1394/9/10 ۱۰:۱۱
دوران سد‌سازی‌های جدید در دنیا به سر آمده و برنامه‌های احداث سدها باید آرام آرام به تاریخ بپیوندد؛ نظری که بسیاری از کارشناسان درباره ادامه سد‌سازی در کشور ارائه می‌دهند. اما در کشور ما همچنان ساخت سدها ادامه دارد؛ سد‌هایی که باید به تاریخ بپیوندند، یک به یک روی محوطه‌های تاریخی ساخته می‌شوند و اعتراض به ساخت آنها بی‌نتیجه می‌ماند. تاثیر سد‌سازی روی محوطه‌های تاریخی و زیر آب رفتن محوطه‌های مهم تاریخی با اتفاقات پیرامون سد سیوند بیش از پیش رسانه‌ای شده است؛ اتفاقی که با گره خوردنش با نام پاسارگاد نظر افکار عمومی را به تاثیر سد‌سازی در مناطق تاریخی جلب کرده است.
سد‌سازی روی تاریخ
احسان رستمی‌پور: دوران سد‌سازی‌های جدید در دنیا به سر آمده و برنامه‌های احداث سدها باید آرام آرام به تاریخ بپیوندد؛ نظری که بسیاری از کارشناسان درباره ادامه سد‌سازی در کشور ارائه می‌دهند. اما در کشور ما همچنان ساخت سدها ادامه دارد؛ سد‌هایی که باید به تاریخ بپیوندند، یک به یک روی محوطه‌های تاریخی ساخته می‌شوند و اعتراض به ساخت آنها بی‌نتیجه می‌ماند. تاثیر سد‌سازی روی محوطه‌های تاریخی و زیر آب رفتن محوطه‌های مهم تاریخی با اتفاقات پیرامون سد سیوند بیش از پیش رسانه‌ای شده است؛ اتفاقی که با گره خوردنش با نام پاسارگاد نظر افکار عمومی را به تاثیر سد‌سازی در مناطق تاریخی جلب کرده است. اکنون موج جدیدی از احداث پروژه‌های سد‌سازی در حال شکل گرفتن است و با آغاز آبگیری پروژه‌های گذشته، باز هم خبر تخریب و نابودی محوطه‌های تاریخی در حوزه این سدها به گوش می‌رسد. در این میان سازمان میراث فرهنگی نیز به چند فصل کاوش اضطراری تحت عنوان «کاوش نجات‌بخشی» اکتفا کرده که در نتیجه با پیشرفت ساخت سدها و آبگیری آنها، بخشی از میراث کاوش نشده حوزه سدها زیر آب می‌روند. به بهانه آبگیری چند سد تازه نگاهی داشته‌ایم به مهم‌ترین و تازه‌ترین سد‌هایی که با احداث‌شان محوطه‌های تاریخی زیر آب رفته یا در معرض خطر قرار گرفته‌اند.
سد کنگیر
تازه‌ترین تهدید سدها برای آثار تاریخی مربوط به سد کنگیر است. سد خاکی کنگیر در بخش زرنه شهرستان ایوان، استان ایلام قرار دارد؛ سدی که از دهه هفتاد مراحل ساخت آن آغاز شده و حالا پیش از پایان کاوش‌های نجات‌بخشی‌اش در آستانه آبگیری قرار گرفته است. لیلا خسروی، مسئول کاوش نجات‌بخشی سد کنگیر ابتدای هفته گذشته به بسته شدن دریچه‌های سد برای آبگیری اعتراض کرده و این منطقه را نیازمند دو فصل کاوش نجات‌بخشی معرفی کرده بود. کاوش نجات‌بخشی در سد کنگیر منجر به کشف کوشک متعلق به دوره ساسانی، سفال‌های شاخص دوره اوروک، سازه‌های معماری عشایری، سه بنای بزرگ، کوره سفال‌پزی، هاون‌های سنگی و پیه‌سوز مفرغی شده است. همچنین آغاز آبگیری و پیشروی آب در منطقه بخشی از آثار کشف نشده و کوشک تاریخی متعلق به اواخر دوران ساسانی و صدر اسلام را در معرض تخریب قرار داده است.
سد داریان
یکی دیگر از سد‌هایی که به تازگی آبگیری‌اش با اعتراض روبه‌رو بوده، سد داریان در استان کرمانشاه است. داریان یک سد خاکی ساخته شده روی رودخانه سیروان در نزدیکی شهر پاوه و در مجاورت روستای داریان است.
تاج سد داریان در استان کرمانشاه و مخزن آن در استان کردستان قرار می‌گیرد. ارتفاع این سد خاکی به ۱۵۵ متر می‌رسد. این سد بلا‌فاصله پس از نامه سه هزار نفر به حسن روحانی، رئیس دولت یازدهم برای جلوگیری از آبگیری آن، شروع به آبگیری کرده است. با آبگیری سد داریان، چشمه تاریخی بل که مردم محلی آن را کانی بل می‌گویند، از بین خواهد رفت. اما آبگیری ناگهانی این سد که بدون اطلاع وزارت نیرو نیز بوده است تعجب مردم منطقه را برانگیخته است. با آغاز آبگیری سد داریان شایعه نشتی دیواره آن بین مردم منطقه پیچیده و عده‌ای مدعی شده‌اند پیمانکار با آبگیری زودتر این سد تلاش می‌کند این نشتی را از نظرها پنهان کند. کانی بل یکی از پرآب‌ترین چشمه‌های کردستان و غرب ایران به شمار می‌آید. این چشمه احتمالا نام خود را از خدای آب بابلیان باستان که بل نام داشته، گرفته است و با آبگیری سد داریان غرق خواهد شد.
سد سیوند
پرحاشیه‌ترین سد کشور که اعتراض‌های فراوانی درباره آسیب دیدن میراث فرهنگی با ساخت آن در پی داشته، سد سیوند است. این سد در شهرستان پاسارگاد و در 10 کیلومتری بنای پاسارگاد قرار دارد؛ فاصله کمی که از ابتدا با اعتراض فعالان میراث فرهنگی مواجه بود. گره خوردن ساخت سد سیوند با احتمال آسیب دیدن بنای پاسارگاد، به سرعت توجه افکار عمومی را به خود جلب کرده و شبکه‌های مجازی مملو از اعتراض به ساخت این سد شده‌اند. معترضان اعتقاد داشته‌اند که جنس بنای پاسارگاد به‌گونه‌ای است که رطوبت را جذب می‌کند و با مرطوب شدن هوای منطقه به دلیل آبگیری این سد، این بنای مهم تاریخی در خطر خواهد بود. اما پاسارگاد یک بخش از تهدیدات این سد بود. تنگه بلاغی تنها بخش سالم از راه شاهی بوده که با آبگیری این سد، زیر آب می‌رفته است. همان زمان برخی کاوش‌های نجات‌بخشی این تنگه را کافی نمی‌دانسته و معتقد بوده‌اند تنگه بلاغی یکی از موزه‌های طبیعی و تاریخی این منطقه است که نباید زیر آب برود. هر چند مسئولان میراث فرهنگی به استناد چند کاوش نجات‌بخشی این مساله را حل شده دانسته‌اند و در آخر این سد آبگیری شده است.
منبع: روزنامه فرهیختگان
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید