1394/10/21 ۱۱:۵۳
«در حوزه کتابهای دینی باید نهایت سلیقه را در هنر صفحه‌آرایی، رنگ، فرم و گزینش بهترین محتواها داشته باشیم؛ چون این شرایط باعث می‌شود تا این کتابها بتوانند بیش از پیش در جامعه جای خود را باز کنند.
فراموش نکنیم در حال حاضر ما در جامعه‌ای به سر می‌بریم که با مکاتب خودساخته که ساخته و پرداخته ذهن انسان‌ها هستند، روبه‌روییم. عرفان‌های نوظهوری بعضا توانسته‌اند از طریق به دست آوردن جذابیت‌هایی که مورد پسند قشر جوان و نوجوان جامعه‌اند، ذهن فعال جامعه را بدزدند و با دروغ‌هایی که بر آنها جلایی از عرفان زده‌اند به غارت اندیشه‌ها بپردازند.»
اینها بخشی از صحبت‌های مهدی باقری عضو هیات مدیره دفتر نشر فرهنگ اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) است که دست قضا او را همچنان یار دیرین محسن چینی‌فروشان، مدیرعامل سابق کانون پرورش فکری کودکان و مدیرعامل امروز این موسسه انتشاراتی، حفظ کرده است؛ دوستی‌ای که سبب رونق بخش کودک و نوجوان در این دفتر شده است.
مهدی باقری گرچه در عرصه فرهنگ به واسطه سال‌ها خدمت در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چهره‌ای شناخته‌شده است، ولی این‌بار در قامت عضوی از اعضای هیات مدیره موسسه دفتر نشر فرهنگ اسلامی، سوای فعالیت‌های عرصه کودکان و نوجوانان از تازه‌های نشر در عرصه عرفان و دین، قرآن و تفسیر علوم قرآنی، اخلاق و تعلیم و تربیت، ادبیات و هنر و حتی روانشناسی با رویکردی مذهبی و دینی در موسسه انتشاراتی‌اش سخن می‌گوید.
گرایش به عرفان‌های نوظهور از غفلت ما نشات می‌گیرد
او معتقد است: اگر امروز شاهد آن هستیم که عرفان‌های نوظهوری ذهن و فکر جوان ما را به خود مشغول کرده، اینها از کوتاهی ما در حوزه دین نشات می‌گیرد. اگر بتوانیم به خوبی مفاهیم دینی را بشناسیم و آنها را همراه با جذابیت‌هایی که مورد پسند جامعه امروزی است، به آنها ارائه دهیم، جایی برای فعالیت عرفان‌های نوظهور باقی نمی‌ماند؛ چرا که این عرفان‌ها در مقابل عرفان الهی صم و بکم است. عرفان‌های نوظهور که برآمده از ذهن انسانی است در برابر عرفان الهی ناتوان است. اما برای آنکه بتوانیم در ذهن و فکر مخاطب امروزی تاثیر بگذاریم باید از آثار نویسندگانی بهره ببریم که ضمن قدرت قلمی، بتوانند مفاهیم را به گونه امروزی بیان کنند. اشکال کار ما این است که بسیاری از کتابها با محتوای عرفان و فلسفه اسلامی، عمدتا دارای شاکله‌ای کهن است و به همین علت نمی‌تواند مورد توجه قشر امروزی قرار گیرد. تصور کنید اگر همین کتابهای ذی‌قیمت بتوانند با زبان امروزی به مخاطب ارائه شوند، چه تحولی در نظام ارزشی و فکری آنان ایجاد خواهند کرد.
این فعال فرهنگی تصریح کرد: ظرافت، زیبایی و سبک‌شناسی در کنار محتوای غنی از اولویت‌های اول ما در موسسه انتشاراتی دفتر فرهنگ اسلامی است؛ چون معتقدیم اگر دعاهایی همچون دعای کمیل، دعای فرج و دعاهای دیگر با آن مفاهیم بلند بتوانند به زبان ساده و امروزی نوشته شوند، بدون شک مورد توجه قشر امروز خواهند بود. خوانش عربی ادعیه ارتباط‌گیری با این متون را برای قشر امروزی مشکل کرده است. ما می‌توانیم و باید مفاهیم دینی خود را از لابه‌لای متون قرآنی و دینی بیرون کشیده و با زبان امروزی به نسل امروز منتقل کنیم. اما متاسفانه دانسته‌های ما به واسطه قصوری که طی این چند دهه انجام داده‌ایم، کافی نیست.
