اخبار

دوران قاجار با وجود بدنامی‌اش در افواه به عنوان عصر شكست‌های پیاپی و حاكمانی كم مایه و در نهایت قطعنامه‌هایی بدنام، عصر ورود ایران به گردونه تجدد محسوب می‌شود و بدون تردید سنگ بنای ایران نوین در این دوران پرفراز و نشیب بنا شده است. در این دوره شاهد نخستین مواجهات جدی ایرانیان با دنیای مدرن هم در سطح سیاسی و هم در سطوح فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی هستیم كه در نتیجه آن پرسش‌ها و مفاهیمی نوآیین در ذهن نخبگان ایرانی شكل می‌گیرد. پرسش نمادین عباس میرزا ولیعهد ناكام فتحعلی‌شاه از مرد بیگانه، سرنمون مسائلی از این دست است: چرا ما عقب مانده‌ایم؟ راز پیشرفت غربیان چه بوده است؟ ما كجا ایستاده‌ایم؟... و در نهایت چه باید كرد؟

سیدضیاءالدین طباطبایی یکی از برجسته‌ترین روزنامه‌نگاران و سیاستمداران تاریخ معاصر ایران است که هنوز ناشناخته باقی مانده است. ناشناخته ماندن منحصر به سیدضیاء نیست، بلکه چهره‌هایی مثل حسین‌قلی‌خان نواب، محمود جم، میرزا کریم‌خان رشتی، احمدعلی (مورخ‌الدوله) سپهر و سیدحسن تقی‌زاده هم در زمره شخصیت‌هایی هستند که همچنان ناشناخته باقی مانده‌اند. دلایل امر تا حدی روشن است: نخست اینکه یا از این افراد اسناد مهمی باقی نمانده یا اینکه اگر هم سندی باقی مانده باشد در اختیار متولیانی است که هیچ‌گونه نگاه و رویکرد فکری ندارند و عمدتا درصدد اثبات خدمت و خیانت رجال سیاسی دوره‌های قاجار و پهلوی هستند و نمی‌دانند شخصیت‌های سیاسی و تحولات تاریخی را نمی‌توان سیاه یا سفید مطلق دید، زیرا تاریخ و بازیگران آن همیشه در قلمروی خاکستری ظاهر می‌شوند. اسنادی هم که به شکل کاملا ناشیانه گزینش و منتشر می‌شوند نشانی هستند از بی‌دانشی کسانی که متولی رسمی اسناد کشور هستند و از این بالا‌تر مبین مقوله‌ای هستند که آن را تاریخ‌نگاری بی‌‌«فکر و ذکر» می‌خوانیم؛ اسناد منتشر شده سیدضیاء مشتی هستند نمونه خروار و از درون آن‌ها چیزی هویدا نمی‌شود جز اینکه گویا سیدضیاء و امثال او آن‌گونه هم که گفته می‌شود، انسان‌های مهمی نبوده‌اند.

توضیح: این سخنان در جلسه نقد و بررسی آثار و اندیشه‌های سیدجواد طباطبایی با حضور حسین آبادیان، احمد بستانی، حاتم قادری، هاشم آقاجری و داوود فیرحی، گفته شده است.