منبع دربارۀ این پزشك، اثر ابن ابی اصیبعه است كه شاگرد و سپس همكار وی در بیمارستان ناصری قاهره بوده است. به گفتۀ او (2 / 118، 119) ابن ابی البیان در قا...
ابن ابی توبه | علی بته کن اِبْنِ اَبی تَوبه، ابوالقاسم نصیرالدین محمودبن مظفربن عبدالملك مروزی (466-530ق / 1074-1136م)، وزیر، شاعر و دانشمند شافعی مذهب كه در 521 تا 526ق / 1127 تا 1132م عهده‌دار وزارت سلطان سنجر سلجوقی بوده است. نصیرالدین در مرو به دنیا آمد. فقه و حدیث را در همین شهر نزد ابوالمظفر سمعانی (426- 489ق / 1035-1096م) آموخت...
ابن ابی بکره | محمد آصف فکرت اِبْن اَبی بَكْره، عبیدالله بن نُفَیع (= ابوبكرة) بن حارث بن كلدۀ ثقفی (14- 79ق / 635- 698م)، تابعی، فرزند صحابی، قاضی بصره و والی سیستان. مادر نفیع (ابن حارث)، سُمَیه، از اهالی زَنْدوَرْد ــ نزدیك واسط ــ بود و كسری او را به ابوالخیر یكی از فرمانروایان یمن بخشیده بود. ابوالخیر در طائف بیمار شد و حارث بن كلده...
ابن ابی الثلج | احمد پاکتچی اِبْنِ اَبی الثّلْج، نام دو تن از محدثان وابسته به یك خاندان در سده‌های 3 و 4ق / 9 و 10م: 1. ابوبكر یا ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن اسماعیل (د 257ق / 871م). وی در بغداد می‌زیست، لیكن اصل او از ری بود و به روایتی مدتی نیز در آنجا اقامت داشته است (ابن حبان، 9 / 135؛ خطیب، تاریخ، 5 / 426). ابوبكر از جمع كثیری ا...
ابن ابی حاتم | حسن یوسفی اشکوری اِبْنِ اَبی حاتِم، عبدالرحمن بن محمد بن ادریس بن منذِرِ تمیمی حنظلی رازی (240-327ق / 854- 938م)، مفسر، متكلم، فقیه و محدث بنام اسلامی. ظاهراً وی در ری زاده شد و سالهای نخستین زندگیش را در همین شهر گذراند و از پدر خود ابوحاتم و ابوزُرْعۀ رازی دانش و حدیث آموخت و نیز از فضل بن شاذان نیشابوری قرائت قرآن فراگرفت....
ابن ابی داوود | حسن یوسفی اشکوری اِبْنِ اَبی داوود، ابوبكر عبدالله بن سلیمان بن اشعث بن اسحاق بن بشیربن شداد بن عمرو (یحیی) بن عمران ازدی سجستانی 230-316ق / 844- 928م)، قاری، فقیه و از حافظان بنام حدیث. در سیستان (یاقوت، 3 / 192: سجستان) یا شهری در اطراف كابل (سمعانی، 7 / 84) یا دهی در بصره (ابن خلكان، 2 / 405) زاده شد و در كودكی همراه پدرش ...
ابن ابی جمهور | صمد موحد اِبْنِ اَبی جُمْهور، محمّد بن زین‌الدّین علی بن ابراهیم بن حسن بن ابراهیم بن ابی جمهور اَحْسائی یا لحَصْاوی (زنده در 904ق / 1499م)، فقیه، محدّث و متكلم صوفی مشربِ شیعی امامی‌. تاریخ ولادت این دانشمند به درستی معلوم نیست. الشّیبی با استناد به صورت مجلس مناظرۀ احسائی با متكلم سنّی، تولد او را به طور قطع 838ق / ...
ابن ابی حجله | محمدعلی لسانی فشارکی اِبْنِ اَبی حَجَله، ابوالعباس شهاب‌الدین احمد بن یحیی بن ابی بكر، شاعر و ادیب تِلمسانی (725-776ق / 1325-1374م). وی در زاویۀ نیای بزرگش، ابوحجله، در شهر تلمسان (امروزه در الجزایر) به دنیا آمد و در مصر درگذشت (ابن حجر، دُرَر، 1 / 391؛ قس: همو، انباء، 1 / 110؛ ابن عماد 6 / 240، 241؛ ابن تغری بردی، 11 / 131). شهر...