باقری افزود: واقعا ما درباره امام موسی کاظم (ع) چه می‌دانیم؟ چند کتاب درباره این امام ما منتشر شده و چند تای آنها را خوانده‌ایم؟ مگر ایشان پدر امام رضا (ع) نیستند؟ در حالی که صحبت‌ها و مفاهیمی کلیدی در لابه‌لای سخنان ایشان است که می‌تواند به زیبا‌ترین شکل نوشته شود و در قلب‌ها نفوذ پیدا کند. بسیاری از عرفان‌های نوظهور نشان می‌دهند که ما به خوبی حق مطلب را ادا نکرده‌ایم و خشت اول را درست نگذاشته‌ایم. بنابراین اگرچه در ایام محرم همه ما لباس سیاه بر تن می‌کنیم و به مراسم عزاداری می‌پردازیم و بر سر و سینه خود می‌کوبیم، اما نسبت به فلسفه وجودی قیام عاشورا اشراف کاملی نداریم و اینها نشان از آن دارد که ما باید بیشتر و بیشتر بر روی کارهای حوزه فرهنگی به ویژه دین و عرفان متمرکز شویم. بر همین اساس موسسه انتشاراتی دفتر فرهنگ اسلامی کار تالیف و ترجمه چندین کتاب باارزش را طی یک سال و نیم گذشته برعهده گرفته است که در زمره آنها می‌توان از کتاب «شعر و موسیقی در نوحه‌های تهران قدیم» نوشته مهدی امین فروغی یا «محتشم‌نامه» به کوشش همین نویسنده اشاره کرد. کتابی مثل «شعر و موسیقی در نوحه‌های تهران قدیم» به عنوان کتاب سال و کتاب سال دعبل معرفی شده است. باید قشر جوان را به گزیده‌خوانی عادت داد. آثار فاخر را با زبانی امروز به او داد تا بتواند حس دینی خود را در لابه‌لای آموخته‌های این کتابها پیدا کند نه اینکه با رها کردن او به حال خودش، زمینه دست‌اندازی به فکرش را برای هر مسلک و مرامی فراهم کرد.
او گفت: فعالیت‌های انتشاراتی دفتر فرهنگ اسلامی معطوف به کتابهای دینی نیست اگرچه مفاهیم آن با توجه به تعریفی که از این موسسه انتشاراتی وجود دارد نمی‌تواند و نباید از دین و مفاهیم دینی جدا باشد. برهمین اساس تالیف کتابهایی همچون زندگی‌نامه‌ها، تاریخ ادیان، اجتماع، سیاست و استراتژی، روانشناسی و جامعه‌شناسی و ... با رویکردهای دینی و مذهبی از دیگر فعالیت‌های این موسسه فرهنگی انتشاراتی است. برهمین اساس این موسسه انتشاراتی در حال حاضر قریب به 13 کتاب را در حوزه‌های مذکور در دست انتشار دارد. «پیوند قرآن و طبیعت»، «رویارویی صحنه‌ها و چهره‌ها در تاریخ اسلام» و «رویارویی صحنه‌ها و چهره‌ها در قرآن» نوشته دکتر حمید محمد قاسمی، «انکار قرآن» نوشته دکتر عبدالله نصری و «انتظار تاریخ» به قلم دکتر محمدحسن زورق بخش دیگری از فعالیت‌های این موسسه است.
عضو هیئت‌مدیره دفتر نشر دفتر فرهنگ اسلامی تاکید کرد: طی یک سال و نیم که کار این موسسه انتشاراتی به ما واگذار شده است توانسته‌ایم قریب به چهار کتاب ترجمه‌ای و حدود 8 تا 10 کتاب تالیفی را با رویکردهای دینی مذهبی وارد بازار کنیم و در حال حاضر قریب به 10 عنوان کتاب در مرحله آماده‌سازی داریم که کتاب «فیض روح القدس» نوشته امین فروغی، «نگاهی از درون و برون به تاریخ و هویت در عربستان» نوشته یاسر قزوینی حائری یا کتاب «امپراطوری عثمانی» ترجمه عبدالعلی اسپهبدی و چند کتاب از مرحوم دکتر شهیدی در زمره این آثار است.
