مقاله

پيش درآمد: هنگامي كه در ربيع‌الثاني سال 1431ق همراه چند تن از دوستان فرهيخته و دانشمند حوزوي و دانشگاهي براي مشاركت در كنفرانس علمي منعقده در دانشگاه كوفه براي گراميداشت «علامه سيد هبه‌الدين شهرستاني» به عراق سفر كرديم، توفيقي دست داد و سفري به شهرهاي مقدس نجف اشرف، كربلا و كاظمين كرديم. در اين سفر از كتابخانه‌هاي مشهور اين شهرها، يعني كتابخانه امام علي(ع)، كتابخانه آيت‌الله حكيم، كتابخانه علامه اميني، كتابخانه امام محمدحسين آل‌كاشف‌الغطاء و كتابخانه شيخ علي آل‌كاشف‌الغطاء و كتابخانه آستان مقدس حسيني و آستان مقدس عباسي و كتابخانه جوادين(ع) در كاظمين بازديد به عمل آمد.

براي اينكه از آغاز مصداقي حضور خوانندگان محترم ارائه كرده باشم، اين لطيفه را نقل مي‌كنم: «شخصي از كشيش محترمي پرسيد: «عاليجناب! بهشت چگونه جايي است؟» كشيش پاسخ داد: «در بهشت آشپز فرانسوي، پليس انگليسي، مهندس آلماني، كارمند اداري سوئيسي، و عاشق ايتاليايي است.» آن شخص پرسيد: «خوب، جهنم چگونه جايي است؟»

تفکر در جهان اسلام از مسیر ساده دینی آن و همزمان با فربه شدن، به دو راهی عقل و نقل رسید. البته در هر کدام اینها، دیگری هم حضور داشت. کسانی که پایه را عقل قرار دادند نقل برایشان در حاشیه بود و به عکس، کسانی که نقل را پایه قرار دادند، عقل برای آنان در حاشیه بود.

اخلاق چيست؟ اخلاق به مجموعه‌يي از قواعد عمل اطلاق مي‌شود كه رعايت آنها الزام قانوني ندارد اما حسن شمرده مي‌شود. رعايت ‌نكردنش هم گرچه مستوجب بازخواست و مجازات نيست سرزنش و شايد پشيماني و شرمساري در پي دارد. به عبارت ديگر اخلاق در جايي پديد مي‌آيد كه شر و گناه وجود دارد و بايد ميان خير و شر يكي را برگزيد. با توجه به اين معني اخلاق مقام آزادي فردي و شخصي است و در طرح آن اختيار و آزادي به عنوان اصل پذيرفته شده است.

اشاره: مطالعات و تحقيقات علماي تعليم و تربيت نشان از اهميت و جايگاه فوق‌العاده امر آموزش و پرورش در دين اسلام دارد. پژوهشهاي مزبور نشان از آن دارد كه با مسلمان شدن مردمان از نژادها و جوامع مختلف، آموزش نقش مهمي در تشكيل يك اجتماع به هم پيوسته و جهاني ايفا كرده است. مسلمانان در قرنهاي اول اسلامي داراي تقسيم‌بندي مشخصي از دانش بودند و علوم را به سه دسته تقسيم مي‌كردند: علوم اسلامي، علوم فلسفي و علوم طبيعي و علوم ادبي هنري.

قرن هفتم و هشتم به برکت وجود خواجه نصیرالدین و گروهی دیگر از مردان معروف، از مهمترین ادوار ترقی ریاضیات و موسیقی و نجوم است. جرج سارتن می گوید : شهرت فوق العاده خواجه نصیرالدین در وهله اول به خاطر مثلثات اوست که اوج مساعی قدما و قرون وسطی را در این جهت ویژه نشان می ­دهد. می توان نظرات خاص خواجه نصیر را در فلسفه چنین فهرست نمود:

انقلاب شکوهمند اسلامی ایران بدلیل اهداف و کارکردهای متنوع فرهنگی، در تمام حوزه‌ها دستورالعمل و دیدگاه‌های مدونی را مبتنی بر اهداف متعالی اسلام در دستور کار دارد که هر زمان نیاز باشد با ارائه آن چالش‌ها و مشکل‌ها را به فرصت تبدیل می‌کند. در حوزه دیپلماسی فرهنگی که کشورمان در آن از توانمندی‌های فراوانی بواسطه فرهنگ غنی ایرانی - اسلامی برخوردار است این امکان وجود دارد تا چالش‌های منطقه‌ای و جهانی به بهترین شکل مدیریت شده و از این ظرفیت غنی بهره‌گیری شود.

«... تيمور شيفته و معتقد به شيخ خواجه علي مي‌شود و کليه اسيران رومي را که به عنوان غنائم جنگي به همراه خود داشته است، به خواجه علي مي‌بخشد. و به فرمان خواجه علي منازلي براي سکونت آنان در مجاور محل زندگي شيخ تعيين مي‌شود و نسلهاي بعدي ايشان به صوفيان روملو مشهور مي‌گردند.»(سلسله‌النسب صفويه، ص49؛ عالم‌آراي صفوي ص23؛ دين و مذهب در عصر صفوي، ص43)و بدين گونه علاءالدين علي نهضت علويان زاگرس را از آذربايجان تا خوزستان که روح فکري و اتحاد نظري بطني داشتند، يکپارچه ساخت.

از نخستین مدعیان دروغین نبوت در عصر پیامبر(ص( عَبهلة بن کعب بن عوف/ غوث از تیره بنی‌‏عنس و از زیرشاخه‌های قبیله یمنی مَذْحِج بود. از نخستین مدعیان دروغین نبوت در عصر پیامبر(صلی الله علیه و آله) عَبهلة بن کعب بن عوف[1]/ غوث[2]از تیره بنی‌‏عنس و از زیرشاخه‌های قبیله یمنی مَذْحِج بود. ذوالحمار به معنای صاحب الاغ تعلیم یافته؛ و ذوالخمار به معنای کسی که همیشه سر و صورتش را می‌پوشاند، به عنوان القاب[3]او یاد شده است.

به طور کلی زن در ادبیات فارسی مقام شایسته ای نداشته است. شعر كلاسیك ایران زن را به صفت یار و دلدار و دلبر شناخته و اغلب از او به بی وفایی و مكر و خیانت یاد كرده است و در دیوان های شاعران و كتاب های نویسندگان بسیار به ندرت می توان به وصف زنان خوب و فرمانبر و پارسا برخورد. (١)