ابن ابی حجه | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ اَبی حِجّه، ابوجعفر احمد بن محمد قیسی قرطبی معروف به ابن ابی حِجَّة (562-643ق / 1167-1245م)، محدث، قاری، نحوی و قاضی اندلسی. اگرچه بعضی از متأخرین او را ابن حِجَّة نامیده اند (خوانساری، 1 / 319) اما با توجه به ثبت ابن ابّار (1 / 123) و سیوطی (ص 167) از متقدمین و نیز حاج خلیفه (1 / 599) و مخلوف (ص 182) ...
ابن ابی حصینه | حمید بوذرجمهر اِبْنِ اَبی حَصینه، ابوالفتح حسن (حسین) بن عبدالله بن احمد بن عبدالجبّار بن حصینۀ سُلَمی‌(ح 390-457ق / 1000-1065م)، شاعر. وی در مَعرّه (شام) به دنیا آمد و در سَروج (شمال بین‌النّهرین) درگذشت. وجه تسمیه: در نام او و نام جدّش اختلاف است. یاقوت برخلاف منابع دیگر وی را حسین نوشته است (10 / 90) ابن‌عساكر شرح احوال...
ابن ابی حکم | غلامرضا جمشیدنژاد اِبْنِ اَبی حَكَم، افضل‌الدوله ابوالمحد محمد بن ابی حكم عُبیدالله (یا عبدالله: صفدی، 3 / 330) بن مظفّر باهِلی اندلسی دمشقی، پزشك و موسیقی‌دان اهل شام (د ح 570ق / 1174م). وی طبابت را نزد پدر خویش و استادان دیگر فراگرفت و در آن فن مهارت یافت و منصب ریاست پزشكان دمشق و طبابت مخصوص نورالدین محمود زنگی (د 569ق) فر...
ابن ابی الخطاب | ابوالفتح حکیمیان اِبْن اَبی الْخَطّاب، ابوجعفر محمد بن الحسین بن ابی‌الخطاب زید زَیات همدانی كوفی (د 262ق / 876م)، از نوادگان عبدالعزیز بن المهتدی بن محمد بن عبدالعزیز الاشعری القمی (طوسی، 183)، محدّث ایرانی در سدۀ 3ق / 9م و از راویان شیعه. نام او را نخستین بار كلینی (د 328 یا 329ق) در مواضع مختلف از اصول كافی محمد بن الحسین ...
ابن ابی الحدید | محمد آصف فکرت اِبْنِ اَبی الْحَدید، عزالدین ابوحامد عبدالحمید بن هبةالله بن محمد بن محمد بن حسین بن ابی الحدید مداینی، دانشمند، شاعر، ادیب، فقیه شافعی و اصولی معتزلی (اوّل ذیحجۀ 586-656ق / 30 دسامبر 1190- 1258م). وی در مداین دیده به جهان گشود و در همان شهر پرورش یافت. علم كلام و اصول آموخت. پدرش قاضی مداین بود. عزالدین در ...
ابن ابی خصال | حیدر بوذرجمهر اِبْن اَبی خِصال، ابوعبدالله محمد بن مسعود بن خلصة بن فرج بن مجاهد غافِقی ملقب به ذوالوزارتین (465-540ق / 1073-1145م)، ادیب، نویسنده، شاعر، محدّث و مورّخ قُرطبی و كاتب علی بن یوسف بن تاشفین فرمانروای مرابطون غرناطه (حك‍ 500 -537ق / 1107-1142م). وی در روستای فَرغَلیط از توابع شَقوره به دنیا آمد (ابن ابار، 149؛...
ابن ابی خیثمه | ابوالفتح حکیمیان اِبْنِ اَبی خَیثَمه، ابوبكر احمد بن زهیر (ابی خیثمة) بن حرب بن شداد (185- 279ق / 801-892م)، فقیه، محدّث، عالم انساب، مورخ، شاعر و ادیب ایرانی. در اصل از اهالی نَسا از نواحی خراسان بود، ولی در بغداد نشو و نما یافت و همانجا درگذشت. وی از منصور بن سلمة خزاعی، محمد بن سابق، ابونعیم فضل بن دكین، هوذة بن خلیفه، ......
