اخبار

تالس، فیلسوف پیشاسقراطی می‌گوید كه فلاكت و بدبختی آغازگاه فلسفه است و فلسفه در ژرفا و عمقش تامل راجع به رنج است. البته زمانی كه انسان تا ژرفا در رنج از هستی و زندگی است، از تفكر فلج می‌شود. اما زمانی كه با آن فاصله می‌گیرد، تازه فلسفه آغاز می‌شود. البته اصراری نیست كه برای این تفكر از تعبیر فلسفه استفاده كنیم و می‌توانیم بگوییم كه با فاصله گرفتن از رنجی كه می‌بریم، می‌توانیم بیندیشیم كه رنج چیست و چرا باید باشد و چرا جهان این طور هست كه هست و چرا به شكل دیگری نیست. این تامل در انسان از پیرامون خود او آغاز می‌شود و از آسمان نمی‌آید.

ماهیت عقل در آثار ارسطو با ابهام مواجه است، و فلاسفه مشائی و بویژه ابن رشد برای رفع آن تلاشها نموده اند. ابن رشد در فلسفه خود عقل هیولانی را زیربنای تحلیل ماهیت عقل نزد ارسطو قرار می دهد، و آن را در کتاب تفسیر کبیر بر رساله نفس ارسطو، و با توجه به نظرات مفسران پیشین مطرح می کند.

علم چنانكه گفته شد هر چه و هر جا باشد منشا اثر است و به كار می‌آید؛ مع‌هذا گاهی می‌بینیم كه علم را به علم سودمند و علم بیهوده تقسیم می‌كنند و مثلا می‌گویند فلسفه هیچ سودی ندارد و همت‌ها را باید صرف علم كرد. غافل از اینكه اگر جان علم كه تفكر است نباشد، میل به علم نیست و این میل با سفارش این و آن حاصل نمی‌شود. البته این درست است كه از فلسفه هیچ بهره‌‌ای نظیر آنچه از مهندسی و پزشكی عاید می‌شود، به دست نمی‌آید.

چنان که به نظر می رسد منطق و فلسفه در یک جریان طبیعی به عالم اسلام پای نهاده و سیاست خلفا با اهدافی پلید در آن دخالت نداشته است؛ که اگر چنین بود با تضعیف یا عدم حمایت آنان از جریان رو به رشد دانش، می بایست خللی در جریان دانش ایجاد می گشت؛ ولی این اتفاق رخ ننموده است. نویسنده در نوشتار حاضر سعی نموده این مسأله را مستدل نماید.

علم در صورت و معنی جدیدش با فلسفه تفاوت دارد و با آن نباید اشتباه ‌شود زیرا نه مسائل فلسفه مسائل علم است و نه در فلسفه روش پژوهش علمی به كار می‌رود. (البته در فلسفه‌ها و در تاریخ فلسفه می‌توان پژوهش كرد ولی فلسفه تفكر است، پژوهش نیست.) با توجه به اینكه اعتبار علم در نظر همگان مسلم است چه بسا كسانی بگویند اگر در فلسفه روش پژوهش علمی به كار نمی‌رود برای آن اعتباری نمی‌توان قایل شد و نباید به آن اعتنا كرد. البته این حكم عجیبی است كه بگوییم اگر فلسفه با علم یكی نیست نباید به آن رو كرد.

ایان وات در مقاله مشهور «طلوع رمان» روش دکارت در رسیدن به حقیقت را متضمن نوعی فردیت متکی به امکانات درونی فاعل شناسا می‌داند که دیگر منتظر اشراق عقل فعال یا هیچ مبدا عالی دیگری نیست و این نوع فردیت را زمینه‌ساز تکوین نوعی رئالیسم انتقادی در ادبیات و داستان‌نویسی در غرب جدید معرفی می‌کند.

چرا فیلسوفان سخت و پیچیده حرف می‌زنند؟ چرا غرق در مسائل آکادمیک شده‌اند و درباره اتفاقات روز دنیا نظری ندارند؟

پرسش از چیستی، موضوع فلسفه متعلق به حوزه علم شناسی است. ارسطو راهی به سوی وحدت و تمایز علوم گشوده و ضابطه ای منطقی را به عنوان یک توصیه روشی فراروی دانشمندان قرار می دهد: در مسائل هر علم باید از عوارض ذاتیه موضوع آن علم سخن گفت.

به نظر می‎‎رسد برای فهم بهتر بنیادی‎‎ترین مفهوم فلسفۀ معاصر، یعنی «سوژه»، نیاز به دسته‎‎بندی و تبیین اولویت منابعی است که مراجعه به آن‎‎ها از پراکندگی ذهن خواننده ممانعت به عمل آورد.

ابن سینا به معاد روحانی و جسمانی اعتقاد دارد، ولی صرفاً به بررسی فلسفی معاد روحانی می پردازد و معاد جسمانی را به دین واگذار میکند. تصویری که او از معاد روحانی به دست میدهد بر فیلسوفانِ پس از او بسیار اثرگذار بوده است.