آذر بفروز و خانه خوش کن

1394/9/9 ۱۳:۱۷

نهم آذر ماه در گاه‌شمار زرتشتی نام روز و ماه یکی می‌شود و جشن آذرگان رقم می‌خورد... در نهمین روز از آذرماه در گاه‌شمار زرتشتی که نام روز و ماه یکی می‌شود یعنی روز آذر در ماه آذر، جشن “آذرگان” برگزار می شود. دانشمند آلمانی “شفتلویتز” در کتاب خود “آیین قدیم ایران و یهودیت” نوشتار بسیار مفیدی در این‌باره دارد و نشان می‌دهد که چگونه همه‌ ملل جهان از هر نژاد آتش را می‌ستایند و از متمدن‌ترین کشورها در اروپا تا وحشی‌ترین قبایل آفریقایی در ستودن این عنصر درخشان با یکدیگر شریک هستند.

 نهم آذر ماه در گاه‌شمار زرتشتی نام روز و ماه یکی می‌شود و جشن آذرگان رقم می‌خورد...

 در نهمین روز از آذرماه در گاه‌شمار زرتشتی که نام روز و ماه یکی می‌شود یعنی روز آذر در ماه آذر، جشن “آذرگان” برگزار می شود. دانشمند آلمانی “شفتلویتز” در کتاب خود “آیین قدیم ایران و یهودیت” نوشتار بسیار مفیدی در این‌باره دارد و نشان می‌دهد که چگونه همه‌ ملل جهان از هر نژاد آتش را می‌ستایند و از متمدن‌ترین کشورها در اروپا تا وحشی‌ترین قبایل آفریقایی در ستودن این عنصر درخشان با یکدیگر شریک هستند.

در نزد هندوان، “آگنی” اسم آتش و نام پروردگار آن است و در “ریگ ودا”ی هندوان و اوستای ایرانیان اسم پیشوای دینی هر دو دسته از آریایی‌ها، “اَتره‌ون” است که به مانک آذربان و آن کسی که از برای پاسبانی آتش گماشته می‌شود است. همچنان در “وستالیس” در رم قدیم دختری پاکدامن و دانا از خاندانی شریف به نگهبانی و زنده نگه داشتن آتش مقدس در معبد “وستا” موظف بوده است و در مدت خدمتش که 30 سال بوده، می‌بایست با کمال پاکی و پرهیزگاری و تقدس به سر برد و نگذارد آتش مقدسی که پشتیبان دولت رم تصور می‌شد خاموش گردد.

آذر در اوستا “آتَر/ آتَرش” و در پهلوی “آتُر / آتَخش” و در فارسی امروز “آذر / آتش” است. آذر، ایزد نگاهبان آتش و فروزه اهورامزداست برای همین گاه او را در شمار امشاسپندان آورده‌اند. در فرهنگ ایران، آتش یکی از پدیده‌های طبیعی ستودنی است چون گرمای زندگی را در کالبد دیگر پدیده‌های هستی جاری می‌سازد و با نور خود که نشانی از آذر اهورایی است جان و دل یاران اهورامزدا را روشنایی می‌بخشد پس “سوی پرستش” اهورا مزداست و آتش پرستاران در آتشکده از آن پرستاری می‌کنند. جشن آذرگان از جشن‌های ویژه آتش در فرهنگ ایران است که در ستایش آذر اهورایی برگزار می شود.

ایزد آذر در متن‌های کهن

در بسیاری از متون کهن از آذر اهورایی یاد شده و جایگاه او ستوده شده است. برای نمونه در “ یسنا، هات 62 “ از آذر اهورایی با صفاتی چون “ برازنده ستایش و نیایش “ ، “ گشایش بخش “ و “ پناه بخش “ یاد شده است و از او شادکامی، زندگی دراز، آسایش همگانی، کامروایی و روشنایی خواستار شده اند. همچنین در “ آتش نیایش “ در ستایش آذر اهورایی آمده است: “ درود بر تو ای آتش! ای برترین آفریده سزاوار ستایش اهورا مزدا ... به تو ای آتش! ای پرتو اهورامزدا ! خشنودی و ستایش آفریدگار و آفریدگانش برساد ! افروخته باش در این خانه ! پیوسته افروخته باش در این خانه! فروزان باش در این خانه ! تا دیر زمان افزاینده باش در این خانه! به من ارزانی ده ای آتش! ای پرتو اهورامزدا ! آسایش آسان! پناه آسان ! آسایش فراوان! فرزانگی، افزونی، شیوایی زبان و هوشیاری روان و پس از آن خرد بزرگ و نیک و بی زیان و پس از آن دلیری مردانه، استواری، هوشیاری و بیداری، فرزندان برومند و کاردان، کشورداری و انجمن آرا، بالنده، نیک کردار، آزادی بخش و جوانمرد، که خانه مرا و ده مرا و شهر مرا و کشور مرا آباد سازند و انجمن برادری کشورها و همبستگی جهانی را فروغ بخشند... “

آیین‌های جشن آذرگان

در “ فرهنگ جهانگیری “ ، “ برهان قاطع “ ، “ مروج الذهب مسعودی” و “ المدخل فی صناعة احکام النجوم “ از “ کیا کوشیار ابن لبان شهری جیلی “ این جشن را با نام “ آذرخش “ نوشته‌اند.

ابوریحان بیرونی در “ آثارالباقیه “ درباره جشن آذرگان نوشته است: “ روز نهم آذر، عیدی است که به مناسبت توافق دو نام “ آذرجشن” می گویند و در این روز به افروختن آتش نیازمند است و این روز جشن آتش است و به نام فرشته ای که به همه آتش‌ها موکل است نامیده شده. زرتشت امر کرده در این روز آتشکده‌ها را زیارت کنند و در کارهای جهان مشورت نمایند “. نیاکانمان آذرگان را روزی خجسته می‌دانستند و در خانه‌ها و بام‌ها آتش افروخته و آن روز را با شادی و شادمانی و خواندن نیایش‌ها و گستردن سفره آیینی با خوراکی‌های گوناگون در آتشکده‌ها که آذین بندی شده بودند، جشن می گرفتند. به هنگام جشن، بر آتش چوب‌های خوش سوز و خوش بو می نهادند و آنگاه به مناسبت آغاز سرما، از آتش فروزان در آتشگاه، هر کس اخگری به خانه برده و آن آتش تا پایان زمستان در خانه‌ها فروزان بود و نمی‌گذاشتند خاموش شود و آن را نیک فرجام و فرخنده می دانستند. یکی از نیایش هایی که در آذر روز هرماه و از جمله در آذر روز از آذرماه خوانده می‌شود “ آتش نیایش “ نام دارد که پنجمین نیایش از پنج نیایش “ خرده اوستا “ است.

مسعود سعد سلمان، شاعر پارسی گوی، در قطعه هایی که برای نام ماه‌های ایرانی سروده، درباره “ آذر ماه “ می‌گوید: ای ماه، رسید ماه آذر / برخیز و بده می چو آذر/ آذر بفروز و خانه خوش کن / ز آذر صنما به ماه آذر

منبع: هنرآنلاین