ابن ابی حفص | صادق سجادی اِبْن اَبی حَفْص، ابومحمد عبدالواحد بن عمربن یحیی هنتاتی (د 618ق / 1221م)، نخستین كس از بنی حفص كه امارت افریقیه یافت و از 603ق / 1207م تا هنگام مرگ از سوی امیرانِ موحّدی و به اطاعت از آنان در آنجا فرمان راند. ابوحفص عمر (د 571ق / 1175م) پدر عبدالواحد، رئیس قبیلۀ بربر هنتاته (حموی، 98: انتانه) از بزرگ‌ترین شا...
ابن ابی دؤاد* |
ابن ابی الدم | محمد آصف فکرت اِبْن اَبِی الدَّم، شهاب‌الدین ابواسحاق ابراهیم بن عبدالله‌بن عبدالمنعم هَمْدانی حَمَوی، مورّخ و قاضیِ شافعی اهل حماه (سوریه) (583-642ق / 1187-1244م). نسبت هَمْدانی وی مربوط به قبیلۀ بزرگی به نام هَمْدان در یمن است (زحیلی، 8). وی در صباوت به بغداد سفر كرد و به آموزش فقه و استماع حدیث پرداخت (ابن واصل، 4 / 174...
ابن ابی دینار | صادق سجادی اِبْنِ اَبی دینار، ابوعبدالله محمّد بن ابی القاسم رُعَینی قیروانی، (زنده در 1110ق / 1698م) منسوب به ابوالمهاجر دینار، فاتح معروف (مؤنس، 316)، ادیب، شاعر، قاضی و مورخ تونسی. از تاریخ ولادت و مرگ و زندگی او آگاهی در دست نیست، اما گفته‌اند كه از خاندانی نژاده برخاست كه دارای مناصب دولتی و مقامات علمی بودند (همان...
ابن ابی الربیع، ابوالحسین | محمد احمد موسوی آل طعمه اِبْنِ اَبی الرَّبیع، ابوالحسین عُبیدالله بن احمد قُرَشی اُمَوی عثمانی (599- 688ق / 1203- 1289م)، نحوی بزرگ‌ اندلسی كه به نیای پنجمش (ابن زبیر، 84: نیای سوم) نسبت یافته است. وی در اِشبیلیه زاده شد و همانجا پرورش یافت و قرآن و ادب و فقه و حدیث را نزد استادان آن دیار كه خود نام آنان را در البرامج (نک‍ : دنبالۀ ...
ابن ابی ذئب | اکبر یحیی آبادی اِبْنِ اَبی ذِئْب، ابوحارث، محمد بن عبدالرحمن بن مغیرة‌بن حارث‌بن ابی‌ذئب (80- 159ق / 699-776م)، محدث، فقیه و قاضی مدنی. وی از طائفۀ قریش بود و مادرش بُرَیهَة بنت عبدالرحمن‌بن حارث بود (خطیب بغدادی، 2 / 296-297). به گفتۀ ابن خلكان ابن‌ابی ذئب از جمله مشاهیر و راویان حدیث هم عصر مالك بن انس بود و بین آن دو الف...
ابن ابی الدنیا | بخش کتاب شناسی اِبْنِ اَبِی الدُّنیا، ابوبكر عبدالله بن محمد بن عُبَید بن سُفیان بن قَیس قُرَشی (208-281ق / 823-894م)، راوی و محدّث. وی حدیث را از راویان بسیار، از آن میان محمد بن حسین بُرْجُلانی، ابویوسف احمدبن جمیل مروزی و علی بن جَعْد جوهری فراگرفت (خطیب بغدادی، 10 / 89؛ ابن ابی حاتم، 5 / 163) ذهبی ضمن اشاره به اینكه نخس...
