اخبار

یکی از منظومه های پهلوانی تا امروز ناشناختۀ ادبِ حماسی ایران زرین قبانامه است که در سه دست نویسِ موجود از آن با نام های شاهنامۀ اسدی، رستم و سلیمان و زرین قبای هفت لشکر معرفی شده است. سرایندۀ شیعی متن ناشناس است

سجاد آیدنلو نویسنده، پژوهشگر حوزه ادبیات فارسی می‌گوید: هنوز هم شماری از شاهنامه‌دوستان و شاهنامه‌خوانان می‌پندارند که فردوسی حماسه ملی ایران را به فارسی سره سروده است که کتاب «فرهنگ‌واره لغات و ترکیبات عربی شاهنامه» نشان می‌دهد که چنین تصوّری نادرست است و در شاهنامه هم به تبع زبانِ هنجار و طبیعیِ زمانِ فردوسی، لغات و ترکیبات عربی استفاده شده است.

زرین ‌قبا نامه منظومۀ بلندی در 23,133 بیت است که احتمالاً در عصر صفویه سروده شده است. سرایندۀ اثر گمنام است و موضوع آن با آمدن فرستادۀ حضرت سلیمان(ع) به نام زرین‌قبا به دربار کیخسرو و رویارویی او با ایرانیان آغاز می‌شود.

داستان رستم و اسفندیار شاهنامه به رغم شرح و تحلیلهای گوناگونی که درباره آن نوشته شده، هنوز نیازمند بازخوانی و توضیح برخی نکات و مبهمات است. در این مقاله با بررسی سه بیت درخور تامل و در عین حال کمتر توجه شده داستان، نشان داده شده است

کتاب زنان در شاهنامه، نوشتۀ دکتر جلال خالقی مطلق در اصل رسالۀ دکتریِ ایشان در دانشگاه کلنِ آلمان است که نخستین بار در سال 1971 م به آلمانی منتشر شده است.

خاقانی از نظر پشتوانه‌های فرهنگی از برجستگان تاریخ شعر پارسی است، براین اساس و به سبب اهمیت شاهنامه فردوسی در غنای فرهنگی ـ ادبی متون پس از خود و نیز چند دلیل و انگیزه دیگر، آثار خاقانی از تلمیحات متنوع شاهنامه‌ای آکنده است.

افراسیاب، شاه پهلوان نامدار تورانی و بزرگترین دشمن ایرانیان در شاهنامه در دوره‌ای تقریباً سیصد و بیست ساله است که در منابع اساطیری - حماسی ایران مانند اوستا، متون پهلوی و آثار عربی و پارسی از او در کنار شهریاران و یلان ایراان زمین به تفصیل و اختصار سخن رفته است.

در هجونامۀ منسوب به فردوسی سه بیتِ معروف وجود دارد که ضبط اصلیِ آن ها مطابق با کهن ترین منابع چنین است:

یکی از نیازها و ضرورت های مطالعات حماسی – اساطیری ایران، انجام گرفتن پژوهش های مستقل و جامع علمی (اصطلاحاً تک نگاری) دربارۀ شهریاران و پهلوانان نامدار شاهنامه ای است.

در میان پهلوانان سیستان (منظور رستم و نیاکان و فرزندان و فرزندزادگان او) غیر از خود تهمتن ظاهراً بیشترین و مفصل ترین داستان ها دربارۀ فرامرز، پسر و برزو نوۀ رستم است. تصریح متن کهنی مانند تاریخ سیستان به این که اخبار فرامرز جداگانه دوازده مجلد است» نشان می دهد که روایات باستانی مربوط به فرامرز احتمالاً بیش از آن چیزی بوده که فعلاً به دست ما رسیده است.