مقاله

در يك بخش‌بندي پسيني، آموزه‌هاي اخلاقي قرآن به دو دسته‌ «اخلاق فردي» و «اخلاق اجتماعي» تقسيم شده‌اند. در تعريف هر يك از اين دو دسته احتمالاً ديدگاه‌هاي مختلفي وجود دارد؛ با اين حال از نظر نويسنده، اخلاق فردي يعني آموزه‌ها و احكامي اخلاقي معطوف به فرد مانند فريب دنيا را نخور، يا اين كه تا آنجا كه مي‌توانيد قرآن بخوانيد و يا در عبادت پروردگارت شرك مورز.

وقايع زميني همواره از ديدگاه عرفا و اهل معني تعابيري آسماني دارند كه بايد با ديده باطن بدانها نگريست و از وراي اعمال و رفتار زميني منبع ملكوتي و قدسي آن را مد نظر قرار داد كه اين امر در مواردي كه عامل فعل مردي روحي و والا مرتبت است دقت بيشتري مي‌طلبد. مولانا خود از آن دست انسان هاست كه فعل ظاهري را با ديدي باطني مي‌نگرد و از وراي تاريخ، مفاهيم معنوي رخداد را تبيين مي‌كند.

نامگذاری شب‌چله پیش از هرچیز نشان می‌دهد که در یک زمان دور، گاه‌شماری در ایران‌زمین بر اساس اعداد «چهل» و «بیست» بوده است. در این گاه‌شمار، نخستین چله قابل شمارش، همین چله بزرگ بوده که در آغاز دی‌ماه آن را جشن می‌گرفتیم تا یادآور مبارزه فرهنگ با تیرگی و ستم باشد. در دوران بسیار دور، ایرانیان پی به گردش زمین بردند و گاه‌شماری را آغاز کردند.

جشن‌ها و مناسک در نظام‌های مدرن را می‌توان از یک بعد به مثابه «بازماندگان»ی (survival) در نظر گرفت که در تعبیر انسان‌شناسی کلمه، ما را به سوی منشأ‌هایی اسطوره‌ای یا وقایعی تاریخی هدایت کنند. در این صورت، تاکید بر جنبه موزه‌شناختی، توصیفی- تحلیلی و روایت دقیق و مردم‌نگارانه آنها اهمیتی خاص می‌یابند. در این زمینه مطالعات مردم‌شناسی با سنتی دیرینه از دست‌کم نیم قرن پیش بر روی این آیین‌ها ارایه شده‌اند و مطالعاتی که خود از هدایت تا انجوی شیرازی و از سنت اداره و موزه مردم‌شناسی ایران تا سازمان میراث فرهنگی و سرانجام در نزد انسان‌شناسان معاصر متخصص در این حوزه به ویژه دکتر علی بلوکباشی، به این کار مبادرت کرده است.

ضرورت ندارد كه همه دانشمندان فلسفه بخوانند و بدانند زيرا بدون خواندن فلسفه مي‌توان فيزيكدان، زيست‌شناس و مهندس شد. هرچند كه دانشمندان اين علوم وقتي به مرزهاي علم خود مي‌رسند افق فلسفه‌يي به رويشان گشوده مي‌شود و شايد به سراغ آثار فيلسوفان هم بروند و من مخصوصا رياضيدان و فيزيكدان بزرگي را نمي‌شناسم كه چنين نكرده باشد.

سال است که آمریکایی‌ها بند کرده‌اند به تصوف. کتاب «صوفیان» ادریس شاه بود که اولین‌بار نام صوفی و تصوف را زبانزد هیپی‌ها کرد بعد هم نام مولانا را.

در سال 1374 طی تحقیقی در تهران در یافتیم که یک‌درصد از مردم تهرانی ماهواره دارند و از آن استفاده می‌کنند در حالی که در سال 1392 این میزان به 71‌درصد رسیده است.

يكي از شگفتي‌هاي شوق‌انگيز تمدن ايران كهن آن است كه در سرماي شبي تاريك و طولاني، بزمي شاد و روشن برپا مي‌كند. اين بزم از زماني كه مادها بر اين سرزمين گام نهادند همچنان پرشكوه و ماندگار هر سال رخ مي‌نمايد و تلاش و تكاپويي را كه دستمايه اين فرهنگ و تمدن است به نمايش مي‌گذارد. اما پيش از پرداختن به يلدا بايد به دو نكته توجه كرد.

ماندگاري يلدا رازي دارد كه مي‌تواند به همه جشن‌ها، عيدها و مراسم سنتي تعميمش داد. آن راز ساده به ما مي‌گويد كه هر آنچه قابل تطبيق با زندگي روزمره مردم باشد، جاودان مي‌ماند.

عباس يميني شريف را بيشتر هم‌سن و سال‌هاي ما و نسل ميانسال و سالخورده كنوني با چند شعر مي‌شناسند كه در كتاب‌هاي درسي چاپ مي‌شد كه «من يار مهربانم» مشهورترين آنهاست.