نثر فارسی کهن سابقه‌ای بیش از یازده قرن دارد. چنان‌که قدمت ترجمه تفسیر طبری (حدود ۳۵۰ هجری قمری) که در کتاب حاضر با حذف مواد تفسیری آمده است، نزدیک به یازده قرن است و سه ترجمه دیگر هر یک بیش ازنهصد سال. دو دهه پیش، طرحی به فرهنگستان زبان و ادب فارسی عرضه داشتم که نام موقت آن «جامع‌التراجم» بود و در آن پیشنهاد کرده بودم که ده ـ دوازده ترجمه کهن قرآن را که اغلب آنها مستقلاً یا در دل تفاسیر به طبع رسیده‌اند، به اضافه تعدادی که به صورت خطی محفوظ مانده‌اند، با هم‌اندیشی و همکوشی عده‌ای از پژوهشگران، به سرپرستی صاحبنظران برجسته‌ای چون دکتر علی رواقی و دکتر محمدجعفر یاحقی، جمع و تصحیح و تدوین و منتشر کنیم؛ اما آن طرح تحقق نیافت؛ زیرا بیشتر آرمانی بود تا عملی.
جاذبه قرآن کریم چنان است که بیش و کم هر خواننده‌ای را به خود می‌کشاند و اگر مشکلات متعدد بگذارد، بسیاری از ناشران را نیز به کاری مرتبط با آن وامی‌دارد؛ چنان که اخیراً «فرهنگ نشر نو» با همکاری «نشر آسم»، قرآنی در قطع رحلی هدیه کرده‌اند که افزون بر کتابت عثمان طه و قرائت مشهور که در کاغذ نازک و خوش‌رنگ و چشم‌نواز عرضه شده، به طرزی هنرمندانه چهار ترجمه کهن را در دو صفحه مستقل گنجانده‌اند و یکجا چند نثر متفاوت قدیمی و مهم را در معرض دید خواننده پژوهشگر متون کهن فارسی می‌گذارد و کار تحقیق را بر او آسان می‌کند؛ هرچند تهیه و تنظیم این کار با دشواری‌هایی همراه بوده است.
گفته‌اند در احادیثی که از پیامبر(ص) و معصومان رسیده، گفته شده: «تعلّموا القرآن بعربیته:۱ قرآن را با عربیت آن بیاموزید.» همچنین در فرهنگ اهل بیت(علیهم السلام)، روایاتی در تشویق به تعلیم عربی رسیده است، مانند آنچه از امام صادق(ع) نقل شده: «تعلّموا العربیه، فانّها کلام الله الذی کلّم به خلقه و نطق به للماظین:۲ عربیت را بیاموزید که این زبان کلام خداست که با مردم سخن گفته و از گذشتگان یاد کرده است.
مبلغان مسیحی برآن شدند تا کاری کنند که قرآن هرچه کمتر در اختیار مسلمانان قرار گیرد و نسلهای نو با محتوای آن آشنا نشوند و لذا به صورت غیرمستقیم القا کردند که ترجمه قرآن نمی‌تواند گویای قرآن باشد و ترجمه قرآن کریم محال و بی‌‌فایده است. از طرفی هم تعلیم زبان عربی در کشورهای غیر عرب یا تحریم شده یا مورد هجوم قرار گرفته بود، لذا صدور فتوای تحریم ترجمه آنان را به اهدافشان نزدیکتر می‌ساخت و خواسته استعمارگران به خوبی عملی می‌شد،۱ و گرنه پیش از این مرحله حتی ظاهرگرایان حنبلی هم در ضرورت ترجمه قرآن تردیدی نداشتند و آنان هم ترجمه قرآن را مفید برای غیر عربها می‌دانستند.۲
در قرون اخیر در قلمرو دولت عثمانی و بخشهایی از کشورهای عربی (مثل سوریه و مصر) جنجالی برای جواز ترجمه قرآن بر پا می‌شود و گروهی به مخالفت با ترجمه قرآن برمی‌آیند، در حالی که در مقابل، گروهی دیگر سخت از ترجمه آن دفاع می‌کنند و این عمل را ضروری و نیاز مبرم جوامع انسانی و ترک آن را دور از دسترس قرار دادن قرآن از جوامع غیرعرب می‌دانند.
ترجمه به معنای انتقال معنای کلام از زبانی به زبان دیگر است، ترجمه‌ها همواره با اهداف مترجم، کیفیت نثر متن، شرایط تاریخی و فاصله تاریخی و فرهنگی میان زبان مبدأ و مقصد متفاوت می‌شوند. ترجمه می‌تواند لفظ به لفظ و حرف به حرف، فنی و برابر با زبان مقصد، معنوی و محتوایی و تفسیری باشد. در زمینه ترجمه قرآن، این پرسش مطرح است که: آیا فقیهان در این باره دیدگاه شخصی دارند؟ درباره جواز ترجمه قرآن برای تلاوت و فهم معانی، به‌ویژه برای غیر عرب‌زبانان، پیش از این سخن و تردیدی مطرح نبوده است. اما در قرن اخیر، در قلمرو دولت عثمانی و بخشهایی از کشورهای عربی، جنجالی برای جواز ترجمه قرآن بر پا شد و عده‌ای مخالف و موافق پیدا کرد.
نشست تبیین طرح ملی افق با محوریت تحول در موضوع انتشار و توزیع قرآن کریم در کشور شامگاه جمعه ۳۰ بهمن ماه با حضور حجت الاسلام محمدرضا حشمتی، معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد و جمعی از خادمان و فعالان قرآنی در هتل انقلاب تهران برگزار شد.
مدیر اداره کل کتاب وزارت ارشاد تصمیم درباره‌ی قرآن‌های ترجمه‌ی الهی‌قمشه‌ای هنوز به صورت رسمی نه اتخاذ شده و نه حتی از سوی معاونت فرهنگی یا معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد رسانه‌ای شده است. چند روزی‌ست خبری در گروه‌های تلگرامی و فضای مجازی در حال پخش شدن است که می‌گوید؛ با تصمیم جدید وزارت ارشاد از این پس چاپ و انتشار قرآن با ترجمه محی‌الدین مهدی الهی‌قمشه‌ای ممنوع خواهد شد.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید