اخبار

در این شب که در سالن همایش های رایزن دایره المعارف بزرگ اسلامی در نیاوران، با حضور اسین چلبی (بیست و دومین نوادۀ حضرت مولانا از اعقاب سلطان ولد) برگزار شد، سخنرانان: دکتر کاظم بجنوردی (ریاست دایره المعارف بزرگ اسلامی)، دکتر محمد علی موحد، دکتر محمد استعلامی، دکتر توفیق سبحانی، استاد محمد بردبار و اسین چلبی با همراهی و ترجمۀ فروزنده اربابی به سخنرانی پرداختند.

شاید تصور کنید که معنای شکاکیت فلسفی را می‌دانید. معمولاً شکاکیت فلسفی را به دکارت برمی‌گردانند، که در تأملات (۱۶۴۲) این پرسش را مطرح کرد که آیا اصلاً چیزی هست که بتواند در موردش کاملاً یقین داشته باشد یا نه. چنان که همه می‌دانند، او گفت چنین چیزی وجود دارد: او نمی‌تواند دربارۀ وجودداشتن خودش هیچ شکی داشته باشد.

«صلح» واژه‌ای است که این روزها آنقدر دستمالی شده که تنها جنازه سه حرف از آن باقی مانده است. انگشت‌شمارند آنها که از صلح سخن گفتند و به آن جامه عمل هم پوشاندند. «گاندی» یکی از همین معدود کسانی است که صلح را به معنای واقعی کلمه معنا کرد. او که در زندگی‌اش پی آزادی می‌گشت، برای به‌دست آوردن این موهبت، از درِ صلح وارد شد و هرگونه خشونتی را برای داشتن روزگاری خوب و آزاد رد کرد. وی مسئولیت هر فرد را نسبت به خویش، خانواده، وطن و جهان از هم جدا نمی‌دانست و معتقد بود که با زیان رساندن به هریک از اینها نمی‌توان به دیگری خدمت کرد

مارتین مکوئیلان در مقدمه‌ خود بر کتاب (گزیده‌ی مقالات روایت‌شناسی)، سوال بحث‌برانگیزی را پیش می‌کشد. سوالی که بیشتر ترسناک جلوه می‌کند تا سخت. وی می‌پرسد: اگر دیگر داستانی روایت نشود چه پیش می‌آید؟ بی‌گمان اهل ادبیات بیشتر از هرکسی چنین جهانی برایشان زجرآور است و خطرات آن را درک می‌کنند. اما به‌راستی اگر دیگر داستانی روایت نشود چه بر سرِ جهان ما می‌آید؟ آیا «لال‌شدگی» در برابر روایت، بی‌سرانجامی و بحران جهان آدمی نیز است؟ اگر از منظر رولان بارت به چنین پرسشی نظر افکنیم حتی اندیشیدن به چنین جهانی خود، روایت است، و با ارفاق می‌تواند داستان هم باشد. داستانی در مورد جهانی که دیگر قادر به روایت‌کردن نیست با شخصیت‌های سرگردان و لال! شاید استعاره «شهرزاد» در «قصه‌های هزارویک شب» بهترین نمونه برای بیان جهانی بی‌داستان باشد.

دوره‌اى که امام سجاد(ع) در آن زندگى مى‌کرد، دورانى بود که همه ارزش‌هاى دینى دستخوش تحریف و تغییر امویان قرار گرفته و مردم یکى از مهمترین شهرهاى مذهبى (مدینه)، مى‌بایست‌ به عنوان برده یزید با او بیعت کنند! احکام اسلامى بازیچه دست افرادى چون ابن‌زیاد، حَجاج و عبدالملک بن مروان بود. حجاج، عبدالملک را مهمتر و برتر از رسول‌الله(ص) مى‌شمرد و برخلاف نصوص دینى، از مسلمانان جزیه مى‌گرفت و با اندک تهمت و افترایى، مردم را به دست جلادان مى‌سپرد.

یکی از مشهورترین منظومه‌های خواجوی‌کرمانی، روضه‌الانوار است. او این مثنوی را که در مواعظ و حکم و سیر و سلوک است به پیروی از مخزن‌الاسرار نظامی سروده و ۲۰۳۶ بیت دارد. این اثر در جمع نظیره‌های متعدد مخزن‌الاسرار منظومه‌ای دلنشین و دارای ارزش‌های استثنائی است.

تبلور فرهنگ عاشورایی بر جای‌جای فرهنگ ایران پس از اسلام آنچنان محسوس است که به همین راحتی‌ها نمی‌توان از کنار آن عبور کرد. تاثیرپذیری تحولات اجتماعی معاصر نیز به خوبی گویای آن است که آموزه‌های عاشورایی تاثیر شگرفی بر جنبش‌های اجتماعی داشته است که اوج آن را می‌توان در نهضت اسلامی مردم ایران که درنهایت منجر به پیروزی انقلاب اسلامی شد، مشاهده کرد. در همین رابطه گفت‌وگویی کوتاه با محمد مهدی اسماعیلی، عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران داشته‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

وقتی از امام حسین(ع) به عنوان یک انسان کامل یاد می‌کنیم، باید توجه داشته باشیم که او در دامان سه انسان کامل دیگر یعنی محمد (ص) و علی (ع) و فاطمه (س) پرورش یافته است.

«شعرهای مذهبی و شعرهای مربوط به ائمه(علیهم‌‌‌‌‌‌‌السّلام) را، به اصطلاحی که حالاها باب شده، تعبیر می‌کنند به«شعر آئینی». انصافاً شعرهای خوبی هم گفته می‌شود؛ لیکن اهداف و آرمان های انقلاب منحصر در اینها نیست. انقلاب یک مجموعه‌‌‌‌‌‌‌ای از ستاره‌‌‌‌‌‌‌های درخشان آرمانی را بالای سر ما قرار داده و ما را به حرکت و پرواز و جهش به سمت این نقاط نورانی دعوت کرده. ما هم امتحان کردیم، دیدیم می‌توانیم پرواز کنیم؛ دیدیم این پرواز ممکن است…

بررسی واقعه کربلای حسینی و شکل‌گیری تاثیرات عملی و معنوی آن تحت‌عنوان فرهنگ عاشورا، یکی از موضوعات مهمی است که نیازمند تحقیق و مطالعه گسترده است. واقعیت این است که این نهضت، با وجود گذشت چندین قرن از ظهور و بروز آن نه‌تنها خاموش نشده، بلکه مانند الگویی عملی، در زندگی سیاسی و اخلاقی مسلمانان و حتی غیرمسلمانان نیز تاثیرگذار بوده است. فرهنگ عاشورا، بدون‌شک یکی از عوامل اثرگذار در زندگی و فرهنگ مردم ایران نیز بوده و به‌رغم تمام تغییرات در دنیای امروزی، همچنان پویا و ماناست