در بخش کودک و نوجوان عمده تمرکز ما بر محتواست
باقری درباره فعالیت‌های موسسه متبوعش در حوزه کودکان و نوجوانان گفت: به منظور جذب مخاطب بیشتر در این بخش، بیشترین فعالیت‌هایمان بر روی ادبیات داستانی متمرکز است. با توجه به اینکه قریب به یک سال و نیم از فعالیت ما در این موسسه انتشاراتی می‌گذرد، در بخش کودک با برگزاری نشست‌هایی همراه با نویسندگان این عرصه ادبی موضوع آسیب‌شناسی در حوزه کتاب کودک و جریان کتابهای فرهنگی در این حوزه مورد بررسی قرار گرفت و سعی کردیم در کار نشر خود به موضوع محتوا با توجه به معضلاتی که کودکان و نوجوانان در مورد کتابها با آنها مواجه هستند بپردازیم. از معضلات کتابهای کودک این است که پیوسته به دنبال فرم و شکل هستند و موضوع داستان و محتوا را فراموش کرده‌اند. ما سعی می‌کنیم با دنباله‌روی و انتخاب قالب داستانی، مفاهیم انسانی و اسلامی را با زبانی ساده و دلنشین همراه با واژگانی که برای کودکان قابل فهم است به آنان منتقل کنیم.
این فعال فرهنگی با تاکید بر اینکه در حوزه کار با کودک متاسفانه بحث فرم و قالب بر محتوا ارجحیت دارد، یادآور شد: در حالی که بسیاری از کتابهای پرمحتوا همچون قرآن کریم یا اثر ماندگاری مثل «شاهنامه فردوسی» به زبان داستانی نوشته شده‌اند، ما هم برای اینکه بتوانیم مخاطب خود را بیش از پیش جلب کنیم، درصدد هستیم از همین قالب – داستان - استفاده کنیم. البته این تنها فعالیت ما نیست و نخواهد بود. ما درصدد هستیم کتابهای الکترونیک و گویایی را هم وارد بازار کنیم. این کتابها هم شامل کتابهای کودکان و هم شامل کتابهای بزرگسالان خواهند شد. امروز بحث جذابیت بصری برای کودکان حائز اهمیت است. بنابراین ما بنا داریم در قدم بعدی وارد حوزه انیمیشن و پویانمایی شویم و در زمینه تولید فیلم‌ها و انیمیشن‌های کوتاه با مفاهیم دینی و انسانی ویژه کودکان و نوجوانان وارد عمل شویم. البته این موضوع هزینه‌بر است و حرکت در آن نمی‌تواند به سرعت میسر شود ولی می‌توانم بگویم ورود ما در حوزه ادبیات دینی و مذهبی به گونه‌ای بوده که توانسته‌ایم علی‌رغم عضویت دیرهنگام در سامانه کنترل کیفیت منابع درسی آموزش و پرورش، هشت کتاب خود را در زمره کتابهای کمک‌درسی این وزارتخانه قرار دهیم.
مهدی باقری اظهار کرد: مجموعه فعالیت‌های ما در زمینه ادبیات کودک و نوجوان و به طور کلی کتابهای این رده سنی در چارچوب «مفاخر» و «رمان‌های کودک و نوجوان» می‌گنجد و در حال حاضر هشت رمان چاپ‌شده متناسب با شرایط روز با ویرایشی نو و طرح جلدی تازه ویژه این گروه سنی راهی بازار کرده‌ایم. از آن جمله می‌توان به کتاب «سلمان فارسی» نوشته عباس ملکی یا «خواجه نصیر طوسی» نوشته حسین کیانپور و یا «سربدار دیگر» به قلم عبدالمجید نجفی و «خورشید خوارزم» تالیف مژگان شیخی که در چارچوب طرح مفاخر منتشر شده‌اند، اشاره کرد. اما آنچه مهم است این است که در حوزه کار با کودک همچنان که پیش‌تر اشاره شد برخلاف فرم‌گرایی رایج، ما درصدد هستیم که به محتوا اهمیت بیشتری دهیم و آثار فاخری را ویژه این رده سنی منتشر کنیم. انتشار کتاب «پیوند ماه و خورشید» نوشته سعید روح‌افزا و ... در همین راستا بوده است.
او درباره گرایش به آثار ترجمه‌ای برای رونق ادبیات کودک و نوجوان در حوزه دین، عرفان و فلسفه گفت: ما خود را محدود به ملیت خاصی نکرده‌ایم و بخشی از آثارمان از کشورهای اروپایی ترجمه شده‌اند؛ البته با نگاهی که بر موسسه انتشاراتی دفتر نشر فرهنگ اسلامی حاکم است. در زمره این آثار می‌توان به کتاب «عمق دریا چقدر است» نوشته آنا میلبورن یا «همصدا با ترانه باران» پاول گوبل اشاره کرد که هر دو دارای جنبه‌های تصویری قوی هم هستند. در همین زمینه یکی از آخرین کارهای ما که برای گروه سنی نوجوانان منتشر شده «کبک زخمی» نوشته آنا دردی کریمی و دکتر حسین امین اوزتورک است که از زبان ترکی ترجمه شده است. این کتاب داستان دوستی جالب و جذاب نوجوانی به نام "ویسل" را با کبکی در یکی از روستاهای ترکیه تصویر می‌کند و جایزه دوم مسابقه داستان‌های ادبیات کودکان و نوجوانان ترکیه را از آن خود کرده است.
