اخبار

در تاریخ ماوراءالنهر سیاست و نهاد قدرت با دین که در این منطقه در شکل صوفیانه اش ظهور یافته ، پیوند داشته است. وجود این پیوند مثلثی را در این سرزمین ترسیم نمود که رابطه مشروعیت بخش میان اجزاء آن، تأثیر زیادی در تحولات منطقه داشته است.

شهریار عباسی، دبیر علمی جایزه جلال آل‌احمد، با بیان اینکه جایزه جلال را جایزه‌ای صرفا دولتی نمی‌داند، گفت: این جایزه در دوره‌های اخیر فقط از حمایت مالی دولت برخوردار بوده و انتخاب داوران و هیات علمی آن تحت نفوذ نگاه‌ دولتی نبوده است.

ابراهیمی‌دینانی در همایش «مفهوم حکمت در ادیان توحیدی» گفت: علم لوله‌ای فکر می‌کند اما حکمت و دین لوله‌ای نیست. ما باید تلاش کنیم علم و حکمت را با یکدیگر سازش بدهیم.

نثر شیخِ جام را می توان از ارزنده ترین و زیباترین نمونه های نثر دوره سلجوقی به شمار آورد. نثری گرانبار و ارجمند و مشحون از ویژگی ها و اشارت های کلی این دوره - اعم از توجه به تمثیل و استشهاد به آیات و اخبار و تقلید از نثر عربی. ـ اما نثر شیخ جام امتیازات دیگری نیز دارد که توجه به لغات سره و ترکیبات خاص پارسی از جمله مهم ترین آنهاست.

تحلیل و شناخت نسبت ایرانیان با غرب تاریخی گسترده‌ و چندوجهی دارد. بررسی وضع و حال کنونی جریان‌های فکری در ایران در نسبت با غرب دغدغه چند دهه اخیر محققان ایرانی بوده است. نتایج تحلیل‌ها در این زمینه به اندازه جریان‌های متنوع فکری در ایران متکثر است. با این‌حال، در کل می‌توان تحلیل‌ها را به دو دسته تقسیم کرد: آن‌ها که معتقدند هویت چندگانه و چندگونه ایرانیان در نسبت با غرب تعریف‌شدنی است و آن‌ها که اعتقادی به این امر ندارند.

بخشی گسترده از جریان نوخواهی در زمینه آموزش‌وپرورش این سرزمین، نه‌تنها در اندیشه نوخواهانه ایرانیان که هم‌تراز و هم‌راه با آن در آیین دیرینه نیکوکاری مردمان این سرزمین یعنی آیین وقف ریشه داشته است. کمتر شهری را در ایران می‌توان نشان گرفت که در آن نشانه‌هایی از پیوند میان آموزش و وقف وجود نداشته باشد. تبریز و قزوین که روزگاری پایتخت‌های دودمان صفوی به شمار می‌آمدند، نهادهایی آموزشی برآمده از دل تاریخ دارند که با آیین نیکوی وقف پیوند یافته‌اند.

بنجامين، نخستين سفير آمريكا در ايران که در‌ سال١٨٨٢میلادی به ایران عصر قاجار آمد، در سفرنامه خود« ايران و ايرانيان در عصر ناصرالدين‌شاه» به تفصیل درباره خلقیات گوناگون ایرانیان سخن رانده است. سفرنامه وی درواقع تجربیات، دیده‌ها و شنیده‌هایش در اقامت دو ساله او در تهران عصر ناصری به شمار می‌آید. این جهانگرد و کارگزار سیاسی در بخشی از سفرنامه خود به رفتار ویژه ایرانیان با افراد نیازمند اشاره داشته، یادآور می‌شود ایرانیان علاقه دارند بخشی از درآمد خود را به مستمندان وقف کنند.

پرویز پیران در نشست «نقدی گذرا بر برخی آثار احمد اشرف»، ایبنا: جامعه‌شناسی از گرایش‌های مسلط و احتمالی گزارش می‌دهد. من چشم خود را روی دستاوردهای اندک جامعه‌شناسان طی سال‌های اخیر نمی‌بندم و اگر نقدی بر علوم انسانی وارد می‌کنم منظورم علوم انسانی است که طی سال‌های گذشته دچار سترونی شده است. علوم انسانی در ایران مشتمل بر رشته‌هایی چون فلسفه و تاریخ در صد سال گذشته دچار سترونی شده و هرچه زمان گذشته بر این سترونی افزوده و هر روز خوشه علوم انسانی نسبت به گذشته نحیف‌تر شده است. ما در ایران علوم انسانی بی‌ربط و باربط داریم. نزدیک به ٨٠ درصد علوم انسانی ما بی‌ربط است که مملو از بدآموزی است و شامل گزاره‌ها و جملاتی است که هیچ پشتوانه علمی و نظری ندارد. به‌طورمثال سال‌هاست گفته می‌شود اصلاحات ارضی سبب نابودی کشاورزی در ایران شده است درحالی‌که با مراجعه به آمار مشاهده می‌کنیم اصلاً چنین چیزی وجود نداشته است. بااین‌حال، اگر هم امیدی به علوم انسانی وجود داشته باشد در گروی همان ٢٠ درصد علوم انسانی باربط است. احمد اشرف نیز از جمله استادانی است که در این پارادایم قرار دارد.

شاید در‌میان واژگان سیاسی امروز هیچ مفهومی به اندازه دموکراسی مناقشه‌برانگیز نباشد، مفهومی که تقریبا تمامی دولت‌ها داعیه‌دار آنند و بسیاری از مردم معتقدند بهترین شیوه برای حکومت‌داری است اما وودراف در کتاب «نخستین دموکراسی» سعی در طرح این مسئله دارد که ما امروز به دموکراسی از منظر یونانی آن حتی نزدیک هم نشده‌ایم و صرفا با بدل‌هایی از دموکراسی در سراسر جهان روبه‌روییم. نخستین دموکراسی تاریخ نزدیک به دو سده در آتن شعله‌ور بود و با وجود تمامی چالش‌هایی که دست به گریبانش بود چنان شعله‌ای برافروخت که توجه اکثر اندیشمندان را به‌خود جلب کرده است. وودراف در طول کتاب با ذکر مثال‌هایی از قبیل محاکمه سقراط، محروم‌بودن زنان و بردگان از حق رأی و مشارکت، برخی تصمیم‌های هیجانی توسط توده مردم مثل تلاش برای دستگیری آلکیبیادس پس از شکست در جنگ را از ایرادهای دموکراسی یونان برمی‌شمارد اما همچنین می‌افزاید که میزان دستاورد‌های این دموکراسی بیش از معایبش بود.

«تاریخ»، عبرت بزرگی است که ملت‌ها را نسبت به آینده خود آگاه می‌کند. نیاموختن از تاریخ و حتی فراموشی آن، عارضه‌ای مسری شده‌ای است که امروز جهان را دربرگرفته است. سرایت این بی‌توجهی اگر دامان بشریت را در لحظه نگیرد [که خواهد گرفت] در مستقبل پیرامونش به آتش خواهد کشانید. اما ذات طولی شکل تاریخ بیشتر یک نظام ساختارمند از اتفاقات، اشخاص، مورخه‌ها، اقدامات پیش‌آمده حول یک موضوع است. اما این نگاه مردم در دو قالب «عموم» و «مورخان» است که به هویت تاریخی ابعاد عرضی هم می‌دهد. پس باید دانست که آن تاریخی که فاتحان می‌نویسند روایت همان مقیاس طولی تاریخ است و باید آن را «تاریخ روایی» دانست.