اخبار

بدون شك يكي از سويه‌هاي اساسي انديشه ايراني كه بسياري از محققان و پژوهشگران ايراني و غربي بدان اذعان كرده‌اند و دست بر قضا رقم زننده يكي از درخشان‌ترين وجوه فرهنگ ايراني-اسلامي است، عرفان است. البته شايسته است كه درباره عرفان و انديشه عرفاني بزرگاني چون محمد رضا شفيعي كدكني بحث كنند و ما شاگردي. اما تا جايي كه بحث كنوني مطرح مي‌شود، مي‌توانيم به اين نكته اساسي اشاره كنيم كه تفكر عرفاني فراسوي باورهاي كليشه‌اي كه درباره آن شكل گرفته، مثل اينكه به انزوا و عزلت‌گزيني سوق مي‌دهد، دست بر قضا در همين تاريخ ما سويه‌ها و جنبه‌هاي كاركردي و اجتماعي-سياسي اساسي مهمي داشته است، حتي اگر نخواهيم صرفا به اسامي بزرگاني چون مولوي و حافظ و شيخ محمود شبستري بسنده كنيم، نبايد فراموش كنيم كه در قرن‌هاي هشتم و نهم هجري قمري خانقاه‌هاي عارفان از مهم‌ترين پناهگاه‌هاي اقوام اجتماعي جامعه‌اي دستخوش تشتت و ويران بودند، تا جايي كه برآمدگاه سلسله صفويه از دل همين پايگاه را نمي‌توان ناديده انگاشت.