اخبار

در میان ما کودکان، هر که زودتر به روزه گرفتن آغاز می‌کرد، سربلندتر و مغرورتر بود. یادم هست در مدرسه و در خانواده ما مسابقه داشتیم که کی بیشتر ماه را روزه گرفته و که زودتر برای سحری‌خوردن از خواب برخاسته و که دعاهای این ماه و مراسم این ماه را بیشتر رعایت کرده است. حتی غروری در میان ما کودکان سیزده و چهارده‌ساله بود که دیرتر از بزرگان افطار بکنیم و شب زودتر از آنها برای سحری خوردن برخیزیم!‌

«ای خانم از پیاده‌رو، بی فیس و بی افاده رو/ دوچرخه‌چی عقب بزن، درشکه‌چی جلو برو/ صغری بَگم با بچه‌هاش شب‌ها به لاله‌زار می‌ره/ پاش که به میدون می‌رسه صف می‌گیره قطار می‌ره...». این بخشی از ترانه‌ای است که هوشنگ جاوید می‌خواند و از آن به عنوان ترانه مطربی تهران که به سمت انتقاد از رفتارهای اجتماعی پیش می‌رفته، اشاره می‌کند که به نحوی عمل فرهنگ‌سازی را با استفاده از آن انجام می‌دادند.

پایتخت که امروز 22 منطقه و 376 محله دارد در عهد قاجار با پنج منطقه همه روزهای تلخ و شیرین تاریخ سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ایران را در قلب خود به ثبت رسانده است.

نشست نقد و بررسی کتاب «روایاتی از تهران قدیم» عصر سه‌شنبه 13 شهریور با حضور داریوش شهبازی، غلامحسین تکمیل‌همایون، صادق رحمت سمیعی، منیر دارایی و علاقه‌مندان تهران‌پژوهی و تهران‌شناسی در نگارخانه تهران اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران برگزار شد.

تهران دوازده دروازه داشت که شب‌ها بسته می‌شد و رفت و آمد از آن‌ها قدغن می‌شد. هیچکس بدون «اسم شب» نمی‌توانست از این دروازه‌ها عبور کند و اگر مسافر غریبی نیمه شب به تهران می‌رسید می‌بایست تا صبح پشت دروازه‌های شهر اتراق کند تا صبح دروازه‌ها باز شود و بتواند وارد تهران شود. علاوه بر دروازه‌های دوازده‌گانه تهران قدیم میدان‌ها، تکایا و بناهای قدیمی دیگری داشت که هر یک از این بناها اگر امروز وجود داشت هر کدام یک مرکز بزرگ جذب توریست به شمار می‌رفت.

پس از انتخاب تهران به‌عنوان پایتخت ایران، چگونگی شکل‌گیری ساختار شهری و سپس توسعه حصار و برج و باروهای آن، از جمله مهم‌ترین دستاوردهای معماری در پایتخت نوپای ایران بود. هرچند براساس مستندات تاریخی سابقه ساخت قدیمی‌ترین حصار و دروازه در تهران به سده دهم هجری بازمی‌گردد، اما پس از انقراض دولت صفویه و در روزگار افشاریه و زندیه، به‌دلیل درگیری‌ها و جنگ‌های متوالی توجهی به حصار و دروازه‌ های این شهر نشد و به مرور رو به خرابی رفتند.

در حقیقت گردش و تفریحی در میان نبود . | تنها تفریح مردم شب چهارشنبه سوری وایام نوروز و سیزده بدر و | شبهای رمضان بود . مخصوصا معمول بود ،اعیان به بهانه اینکه روزه | می گیرند و شب باید بیدار باشند و روز بخوابند، هر شب تا صبح قمار بازی می کردند . گردشگاه مردم طبقه سوم شبهای جمعه در زیارتگاهها و قبرستانها بود و در بعضی از آنها از جمله در «سر قبر آقا» | پهلوان کچل و خیمه شب بازی و حقه بازی و معرکه گیری درویشها | را تماشا می کردند .

اولین باری که در کتابها به اسم تهران بر می خوریم به مناسبت نام یکی از فقهای ایران ابوعبدالله محمد بن حماد الطهرانی الرازی است که چون تهرانی رازی می گفته اند و رازی یعنی اهل «ری» پیداست که این دانشمند، اهل همین تهران بوده و او در حدود یکهزار ویکصدو پنجاه سال پیش از این در گذشته است ..

آقا محمد خان پس از مرگ کریم خان، از شیراز به حوالی تهران آمد زیرا که برخی از قبایل ایل قاجار در صحرای ورامین و اطراف تهران و برخی دیگر در شهر استرآباد یعنی گرگان امروز و عده ای هم در مازندران بودند و رویهمرفته به تهران نزديك بودند. او روز بیستم ماه صفر ۱۹۳ ۱ به شاه عبدالعظیم رسید و در آنجا به تخت نشست .اما این تاجگذاری رسمی او نبود و تا شش سال نتوانست تهران را بگیرد زیرا که مخالفان وی تهران را تسليم او نمی کردند .

«گذر» در محله‌های تهران قدیم چه کارکردهایی داشت و چگونه در بافت اجتماعی شهر نقش می‌آفرید