ابن ازرق، احمد | مجدالدین کیوانی اِبْنِ اَزْرَق، احمد بن یوسف بن ازرق فارقی (شوال 510- بعد از 577ق / 1117-1181م)، محدث، فقیه، مورخ، جغرافی‌دان معروف سدۀ 6ق / 12م و مؤلف تاریخ مَیافارقین و آمِد. او در مَیافارقین، از شهرهای مهم دیار بكر، در خانواده‌ای اصیل و سرشناس متولد شد. اطلاعات مفصلی دربارۀ پدر و خاندان او در دست نیست. همین قدر می‌دانیم ك...
ابن بردس | ابوالفتح حکیمیان اِبْنِ بَرْدِس‌، عمادالدين‌ ابوالفداء اسماعيل‌ بن‌ محمد بن‌ بردس‌ ابن‌ رسلان‌ بعلبكی‌ حنبلی‌ (جمادی‌ الآخر 725- شوال‌ 786 ق/ مه 1325- دسامبر 1384 م)، محدث‌، مقری‌ و نظم‌پرداز. در آغاز از قطب‌الدين‌ ابوالفتح‌ يونينی‌ دانش‌ آموخت‌، آنگاه‌ راهی‌ دمشق‌ شد و از مشايخ‌ وقت‌ همچون‌ قاسم‌ بن‌ عساكر، ابن‌ زراد، ابن‌ ش...
ابن بری، ابوالحسن | قهار مقیمی اِبْنِ بَرّی‌، ابوالحسن‌ علی‌ بن‌ محمد بن‌ علی‌ بن‌ محمد بن‌ حسين‌ رباطی‌ مالكی‌ (ح‌ 660-731 ق‌/ 1263-1331 م)‌، لغوی‌ و مقری‌. از زنـدگی‌ وی‌ اطلاع‌ چندانـی‌ در دست‌ نيست‌. در تـازه‌، يكی‌ از شهرهای‌ مراكش‌ زاده‌ شد (كنون‌، 1/ 219). علوم‌ اسلامی‌ عصر خويش‌ را به‌ خوبی‌ فراگرفت‌ و در قرائات‌ مختلف‌ قرآن‌ استاد...
ابن برزالی | حسن یوسفی اشکوری اِبْنِ بِرْزالی‌، ابومحمد علم‌الدين‌ قاسم‌ بن‌ محمد بن‌ يوسف‌ برزالی‌ دمشقی‌ (665- 739 ق‌/ 1267- 1338 م‌)، مورخ‌ و محدث‌ شافعی‌ دمشق‌. نياكان‌ او از اشبيليۀ اندلس‌ و از قبيلۀ «بِرزاله‌» بوده‌اند، اما روشن‌ نيست‌ در چه‌ زمانی‌، به‌ دمشق‌ كوچ‌ كرده‌اند. شهرت‌ آنان‌ به‌ برزالی‌ و اشبيلی‌ به‌ دليل‌ ياد شده‌ است‌ ...
ابن برذعی | محمدعلی لسانی فشارکی اِبْنِ بَرْذَعی‌، ابوعبدالله‌ محمد بن ‌يحيی ‌بن ‌هشام‌ انصاری ‌خَزْرجی‌، نحوی‌ اندلسی‌ (ح‌ 575-646 ق‌/ 1179- 1248 م‌)، مشهور به‌ ابن‌ هشام‌ خضراوی‌ (منسوب‌ به‌ جزيرۀ خضرا). وی‌ منسوب‌ به‌ برذعه‌ (مركز قديم‌ اَرّان‌) است‌ كه‌ بردعه‌ نيز خوانده‌ می‌شود و به‌ همين‌ جهت‌ برخی‌ وی‌ را ابن‌ بردعی‌ خوانده‌اند (قس‌: ...
ابن برهان، ابوالقاسم | علی اکبر ضیائی اِبْنِ بَرْهان‌، ابوالقاسم‌، عبدالواحد بن‌ علی‌ عُكْبَری‌ (ح‌ 375- 456 ق‌/ ح‌ 985-1064‌)، فقيه‌، نحوی‌، لغوی‌، نسابه‌، متكلم‌ و محدث‌. باخرزی‌ (3/ 1512) نام‌ پدر وی‌ را حسين‌ ذكر كرده‌ است‌. ولی‌ تاريخ‌‌نگاران‌ قبل‌ و بعد از او در اينكه‌ نام‌ پدر وی‌ علی‌ بوده‌ است‌ اتفاق‌ نظر دارند (خطيب‌ بغدادی‌، 11/ 17؛ اب...
