اخبار

به نظر می رسد که فرهنگ نویسی سابقه ای نسبتاً دیرینه در تاریخ فرهنگ و ادبیات ایران داشته است. وجود دو فرهنگ اویم ایوک و فرهنگ پهلویگ به زبان اوستایی و پهلوی بیانگر آن است که این فن در عهد ساسانی به مراحلی از تکامل دست یافته بود. اگرچه احتمالاً تدوین نهایی این فرهنگ ها در سده های سوم و چهارم هجری صورت گرفته است، با وجود این سرچشمه های نخستین این دانش به دوره های کهن تری باز می گردد. فرهنگ اویم حاوی لغات و جمله های اوستایی و ترجمۀ آنها به فارسی میانه است. این فرهنگ در شکل امروزی آن شامل یک مقدمه و 27 فصل است که محتوای هر فصل غالباً بر اساس موضوع آن مرتب شده و بنابراین به نظر می رسد که مؤلف از این شیوۀ فرهنگ نویسی آگاه بوده است.

در میان آثار فارسی میانه، دو فرهنگ کوچک بازمانده است که در زمره آثار خاص و مهم ادبیات پهلوی قرار می گیرند. یکی فرهنگ پهلوی و دیگری فرهنگ اویم ایوک. در فرهنگ پهلوی واژه هایی که از نظر املایی برای کاتبان و دبیران دشوار بوده گردآوری شده است و املاهای گوناگون واژه های دشوار و مبهم فارسی میانه. اما فرهنگ اویم ایوک که در این مقاله بدان پرداخته شده است فرهنگی دو زبانه مشتمل بر واژه ها و عبارتهای اوستایی و ترجمه پهلوی آنها است.