اخبار

بازنشر جلسه نقد و بررسی دو کتاب از شاهرخ مسکوب در مجله «کتاب امروز»/ میزگردی با حضور مهرداد بهار، ناصر پاکدامن، امیرحسین جهانبگلو، داریوش شایگان، محمدرضا شفیعی کدکنی و شاهرخ مسکوب

«داستانِ ادبیات و سرگذشت اجتماع»١ از معدود آثاری است که در سنتِ نقد و تاریخ‌نگاری ادبیات ما جانبِ تتبع و تنقیب خلاق را گرفته است. شاهرخ مسکوب، ادیب و اندیشمندِ معاصر در این اثر با «ایده»ای سیاسی- تاریخی سراغ تکه‌ای از ادبیات ما می‌رود و بازه‌ زمانی ١٣٠٠ تا ١٣١٥ را برمی‌رسد تا به‌تعبیر خودش «نشانی از خاستگاه اجتماعی ادبیات» به‌دست دهد.

«مسکوب اقلیم حضور بود، او از آثارش بزرگ‌تر بود.» این را داریوش شایگان در وصف شاهرخ مسکوب گفته است. چنین توصیفی را اگر از متن معمول و متداول یک تعارف یا اظهار محبت دوستی به دوست دیگر جدا کنیم و در متن زندگی و آثار خود مسکوب بخوانیم به معنایی متفاوت‌تر از معنای ظاهری و دم‌دستی آن می‌رسیم؛ به اینکه آری، شاهرخ مسکوب به‌راستی بزرگ‌تر از آثارش بوده است نه به این معنا که آنچه از مسکوب مانده فاقد ارزش است بلکه به این معنا که مسکوب بسیاری از آثارش را به‌مثابه حاشیه‌هایی بر متن‌هایی بزرگ نوشته است.

شاهرخ مسکوب در سال های 1327 تا 1333 در ایران و از 1358 به بعد در فرانسه، به هنگام خواندن شاهنامه و در حاشیه آن- بار اول در حاشیه چاپ بروخیم و بار دوم در حاشیه چاپ مسکو- یادداشت هایی از حس و نظر و تأثر آنی اش در مواجهه با متن می نویسد. و کار ویرایش و تنظیم این یادداشت ها، اگر چه چیزی به قدر و جایگاه مسکوب نمی افزاید، اما انگیزه انتشار یادداشت های اشخاص طبعاً این نیست که بر اعتبار و اهمیت آنان بیفزاید، مسئله فراهم آمدن تصویری کامل تر از آنها و امکان درک و شناخت بهترشان است. مسئله حفظ نوشته ها، اسناد و یادداشت های به میراث مانده است. و این که به خصوص ما، حفظ نوشته ها و یادداشت های شخصی و غیر شخصی را مشق کنیم و دور انداختن و از بین بردن نوشته ها با معیار ارزش داورانه ی سلیقه و پسند خودمان را به کنار نهیم. مشقی برای نگه داشتن نوشته ها، خاطره ها، عکس ها، نامه ها و...