ابن برهان، ابوالفتح | سید کاظم موسوی بجنوردی اِبْنِ بَرْهان‌، ابوالفتح‌، احمد بن‌ علی‌ بن‌ محمد بن‌ بَرْهان‌ (479- 518 ق‌/ 1086-1124 م‌)، اصولی‌ و فقيه‌ شافعی‌ از مردم‌ بغداد (سبكی‌، 6/ 30). چون‌ پدر او حمامی‌ بود به‌ «ابن‌ الحمامی‌» نيز شهرت‌ داشت‌ (ابن‌ جوزی‌، 9/ 250). وی‌ نخست‌ حنبلی‌ بود و در نوجوانی‌ نزد يكی‌ از علمای‌ حنبلی‌ به‌ نام‌ ابوالوفاء بن‌...
ابن بزاز | صمد موحد اِبْنِ بَزّاز، پسر اسماعيل‌ بن‌ حاجی‌ محمد اردبيلی‌ (زنده‌ در 759 ق‌/ 1358 م‌)، از دراويش‌ توكلی‌. نام‌ وی‌ را توكل‌ (حاجی‌ خليفه‌، 2/ 1080) و توكلی‌ (تربيت‌، 234؛ مشكور، 217؛ كسروی‌، «نژاد و تبار صفويه‌»، 2/ 361) ذكر كرده‌اند (قس‌: آقابزرگ‌، 15/ 50). از زندگانی‌ وی‌ اطلاعی‌ در دست‌ نيست‌، فقط می‌دانيم‌ كه‌ ا...
ابن بزری | محمد آصف فکرت اِبْنِ بَزْری‌، زين‌الدين‌ جمال‌ الاسلام‌ ابوالقاسم‌ عمر بن‌ محمد بن‌ احمد بن‌ عِكْرِمۀ جَزَری‌ (471-560 ق‌/ 1078-1165 م‌)، فقيـه‌ شافعی‌. ابن‌ بزری‌ اهـل‌ جزيـرۀ ابن‌ عُمَر ــ شهری‌ در شمال‌ موصل‌ (اكنون‌ در تركيه‌) كه‌ از آن‌ تا موصل‌ سه روز راه‌ و محاط به‌ دجله‌ است‌ (ياقوت‌، 2/ 138) ــ و امام‌، فقيه‌، مفت...
ابن بسام شنترينی | آذرتاش آذرنوش , مهران ارزنده اِبْنِ بَسّام‌ شَنْتَرينی‌، ابوالحسن‌ علی‌ بن‌ بسام‌ (د 542ق‌/ 1147 م‌)، اديب‌ و شاعر عصر مرابطون‌ در اندلس‌. به‌ رغم‌ آوازۀ بلند وی‌. دانسته‌های‌ ما از زندگی‌ او، به‌ ويژه‌ در دورۀ جوانيش‌، بسيار اندك‌ است‌. اصل‌ و نسبت‌ وی‌ شناخته‌ نيست‌. از زندگی‌ و محيط تربيتی‌ و استادان‌ او در شنترين‌ نيز هيچ‌ نمی‌دانيم‌...
ابن بزاز، محمد | احمد پاکتچی اِبْنِ بَزّاز، محمد بن‌ محمد بن‌ شهاب‌ بن‌ يوسف‌ عمادی‌ كَردَری‌ ملقب‌ به‌ حافظ الدين‌ (د 827 ق‌/ 1424 م‌)، فقيه‌ حنفی‌. از آنجا كه‌ وی‌ به‌ «ابن‌ بزاز»، «بزازی»، و گاه‌ «ابن‌ بزازی» معروف‌ بوده‌، می‌توان‌ احتمال‌ داد كه‌ لقب‌ يكی‌ از پدران‌ وی‌ بزاز بوده‌ است‌. چنانكه‌ از نسبتهای‌ «كردری»، «خوارزمی» و «بريقي...