وقتی نویسندگان ملی به کمک تالیف کتابهای عرفانی آمدند
این فعال فرهنگی تاکید کرد: در زمینه تالیف کتاب برای این گروه سنی نیز ما پیوسته هم‌اندیشی‌هایی را با حضور نویسندگان ملی داشته و داریم و درصدد آن هستیم که فعالیت‌های تالیفی را گسترش دهیم. مثلا در زمره افرادی که ما با آنها نشست‌هایی را برای تالیف کتابهای کودک و نوجوان داشته‌ایم می‌توان به سعید روح‌افزا، حمید گروگان، کلر ژوبرت، محمدرضا اصلانی، داوود امیریان و ... اشاره کرد. من خودم با توجه به صبغه کاری که در زمینه ادبیات کودک و نوجوان دارم به خاطر دارم که در دهه 60 در ارزیابی‌ای که ما از کتابهای مناسب در زمینه ادبیات دینی برای کودکان و نوجوانان داشتیم، از میان 600 کتاب رسیده نتوانستیم 30 کتاب را به عنوان کتابهای مناسب استخراج و معرفی کنیم.
وی تصریح کرد: در واقع ما به دنبال این هستیم که بر مبنای سوالات روز قشر جوان و نوجوان جامعه، کتابهای دینی و عرفانی تازه را تالیف و ترجمه کنیم و پاسخ‌گوی شبهات ذهنی آنها باشیم. بر همین اساس به دنبال مطرح شدن نظریه‌های مختلف درباره قران و پیامبر (ص) که شبهات زیادی را در بین قشر جوان و دانشجو ایجاد کرده بود، کتابی از عبدالله نصری با عنوان «انکار قرآن» را منتشر کردیم که پاسخ‌های مدون و تازه‌ای را به آنها می‌داد. یعنی ما بحثهای سیاسی و استراتژیک را مدام مورد بحث و تبادل نظر داریم. در حوزه کودک و نوجوان هم همین مسلک را دنبال می‌کنیم و درصدد هستیم تالیف و ترجمه‌های آنها را متناسب با نیازسنجی‌ها سامان دهیم. البته با توجه به سرعت و شتاب گرفتن نسلها این موضوع مشکل است. اگر در گذشته گفته می‌شد که هر ده سال یک بار نسل عوض می‌شود به گمان من الان با توجه به وجود رسانه‌های مختلف و امکاناتی که فضاهای مجازی در اختیار مخاطبان می‌گذارد. این تغییرات نسلی، هر دو سال یک بار اتفاق می‌افتد ولی به هر حال انتقال لذت مطالعه برای هر موسسه انتشاراتی آرمانی است که برای موسسه دفتر فرهنگ اسلامی با توجه به مسئولیتی که عهده‌دار آن است دوصد چندان است.
این فعال فرهنگی با تاکید بر بار عاطفی کلمات در انتقال مفاهیم دینی قابل فهم برای کودکان و نوجوانان گفت: ما بیشتر به دنبال انتقال مفاهیم دینی و اعتقادی با زبان شیوا و شیرین در قالب قصه به مخاطبان هستیم و سعی می‌کنیم کار تصویر و گرافیک را در خدمت این هدف قرار دهیم و فکر می‌کنیم نویسندگان خوبی را هم برای این منظور در اختیار داریم. در زمان معاونت من در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کتابی با موضوعیت «مرگ» برای کودکان به قلم کلر ژوبرت منتشر شد به نام «خداحافظ راکن پیر». این کتاب به حق یکی از موفقترین کتابهای تالیفی در این زمینه است. ما در این جا به دنبال نشر چنین آثاری هستیم. کتابهایی که با زبان هنری از زیبایی‌های دین و مذهب بگویند و از مستقیم‌گویی مبرا باشند. در همین چارچوب است کتاب ترجمه‌ای «آنها خانه‌هایشان را خراب کردند» که در دست انتشار است.
منبع: ایسنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید