اخبار

عدل و احسان ۹ـ «ان الله یأمر بالعدل و الاحسان: خداوند دستور به عدل و احسان می‌دهد.» در این آیه از قرآن مجید یک اصل بسیار اساسی مورد دستور قرار گرفته است که جامعیت دین اسلام در بر همه جوامع و برای همیشه روشن ساخته است.

به روایت تاریخ، امام علی(ع) پس از آنکه به اصرار مردمان بر سر کار آمد، با توجه به بذل و بخشش‌های گذشته، فرمود: «به خدا اگر بینم که به مهر زنان یا بهاى کنیزکان رفته باشد، آن را باز مى‌گردانم که در عدالت، گشایش است و آن که عدالت را برنتابد، ستم را سخت‌تر می‌یابد»

۹. علم بدون عمل؛ یعنی درخت بدون ثمر. بار درخت علم ندانم مگر عملر با علم اگر عمل نکنی، شاخ بی‌بری (همان: ۷۵۴)

شاید کمتر کسی را بتوان همچون سعدی در شکل‌گیری مبانی تربیتی چندین نسل در ایران‌زمین مؤثر دانست. این توفیق افزون بر زبان روان و بیان دلنشین او، برخاسته از آمیزشی است که او توانست میان فرهنگ ایرانی و آموزه‌های اسلامی برقرار کند و آن را در قالبی دلپسند و خردپذیر عرضه نماید. سعدی در آثارش با رویکرد به حکمت، به خلق مفاهیمی کاربردی پرداخته است؛ این مفاهیم در قالب حکمت عرفانیه، حکمت عالیه و حکمت جاریه در اشعار و حکایات او نمود یافته تا بتواند به شکوفاشدن ذات انسانی و دستیابی به حیات معقول بینجامد.

مردان بزرگ در خانه‌های کوچک به دنیا می‌آیند. تاریخ به ما صحت این گفتار را ثابت کرده است. اگر فرض را بر تجربه‌گرایی بگذاریم، تجربه ما از مطالعه حیات اندیشمندان و نامداران به ما نشان می‌دهد که هرگز از خانه‌های فراخ و سفره‌های چرب آن چیزی که باید در قامت یک انسان معقول به دست ‌آید، صورت نمی‌پذیرد. انسان در خاستگاه خانوادگی خود باید دغدغه‌مندانه رشد کند تا حتی اگر نتوانست برای جامعه پیرامونی خود کسب منفعت کند، حداقل بار گرانی برای جامعه نشود. شری به پا نکند یا در پایین‌ترین سطح توقع، برای خویش و روش زندگی‌اش یک آرمان مشخص و منطبق با انسانیت به معنای کمالی آن داشته باشد. یکی از آن دسته مسلمانان ایرانی سودمند، محمد‌تقی جعفری ملقب به علامه جعفری است.

اساس سیاست مُدُن و تدبیر زندگی در کلمات دُرربار حضرت علی(ع) آشکار است. مولای متقیان که خود رهبر جهان بشریت و زیرکترین فرد (أدهی ‌العرب) و از همه بندگان خدا بر امور سیاست واقف‌تر است (و ساسه العباد) در عهدنامه‌ای که برای مالک‌اشتر مرقوم می‌فرماید، رموز کشورداری و رهبری جامعه و برخورد با مردم را به نحو احسن می‌نماید. قانونی وجود ندارد که کاملتر و با ارزش‌تر و جامع‌تر از نوشته حضرت علی(ع) باشد؛ چنان که برخی آن را با اعلامیه حقوق بشر مقایسه کرده‌اند و با دلایل بسیاری ثابت کرده‌اند که عهدنامه امام علی(ع) از اعلامیه حقوق بشر بالاتر، جامع‌تر و مردمی‌تر است

اگر هویت انسانی با آن عظمت و استعدادها که دارد و در گذشته ما قبل غلبه صنعت گرایی تا حدودی خود را ارائه نموده بود، تا به حال ادامه داشت، ما امروز به جای این بحث این مسئله را بررسی می کردیم: «تحقیق در ادامه تکامل هویت انسانی». به هر حال نخستین مسئله ای که ما در این مبحث با آن روبرو هستیم،تعریفی ولو به طور اجمالی از «جایگاه » و سه مقطع زمانی (گذشته،حال،آینده) و «علوم انسانی» است.

چهره‌هایی در تاریخ بشریت ظهور کرده‌اند که یک بار دیدن یا شنیدن توصیفی از آنان، برای اطلاع از وقاحت و بی‌شرمی بی‌نهایت و شدت مبارزه آنها با حق و حقیقت که یک انسان‌نما می‌تواند داشته باشد، کفایت می‌کند. بی‌تردید یزید یکی از آنهاست که به تنهایی مجمع خباثت نسل و رذالت خانوادگی و نشو و نمای خودمحوری و لذت‌پرستی و کامجویی حیوانی را در وجود خود جمع کرده است. نخستین جمله را از عبدالرحمن ابن‌خلدون مؤلف مقدمه تاریخ معروف می‌شنویم. او می‌گوید: «درباره حسین چه بگویم؟ وقتی که فسق و انحراف یزید بر همه مردم دورانش آشکار شد، پیروان اهل بیت پیغمبر(ص) در کوفه، از حسین درخواست کردند که به کوفه برود و آنان در قیام علیه یزید یاری‌اش کنند.»

در همایشی با عنوان “هنر و زیبایی شناسی میان شرق و غرب: تأملاتی در خصوص اندیشة علامه جعفری؛ ‏Philip Sherrard ‏Attilio Mordini‏» از برگردان ایتالیایی کتاب «زیبایی‌شناسی و هنر در اسلام» اثر علامه محمد تقی جعفری که با همکاری رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ایتالیا و موسسه علامه جعفری در تهران توسط انتشارات عرفان(ایتالیا) به چاپ رسیده؛ رونمایی شد.

آنچه در پی می‌آید، بخشی از خاطرات خودنوشت مردی است كه امام خمینی(ره) او را «ابوذر زمان» خواند كه «زبانش همچون شمشیر مالک اشتر برّنده بود و تیز» و «از حبسی به حبس دیگر می‌رفت». آنچه مرحوم آیت‌الله طالقانی از جریان دستگیری و بازجوئی خویش در بهمن ماه 1341می‌آورد، نمونه‌ای از شیوه‌های ددمنشانه كسانی است كه امروزه با همكاری انواع و اقسام دستگاههای تبلیغی می‌خواهند با پاكسازی گذشته، انتقامشان را از امثال طالقانی‌ها بگیرند. مشروح این نوشتار را می‌توان در ماهنامه «شاهد یاران» (ش39) خواند.