ابن بسطام | قهار مقیمی اِبْنِ بِسْطام‌، حسن‌ بن‌ بسطام‌ بن‌ سابور (شاپور) زيات‌ واسطی‌، محدث‌ شيعی‌ امامی‌ سدۀ 4ق‌/ 10م‌. از زندگی‌ وی‌ چندان‌ اطلاعی‌ در دست‌ نيست‌، پدرش‌ بسطام‌ و عموهايش‌ زكريا، زياد و حفص‌ از ثقات‌ بوده‌ و از امام‌ صادق‌ (ع‌) و امام‌ كاظم‌ (ع)‌ روايت‌ كرده‌اند (نجاشی‌، 110؛ بحرالعلوم‌، / 367- 368). خوانساری‌ وی‌...
ابن بسام | سید محمد سیدی اِبْنِ بَسّام‌، ابوالحسن‌ علی‌ بن‌ محمد بن‌ نصر بن‌ منصور بن‌ بسام‌ عَبَرْتايی‌ (د 302 يا 303 ق‌/ 914م‌)، شاعر و نويسندۀ بغدادی‌. بسام‌ نام‌ نيای‌ بزرگ‌ اوست‌ (ابن‌ اثير، 1/ 150؛ مسعودی‌، 4/ 206) و عبرْتا روستايی‌ است‌ در عراق‌. برخی‌ نام‌ نيای‌ او را منصور بن‌ نصر نوشته‌اند (طبری‌، 10/ 14؛ خطيب‌، 12/ 63). در...
ابن بشر |
ابن بشار | ایران ناز کاشیان اِبْنِ بَشّار، احمد بن‌ محمد بن‌ سليمان‌، اديب‌ و كاتب‌ سدۀ 3 و 4ق‌/ 9 و 10م‌. از دوران‌ زندگانی‌، معاصران‌ و حيات‌ سياسی‌ ـ اجتماعی‌ وی‌ اطلاعی‌ در دست‌ نيست‌. كهن‌ترين‌ مأخذی‌ كه‌ از وی‌ نام‌ برده‌ فهرست‌ ابن‌ نديم‌ است‌ و ديگر مآخذ صريحاً مطالب‌ آن‌ را تكرار كرده‌اند. ابن‌ بشار از نظر بلاغت‌ و شيوۀ نگارش‌ ...
ابن بشران | زهرا خسروی اِبْنِ بِشْران‌، ابوالحسين‌ علی‌ بن‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ بشران‌ اموی‌ معدل‌ (328-415 ق‌/ 940-1024 م‌)، محدث‌ بغدادی‌ الاصل‌. وی‌ را صدوق‌، ثقه‌، خوش‌اخلاق‌، بسيار جوانمرد و متدين‌ (ظاهر الديانة) ذكر كرده‌اند (خطيب‌، 12/ 99 و به‌ نقل‌ از او ذهبی‌، العبر، 2/ 229).
ابن بشران | احمد بادکوبه هزاوه اِبْنِ بُشْران‌، يا بَشران‌، بشيران‌، ابوغالب‌ محمد بن‌ احمد بن‌ سهل‌ واسطی‌ معروف‌ به‌ ابن‌ بشران‌ و ابن‌ خاله‌ (380-462 ق‌/ 990-1070 م‌)، اديب‌، شاعر و محدث‌. باخرزی‌ اشعار و شرح‌ احوال‌ او را يك‌ بار ذيل‌ «ابوغالب‌ محمد بن‌ احمد بن‌ سهل‌ الواسطی» آورده‌ (1/ 303) و بار ديگر ذيل‌ «ابوغالب‌ بن‌ بشران‌ الواسطی...
ابن بشرون | زهرا خسروی اِبْنِ‌بَشْرون‌، عثمان‌ بن‌ عبدالرحيم‌ (د پس‌ از 561 ق‌/ 1166 م‌)، اديب‌، از مردم‌ صقليه‌. بشرون‌ كه‌ عثمان‌ شهرت‌ خود را از او يافته‌ است‌، نيای‌ بزرگ‌ وی‌ بود. در تبارنامه‌ای‌ كه‌ تجانی‌ (ص‌ 366-367) برای‌ او نقل‌ كرده‌ نام‌ و نسب‌ او، «عثمان‌ بن‌ ابی‌ القاسم‌ بن‌ عبدالرحمن‌ بن‌ حشرون‌» آمده‌ است‌. نامهای‌ ...
ابن بری، ابومحمد | آذرتاش آذرنوش اِبْنِ بَرّی‌، ابومحمد عبدالله‌ (رجب‌ 499-27 شوال‌ 582 ق/ مارس‌ 1106-10 ژانويۀ 1187 م)، نحوی‌ و لغت‌شناس‌ شافعی‌ مذهب‌ مصری‌. خاندان‌ ابن‌ بری‌ اصلاً اهل‌ بيت‌المقدس‌ بودند. او خود در قاهره‌ مسكن‌ گزيد (سُبكی‌، 7/ 121؛ قس‌: EI2) و از مشايخ‌ آن‌ شهر، كسب‌ دانش‌ كرد: نزد عبدالجبار بن‌ محمد قُرطبی‌ و محمد بن‌ عب...
ابن بشری | بخش ادبیات عرب اِبْنِ بُشْرى‌، ابوالحسن‌ علی‌ بن‌ بشری‌ آغرناطی‌، كاتب‌ و شاعر اندلسی‌، معاصر نصريان‌ غرناطه‌. از زندگی‌ او اطلاعی‌ در دست‌ نيست‌، حتی‌ منابع‌ جديد نيز به‌ ندرت‌ از او سخن‌ گفته‌اند. تنها از آن‌ روی‌ كه‌ وی‌ پاره‌ای‌ موشحات‌ ابن‌ خطيب‌ را نقل‌ كرده‌، می‌توان‌ حدس‌ زد كه‌ در سدۀ 8 يا 9 ق‌/ 14 يا 15 م‌ می‌زيست...
ابن بشکوال | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ بَشْكُوال‌، ابوالقاسم‌ خلف‌ بن‌ عبدالملك‌ بن‌ مسعود بن‌ موسی‌ ابن‌ بشكوال ابن‌ يوسف‌ بن‌ داحَةَ بن‌ داكة بن‌ نصر بن‌ عبدالكريم‌ بن‌ واقد خزرجی‌ انصاری‌ معروف‌ به‌ ابن‌ بشكوال‌ (494- 578 ق‌/ 1101- 1183 م‌)، حافظ، محدث‌ و مورخ‌ قرطبی‌ اندلسی‌. بعضی‌ از منابع‌ نام‌ نياكان‌ دور ابن‌بشكوال‌ را به‌ اختلاف‌ ن...
ابن بصیص | محمدحسن سمسار اِبْنِ بُصَيْص‌، شيخ‌ نجم‌الدين‌ موسی‌ بن‌ علی‌ بن‌ محمد حلبی‌ (651 - ذيقعدۀ 716 ق‌/ 1253- ژانويۀ 1317 م‌)، خوشنويس‌ و «شيخ‌ الكتاب‌» دمشق‌. وی‌ در حماة زاده‌ شد و در دمشق‌ پرورش‌ يافت. او را به‌ سبب‌ اينكه‌ به‌ شيوۀ «منسوب‌» كتابت‌ می‌كرد، «كاتب‌ المنسوب‌» ناميده‌اند. خط «منسوب‌» به‌ خطی‌ گفته‌ می‌شد كه‌ اند...
ابن بصال | ابوالحسن دیانت اِبْنِ بَصّال‌، ابوعبدالله ‌محمد بن ‌ابراهيم ‌اندلسی ‌طليطلی ‌(د 499 ق‌/ 1106 م‌)، گياه‌شناس‌ مسلمان‌ و دانشمند آگاه‌ به‌ دانش‌ كشاورزی‌. او را ابن‌فصال‌ نيز گفته‌اند. كحاله‌ (ص ‌191) در گزارشی‌ از اوضاع‌ كشاورزی‌ و گياه‌شناسی‌ در تاريخ‌ اسلام‌، از دو شخص‌ متفاوت‌ با عنوان‌ محمد بن‌ ابراهيم‌ بن‌ فصال‌ و ابراه...

دائرة المعارف بزرگ اسلامی

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

دائرة المعارف بزرگ اسلامی

ورود به سایت

ثبت نام